Pod koniec września Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) przedstawił pierwszy fragment V raportu dotyczącego zmian klimatycznych. Najważniejsze wnioski z niego płynące nie są bynajmniej nowe. Ludzie są odpowiedzialni co najmniej za połowę wzrostu średniej globalnej temperatury w ostatnich dziesięcioleciach. Jeśli nadal będziemy emitować do atmosfery gazy cieplarniane, spodziewać się można podnoszenia się poziomu mórz i dalszego ocieplania się klimatu.

Więcej dowiemy się z pewnością w marcu przyszłego roku, gdy IPCC opublikuje pełną wersję dokumentu. Poniżej przybliżamy, jak w związku ze zmianami klimatycznymi rysuje się przyszłość Europy.

Dotychczasowe zmiany

Od 1979 roku Europa ocieplała się szybciej niż wynosiła średnia dla całego świata (o 0,27°C w ciągu 10 lat). Co więcej, niektóre jej części ocieplały się jeszcze szybciej niż inne.
W północnej Europie – w Wielkiej Brytanii czy Szwecji – temperatura wzrastała o 0,48°C wciągu każdych dziesięciu lat, w środkowej Europie (Francja, Niemcy) – o 0,44°C. Temperatura w południowej Europie i w krajach śródziemnomorskich rosła nieco wolniej, o ok. 0,34°C na dziesięć lat.

Szybkość ocieplania się klimatu w latach 1979-2010 w poszczególnych regionach Europy w ºC na dziesięciolecie

Europa doświadczyła rekordowej liczby ciepłych dni i nocy od 1950 roku, ilość fal ciepła również wzrosła w tym czasie. W raporcie IPCC stwierdzono także, że regiony położone w średniej szerokości geograficznej, takie jak Europa, prawdopodobnie doświadczały więcej opadów deszczu od połowy XX w. Badania zacytowanych w raporcie sugerują, że intensywniejsze opady deszczu występują w Europie częściej. Oczywiście istnieją pewne różnice w opadach w poszczególnych jej regionach i podczas różnych pór roku.

Jest mniej pewne, czy zmiany klimatu odpowiadają też za susze. Brakuje danych, aby stwierdzić, czy ilość susz zmieniła się w całej Europie. Jednakże poszczególne rejony, np. tereny nad Morzem Śródziemnym, prawdopodobnie susze od 1950 roku były częstsze i intensywniejsze.

W tym momencie nie ma dowodów wskazujących, że Europa w inny sposób niż wcześniej doświadcza powodzi. Jak powodzie zmieniają się w poszczególnych krajach, dowiemy się z drugiej części raportu IPCC, w której to zagadnienie zostanie omówione bardzo szczegółowo.

Ponadto pomiędzy naukowcami wciąż toczą się dyskusje, czy zmiany klimatu odpowiadają, choćby pośrednio, za ostatnie europejskie mroźne zimy. Raport cytuje tylko kilka badań, które wiążą ubytek lodu na Oceanie Arktycznym ze zmiennymi zimowymi warunkami w Europie. Studium sugeruje, że ocieplenie w Arktyce mogło osłabić prądy powietrza, co pozwoliło zimnemu polarnemu powietrzu dotrzeć na południe m.in. nad Wielką Brytanię. Jednak potrzeba jest więcej badań, zanim naukowcy będą pewni tych relacji.

Wizja przyszłości Europy

Emisje gazów cieplarnianych, które destruktywnie wpływają na klimat, są kontynuowane, ostrzega raport. Przewiduje się, że we wszystkich częściach Europy, w każdej porze roku, temperatury będą rosnąć. Tempo ocieplania się klimatu pod koniec tego stulecia prawdopodobnie będzie znacznie szybsze niż obecnie.

Modele klimatyczne wskazują, że niektóre regiony Starego Kontynentu ocieplać się będą szybciej niż inne. Raport IPCC przewiduje, że jeśli zrealizuje się scenariusz, według którego emisje gazów cieplarnianych w najbliższych latach będą wzrastać, ale ustabilizują się pod koniec wieku (RCP 4.5), północna Europa ociepli się najszybciej.

Szacuje się, że temperatura do końca XXI w. wyniesie o 2,7°C więcej niż średnia z lat 1986-2005. Środkowa Europa ociepli się o niewiele mniej – o 2,6°C. Według przewidywań południowe rejony Europy ocieplą się najmniej – o 2,3°C.

Prognozowane ocieplenie do końca XXI w. według scenariusza RCP 4.5

Modele klimatyczne różnie widzą opady w przyszłości. Północna i środkowa Europa ma być bardziej wilgotna, opady wzrosną średnio o 8,4% w porównaniu ze średnią z lat 1986-2005. W tym samym czasie południe Europy będzie coraz bardziej suche, gdyż opadów będzie średnio o 5% mniej. Kiedy już tam będzie padać, prawdopodobnie będą to ciężkie opady deszczu, stwierdzono w raporcie.

Zmiana opadów w % pod koniec XXI w. (2081–2100) w porównaniu ze średnią z lat 1986-2005 według scenariusza RCP 4.5

Jeśli chodzi o upały, jest "bardzo prawdopodobne", że Europa doświadczać będzie dłuższych, częstszych i intensywniejszych fal ciepła. Ostatnie badania zawarte w raporcie sugerują, że wysychanie gruntów może intensyfikować problem.

Coraz lepsze modele klimatyczne

Tworzący raport nowy naukowcy są bardziej pewni w swoje możliwości modelowania przeszłych i przyszłych zmian w klimacie Europy niż podczas pisania ostatniego dużego przeglądu naukowego z 2007 roku. Mimo to, w najbliższym czasie nie zyskamy 100-procentowej pewności, jak przebiegać będzie ocieplenie i wyglądać będą opady deszczu na kontynencie, gdyż Europa ma skomplikowany system pogodowy. Dwa główne prądy cyrkulacyjne w atmosferze i oceanie wpływają na klimat Europy, czyniąc niezwykle trudnym określenie zmian w krótkiej perspektywie czasowej. Inaczej sprawa wygląda z długoterminowymi przewidywaniami, przedstawionymi w raporcie IPCC, tych – dzięki najnowszym badaniom – możemy być w dużej mierze pewni.

Więcej szczegółów dotyczących przyszłości Starego Kontynentu dostarczy druga część raportu IPCC, która ma być opublikowana w marcu. Już teraz wiemy, że Europa przeżywać będzie gorące dni i doświadczać fal upałów. Wiele krajów w północnej i środkowej części kontynentu będzie miało wilgotniejszy klimat, podczas gdy południowe rejony będą suchsze, jeśli nie ograniczymy emisji gazów cieplarnianych i tym samym nie zapobiegniemy zmianom.

Wszystkie wykresy przygotowane zostały przez portal CarbonBrief.org na podstawie danych z opublikowanego pod koniec września rozdziału 14 V raportu IPCC.

UD, ChronmyKlimat.pl
na podstawie carbonbrief.org