Katarzyna Teodorczuk: Co to są inteligentne domy?

Andrzej Dubrawski, firma "Tema": Dom inteligentny to budynek z instalacją magistralną: wszystkie urządzenia połączone są za pośrednictwem magistrali, która pozwala na wymianę informacji pomiędzy tymi urządzeniami. Najczęściej jest to przewód elektryczny, ale mogą to być również fale radiowe rozchodzące się w dowolnym ośrodku materialnym lub dodatkowe przewody zasilające w sieci zasilającej.

W każdym pomieszczeniu takiego budynku instaluje się system naczyń połączonych urządzeń takich jak klimatyzacja, żaluzje, rolety, ogrzewanie, które mogą swobodnie wymieniać między sobą informacje.

Jak wygląda ich współpraca?

Jeśli w pomieszczeniu robi się gorąco połączenie klimatyzatora z żaluzjami czy roletami spowoduje, że jeszcze zanim dojdzie do przegrzania żaluzje się opuszczą. Zaoszczędzimy więc na pracy klimatyzatora.

Podobnie jest z ogrzewaniem. Dopóki ciepło dociera z zewnątrz do domu, nie ma potrzeby włączać grzejnika i system o tym "wie". By nie dopuścić do marnotrawienia energii, otwarcie okna powoduje natychmiastowe wyłączenie ogrzewania i klimatyzacji.

A jeśli zdarzy nam się zimą wybić szybę?

W normalnych warunkach wyłączony grzejnik mógłby zamarznąć, a w klimatyzatorze nastąpić roszenie i zaczęłaby kapać woda. Odpowiednie układy przed tym chronią. Gdy temperatura zbliży się do krytycznej, ponownie włączą urządzenia i utrzymają ich pracę na minimalnym poziomie, aby nie dopuścić do powstania większych strat.

Co oznacza możliwość cyklicznej zmiany temperatury?

W każdym z pomieszczeń, w zależności sytuacji inna temperatura będzie optymalna: inna, gdy domownicy są wewnątrz, inna, gdy śpią, a jeszcze inna, gdy na dłużej opuszczą dom. W nocy inna temperatura potrzbna będzie w sypialni, a inna w kuchni czy w hallu. Kiedy, któryś z domowników zachoruje i musi się wygrzewać bez problemu można ustawić temperaturę tak, by nie uległa obniżeniu nocnemu.

Funkcje inteligentnego domu można wymieniać bez końca.

Czy istnieje jakaś ścisła terminologia, która mówi jak wiele zintegrowanych urządzeń powinien mieć dom inteligentny?

Nie, ale by budynek można było nazwać współczesnym, powinien mieć przynajmniej zainstalowaną magistralę, z której w każdym momencie można skorzystać.

Czy tylko w nowych budynkach można skorzystać z takiego rozwiązania?

Przepisy nakazują wymianę instalacji w starych budynkach na taką, która jest dopasowana do dzisiejszych standardów. Jeśli i tak "prujemy" ściany, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby dołożyć magistralę.

Jeśli jednak nie chcemy przeprowadzać dużego remontu?

Można połączyć urządzenia drogą radiową lub też za pomocą sieci komputerowej, także bezprzewodowej. Wszystko zależy od podejścia.

Jakie podejście jest optymalne?

Największe możliwości daje instalacja przewodowa. Radiowa natomiast jest jej rozszerzeniem zapewniającym lepszy komfort. Choć może również działać jako samodzielna kompletna instalacja.

Na szklanej ścianie przełącznik nie wygląda atrakcyjnie. Zamiast niego można przykleić radiowe urządzenia, które wysyła informację zapala światło, opuszcza rolety itd.

To dość skomplikowane układy. Czy awaria jednego urządzenia nie wpływa na pracę pozostałych?

Każde urządzenie jest autonomiczne. W przypadku awarii jednego lub kilku urządzeń pozostała instalacja działa bez zakłóceń. Oczywiście nie da się całkowicie wykluczyć awarii, która spowoduje uszkodzenie (niemal) wszystkich urządzeń znajdujących się w instalacji. Prawdopodobieństwo takiego zdarzenia jest jednak niemal zerowe.

Czy obsługa tak złożonych instalacji nie jest zbyt skomplikowana?

Nie. Chodzi przecież o to by była łatwa i wygodna.

Jakiś czas temu robiliśmy inteligentną instalację dla dzieciącej przychodni alergologicznej w Warszawie: oświetlenie, rolety, lampki w różnych miejscach. W każdym gabinecie założono dwuklawiszowy przycisk z regulatorem temperatury. Górny klawisz do wszystkich wertykali odsłoń/zasłoń. Lewa część drugiego klawisza załącza oświetlenie komunikacyjne, a dolna wszystko wyłącza.

Lekarz, który i tak pracuje przy komputerze ma na monitorze wszystkie lampy i wystarczy, by kliknął, aby którąś z nich samodzielnie załączyć, rozjaśnić, ściemnić czy wyłączyć. Przy wejściu jest minimum klawiszy. Reszta jest sterowana z komputera.

W domu jednak nie wszyscy pracują przy komputerze...

W domu w salonie jest wiele rodzajów oświetlenia: stołowe, telewizyjne, kominkowe, stojąca lampa a także rolety czy żaluzje. Nie trzeba zastanawiać się jak ustawić odpowiednią atmosferę przy kolacji. Wystarczy nacisnąć guziczek "kolacja" i każda z lamp wie, co ma robić. Wcześniej należy wyreżyserować oświetlenie, rolety, wieżę, telewizor, temperaturę, stosownie do potrzeb danej sceny.

Pracownicy kalibrują te urządzenia?

Tak, ale użytkownik może to bez problemu poprawiać lub zmieniać.

Duże jest w Polsce zainteresowanie inteligentnymi systemami?

Zaczęliśmy się tym interesować niecałe 20 lat temu. Myśleliśmy, że dopiero około roku 2004 stanie się to interesem dochodowym. Jednak już w 2000 roku wzmogło się zainteresowanie rynku. Dynamika rozwoju jest bardzo duża.

Nie jest jednak taka jak w Niemczech?

Blokadą jest głównie niewiedza społeczeństwa. Ludzie nie kupiliby sobie telewizora bez pilota, a do włącznika mogą podejść. Nie kupiliby samochodu bez klimatyzacji czy ABS-u, jednak własny dom traktują inaczej.

Czy elektrycy znają systemy inteligentne?

Elektrycy, którzy nie znają inteligentnych systemów na pewno zniechęcają do nich potencjalnych klientów i w ten sposób zachowują pracę. Wystarczyłoby jednak pół godziny, by elektryk zrozumiał, o co chodzi w takiej instalacji. W rzeczywistości połączenie drutów i układanie jest nawet łatwiejsze.

Organizujemy bezpłatne szkolenia dla elektryków. Po ukończeniu szkolenia mogą zarobić nawet do 20% więcej.

Duże jest zainteresowanie szkoleniami?

Zwykle w szkoleniu uczestniczy nie więcej niż 4-6 osób, a organizujemy je z różną częstotliwością, w sumie około 20 rocznie. Liczymy na to, że elektryk, który pozna inteligentny system będzie go proponował swoim klientom.

Ma większą szansę na zlecenie, coraz częściej ludzie poszukują nowoczesnych rozwiązań.

Tak dość duża grupa klientów to ludzie, którym zależy na oszczędzaniu energii czy to ze względów ekonomicznych, czy ekologicznych. Ta instalacja pozwala na znaczną redukcję zużycia energii.

Ile można zaoszczędzić?

Nie ma tu uczciwej odpowiedzi. W zależności od tego, jaki przyjmiemy poziom marnotrawstwa. Jeśli ktoś bardzo pilnuje pracy urządzeń, zaoszczędzi niewiele, ale jeśli nie pamięta o tym, by wyłączyć grzejnik, gdy otwiera okno czy zdarza mu się zostawić zapalone światło w łazience to oszczędności mogą wynieść nawet 70-80%.

Klienci twierdzą, że po zainstalowaniu magistrali, przy tym samym trybie życia zyskują ok. 30-40% na opłatach za energię.

Wszystkie elementy instalacji przez Was proponowanej są produkowane przez niemiecką firmę Gira. Czy można za jakiś czas dołączyć do niej elementy innych firm?

Jest to instalacja KNX, która jako jedyna posiada aprobatę europejską, amerykańską i chińską. W stowarzyszeniu EIB/ KNX działa ponad 100 firm, których elementy są ze sobą kompatybilne.

Jakie są koszty założenia inteligentnej instalacji?

W zależności od tego, jakich materiałów stosuje się do budowy, jest to najczęściej od 1,5-2%. W przypadku remontu będzie to kwota nieco wyższa, choć nie sądzę, by wyniosło powyżej 5%.

Czy współpracujecie z architektami na etapie budowania?

Architekci mówią jak dane urządzenie ma się prezentować. Z reguły nie ma przeszkód, bo nasze urządzenia są bardzo elastyczne, jeśli chodzi o design.

Na życzenie organizujemy szkolenia dla architektów, a także bierzemy udział w różnych konferencjach organizowanych dla projektantów wnętrz.

Jaki inwestor jest najbardziej zainteresowany inteligentnymi systemami?

Developerzy z pewnością najmniej. Ludzie kupując mieszczanie, czy dom patrzą na złote klamki i marmurowe posadzki, a nie to, co daje im rzeczywisty komfort.

Jak dotąd najwięcej zleceń pochodzi od klienta indywidualnego. Trochę biurowców. Mniejsza część dotyczy budynków publicznych.

Dla dużych firm mamy atrakcyjną ofertę. Jeden administrator za pośrednictwem internetu może zawiadować kilkoma lub kilkunastoma budynkami.

Dziękuję za rozmowę.

Wywiad przeprowadziła Katarzyna Teodorczuk.

Wywiad został przygotowany w ramach projektu "Z energetyką przyjazną środowisku za pan brat" i ukaże się w broszurze pt. "Inteligentne systemy zarządzania użytkowaniem energii" – jednej z cyklu 11 broszur. Każda broszura jest produktem edukacyjnym wykorzystującym wkład wiedzy fachowej partnerów projektu KAPE i IEO oraz InE. Broszury służyć mają przybliżeniu czytelnikowi danego produktu lub usługi opartej na innowacyjnych rozwiązaniach w zakresie energetyki przyjaznej środowisku.

W cyklu ukażą się następujące broszury: Bezodpadowa biogazownia, Dom pasywny, Energetyka rozproszona, Energia w gospodarstwie rolnym, Energetyka rozproszona: systemy hybrydowe i lokalne grupy bilansujące, Energooszczędny dom i mieszkanie, Inteligentne systemy zarządzania użytkowaniem energii, Samochód elektryczny, Urządzenia konsumujące energię, Zielona energia, Zrównoważone miasto.

Wszystkie broszury są bezpłatne i są dostępne w formie drukowanej Instytucie na rzecz Ekorozwoju, a wkrótce będą do pobrania w formie PDF ze strony www.ine-isd.org.pl.

Projekt "Z ENERGETYKĄ PRZYJAZNĄ ŚRODOWISKU ZA PAN BRAT" finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.