Ma to szczególne znaczenie w przypadku funduszy przeznaczonych konkretnie na wsparcie procesu przejścia do gospodarki neutralnej dla klimatu, takich jak Just Transition, Regional Development and Recovery Funds. Ograniczone publiczne pieniądze powinny być skierowane tylko w kierunku rozwiązań na rzecz przejścia do neutralności klimatycznej poprzez inwestycje w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną.

1. Wykorzystanie infrastruktury gazu ziemnego do zastosowań odnawialnych będzie ograniczone, a jej przekształcenie może być kosztowne.

Gazy odnawialne odegrają ważną, ale ograniczoną rolę w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu. Nie ma jednak realistycznego scenariusza, w którym zastąpią one dzisiejsze zużycie gazu ziemnego. Wodór odnawialny będzie ograniczony i aby dostarczać go szybko i na dużą skalę sektorom, które nie mogą bez niego funkcjonować (niektóre sektory przemysłu i transportu), trzeba już teraz na tym się skupić. Inwestowanie w wodór oparty na paliwach kopalnych wymaga dodatkowej infrastruktury do wychwytywania dwutlenku węgla i może się nie opłacać, gdy przejście na zielony wodór stanie się tańsze (co według niektórych badań może nastąpić już w 2030 roku).

• Gospodarka oparta na wodorze nie oznacza prostej modernizacji infrastruktury gazu ziemnego

• Dzisiejsza infrastruktura gazowa nie jest gotowa do przesyłu wodoru na dużą skalę. IEA szacuje, że obecne maksymalne zdolności w zakresie dodawania wodoru do istniejącej sieci mają udział wodoru na poziomie około 10% ¹³. Logistyka przejścia jest złożona i wymaga modernizacji i koordynacji wszystkich części łańcucha dostaw, w tym użytkowników końcowych.

• Wodór będzie prawdopodobnie wykorzystywany w klastrach regionalnych z kilkoma rurociągami transregionalnymi. Miejsca produkcji, dystrybucji i konsumpcji będą się różnić od obecnych terminali LNG oraz dzisiejszych działań związanych z przesyłem i wydobyciem gazu, więc infrastruktura gazu ziemnego prawdopodobnie będzie w niewłaściwym miejscu w przypadku nowych odnawialnych źródeł gazu. Infrastruktura LNG nie nadaje się do wykorzystania wodoru, ponieważ skraplanie wodoru wymaga znacznie niższych temperatur, a tym samym wymaga znacznych inwestycji¹⁴.

• Produkcja wodoru (zwanego niebieskim) z gazu ziemnego wytwarzanego w procesie reformingu gazu ziemnego w połączeniu z wychwytywaniem i składowaniem dwutlenku węgla (CCS) nie jest opcją zrównoważoną. Jak wskazuje European Academies’ Science Advisory Council, nadal istnieją znaczące emisje resztkowe generowane w wyniku tych procesów- 30–120 gCO2 / kWh, oprócz emisji metanu podczas produkcji i transportu gazu ziemnego

• Krajowa zrównoważona produkcja gazu nie zaspokoi obecnego zapotrzebowania na gaz

Zgodnie z ogólnoeuropejskim scenariuszem energetycznym opracowanym przez konsorcjum organizacji pozarządowych i przemysłu w celu prognozowania podaży i popytu na energię w okresie przejściowym zgodnym z celem Porozumienia Paryskiego, jakim jest zatrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5 ° C¹⁶, tylko 6,9% zapotrzebowania na energię końcową w 2030 r. i 20% do 2050 r. będzie pochodzić z gazów odnawialnych (biogaz i odnawialny wodór). Cały odnawialny („zielony”) wodór będzie potrzebny w transporcie i przemyśle, a nie do ogrzewania mieszkań czy wytwarzania energii.

Rysunek 4 pokazuje, że zrównoważony i syntetyczny metan dostępny do mieszania w przyszłej infrastrukturze gazu ziemnego będzie bardzo ograniczony lub nie będzie istniał. Tylko 1%  zapotrzebowania na energię końcową w 2030 r. i mniej niż 2,4% w 2050 r. zostanie zaspokojone przez zrównoważony biometan i syntetyczny metan.

Rys 4: Potencjał zrównoważonego i syntetycznego wykorzystania metanu jako odsetek całkowitego zapotrzebowania na energię w 2030 r

Źródło: CAN Europe and EEB, Building a Paris Agreement Compatible (PAC) energy scenario, scenario datasets Version 1.0, 2020

• Wodór oparty na odnawialnej energii elektrycznej będzie zasobem ograniczonym

Wodór oparty na odnawialnych źródłach, choć bardzo potrzebny w sektorach trudnych do redukcji, będzie zasobem ograniczonym, któremu należy nadać priorytet. W przypadku niskiej jakości ogrzewania lub wytwarzania energii,  bezpośrednia elektryfikacja jest znacznie bardziej wydajna.

• Strategia UE dotycząca wodoru stawia sobie za cel wyprodukowanie 10 megaton wodoru ekologicznego do 2030 r., co stanowi zaledwie 11% dzisiejszego globalnego zużycia wodoru¹⁷. To pokazuje, że wodór zawsze pozostanie ograniczonym zasobem, a sama dekarbonizacja obecnego zużycia wodoru już jest wyzwaniem.
• Ceny wodoru mogłyby się podwoić, gdyby wodór był szeroko stosowany w ogrzewaniu mieszkań i transporcie, zamiast kierowania go wyłącznie do sektorów trudnych do zredukowania, co negatywnie wpływa na konkurencyjność przemysłu w niskoemisyjnym świecie                                                                            

2. Gaz nie jest najlepszym źródłem ogrzewania - energia odnawialna i bezpośrednia elektryfikacja będzie bardziej opłacalna i wydajna

Gaz odgrywa obecnie ważną rolę w dostarczaniu ciepła w Europie. Jednak zmieni się to zasadniczo podczas zielonej transformacji. Inwestowanie obecnie w odnawialne rozwiązania grzewcze pozwoli uniknąć dalszych potrzeb w zakresie transformacji w późniejszym okresie  i przyczyni się do wzrostu konkurencyjność i zwiększenia wydajność wielu zrównoważonych rozwiązań, takich jak elektryczne pompy ciepła.

• Pompy ciepła są co najmniej 3 razy bardziej wydajne niż najlepsze kotły gazowe

Pompy ciepła mogą wykorzystywać energię cieplną z otaczającego powietrza i dlatego mogą przekraczać 100% sprawności, wytwarzając więcej energii cieplnej niż zastosowane jednostki elektryczne. Zazwyczaj mają one około 300% sprawności, podczas gdy najlepsze kotły gazowe kondensacyjne osiągają sprawność 90–96 %¹⁹.

Wodór i zielony gaz są nieefektywne w porównaniu z bezpośrednią elektryfikacją: pompy ciepła wytwarzają 4-6 razy więcej ciepła niż spalanie wodoru na jednostkę zużytej energii elektrycznej i wiążą się z mniejszymi stratami przesyłowymi²⁰. Stosowanie niebieskiego wodoru zamiast gazu ziemnego wymaga 45% więcej gazu wejściowego²¹.

W przypadku ciepłownictwa priorytetem powinno być połączenie energooszczędności budynków, modernizacji systemów ciepłowniczych i ich przestawienia na zrównoważone odnawialne źródła energii. W szczególności pompy ciepła w sieciach ciepłowniczych mogą uzupełniać inne rozwiązania, takie jak innowacyjne wykorzystanie dawnej głębokiej wody kopalnianej²².

Ważne jest jednak, aby stosować strategie i inwestycje publiczne tak by wszyscy obywatele UE mieli dostęp do bardziej wydajnych rozwiązań, które ostatecznie obniżą ich rachunki za energię, zwłaszcza dotyczy to ludzi dotkniętych ubóstwem energetycznym.

3.Gaz ziemny nie jest przyjazny dla klimatu

Gaz ziemny jest odpowiedzialny za więcej emisji w Europie niż węgiel²³. Nie ma miejsca na wykorzystanie dodatkowych rezerw paliw kopalnych, w tym gazu ziemnego, jeśli Europa będzie się stosować do celów Porozumienia Paryskiego.

• Wytwarzanie energii z gazu ziemnego już teraz powoduje wyższą intensywność emisji niż średnia UE

• Średnia godzinowa intensywność emisji z produkcji energii elektrycznej i ciepła w UE wynosiła od 199 do 282 g CO2 / kWh w 2018 r.²⁴. Nowe elektrownie wykorzystujące gaz ziemny wytwarzają około 300 g CO2 / kWh²⁵.
• Elektrociepłownie gazowe mogą zejść do 230 g CO2 / kWh, ale nadal jest to poziom znacznie powyżej poziomu, przy którym mogą one wnieść „znaczący” wkład w osiągnięcie celów związanych z łagodzeniem zmiany klimatu²⁶.

Rysunek 5: Emisje gazów cieplarnianych w całym cyklu życia jako ekwiwalent KgCO2 / MWh

Źródło: CEE Bankwatch Network, 2019 based on EBRD 2018 and IPCC 2014

• Metan, który wycieka podczas produkcji, przesyle i użytkowaniu gazu ziemnego, ma znacznie wyższy potencjał tworzenia efektu cieplarnianego niż węgiel. Szacuje się, że jest on o 28 do 80 razy większy niż w przypadku dwutlenku węgla w ciągu 20 lat²⁷. Metan odpowiada za blisko 25% globalnego ocieplenia obserwowanego obecnie.
• Najnowsze dane satelitarne ESA pokazują, że działalność związana z paliwami kopalnymi, w tym produkcja i dystrybucja gazu, jest odpowiedzialna za 50% największych światowych wycieków metanu²⁸.
• Powyżej wskaźnika wycieku wynoszącego zaledwie 3% w łańcuchu dostaw²⁹ , wpływ gazu ziemnego na klimat jest silniejszy niż węgla w produkcji energii. LNG niesie podobne zagrożenie dla klimatu³⁰ -patrz Rys 6³¹

Rys 6: Udział metanu (CH4) w globalnym ociepleniu (na górze) i wpływie na klimat po 20 i 100 latach (na dole)

Żródło: Environmental Defence Fund based on IPCC AR5 (2013

Opracowano przy udziale ekspertów z CAN Europe, CEE Bankwatch, E3G i WWF European Policy Office.