Wątpliwości związane z budową pierwszej elektrowni atomowej w kraju nie dotyczą tylko Polski. Władze Białorusi ogłosiły właśnie, że przy pomocy Rosjan już w 2017 roku chcą pozyskiwać energię z tego źródła. Międzyrządowa umowa ma być podpisana jeszcze w lutym, tymczasem swoje obawy głośno wyrażają zarówno białoruscy, jak i rosyjscy ekolodzy. Zaniepokojeni są także Litwini – elektrownia ma powstać niecałe 50 km od ich stolicy, Wilna.

Pod listem do rządów Rosji i Białorusi podpisali się przedstawiciele rosyjskiej organizacji Ecodefense, białoruskiego Ecodomu i Partii Zielonych. Niepokojące według nich jest między innymi to, że w Ostrowcu ma być zainstalowany nietestowany jeszcze do tej pory reaktor VVER-1200. Stanie się tak, pomimo że białoruskie prawo stanowi, iż wybrany do realizacji typ musi być sprawdzony w praktyce. Autorzy listu zwracają też uwagę, że nie przeprowadzono dotychczas odpowiednich badań geologicznych i szczegółowej analizy bezpieczeństwa. Niezależni eksperci z obu zainteresowanych budową państw, a także z Austrii i Litwy już wcześniej wskazywali na braki w ocenie środowiskowej. Nie oszacowano również wpływu elektrowni na środowisko naturalne oraz zdrowie ludzi w razie wypadku.  

Inwestycja przygotowywana jest w pośpiechu, więc na niedociągnięcia przymyka się oko. Federacja chce sprzedawać energię elektryczną po korzystnej dla siebie cenie państwom Unii Europejskiej, a lokalizacja Ostrowca sprzyja tym planom. Moskwie tak bardzo zależy na tej elektrowni, że gotowa jest sfinansować jej budowę z własnego budżetu.

Aktywiści w upublicznionym pod koniec stycznia dokumencie przyglądają się również finansowemu aspektowi ostrowieckiego projektu. Pieniądze z kieszeni rosyjskich podatników sprawią, że elektrownia tylko w 50% procentach należeć będzie do Białorusi. Za naszą wschodnią granicą podkreśla się konieczność dywersyfikacji źródeł energii, ale jednocześnie przy tym nie zauważa, że takie rozwiązanie grozi coraz większym uzależnianiem się reżimu Łukaszenki od Rosji. Być może jest tak dlatego, że i białoruskie władze, za plecami Moskwy, chcą coś ugrać na sprzedaży energii do UE.

To właśnie pieniądze – a dokładnie ich brak – dają ekologom nadzieję, że elektrownia w Ostrowcu nie powstanie. Rosja nie wyszła z ekonomicznego kryzysu i po prostu może nie mieć wystarczająco dużo funduszy, by ukończyć realizację białoruskiego projektu. Już teraz nie radzi sobie z własnym krajowym programem budowy reaktorów – aż ok. 60% inwestycji ma opóźnienia. A w najbliższych latach dodatkowo niemało środków pochłonie organizacja Igrzysk Olimpijskich w Soczi w 2014 roku i mistrzostw świata w piłce nożnej w 2018.

Koszty budowy elektrowni szacuje się na 6 mld dolarów, ale Władimir Sliviak, współprzewodniczący Ecodefense twierdzi, że w rzeczywistości może trzeba będzie wyłożyć nawet dwa, trzy razy więcej. „Ostrowiec w przyszłości może okazać się najbardziej problematycznym projektem Rosatomu”, dodaje w rozmowie z serwisem bellona.org.

Ambitny terminarz budowy

Pierwsze cztery domy dla budowniczych elektrowni miały powstawać już od 21 stycznia 2009 roku. Na początku 2010 roku rozpocząć się miało przygotowywanie placu budowy. Mimo tych opóźnień, premier Białorusi pozostaje optymistą i zapowiada początek prac na wrzesień tego roku.

W powodzenie inwestycji wierzy także stojący na czele Federalnej Agencji Energii Atomowej (Rosatom). Według planu instalacja pierwszego 1000-megawatowego reaktora zakończy się w 2017 roku. Pięć dni po spotkaniu premierów Siergiej Kirijenko na konferencji w Mińsku mówił, że zrobią wszystko, by stało się to jeszcze w roku 2016. Drugi blok ma ruszyć w 2018 roku, a cała elektrownia ma być gotowa w 2025.


UD, ChronmyKlimat.pl
na podstawie: bellona.org