Opinie

Nowy system certyfikowania biopaliw (9701)

2010-06-14

Drukuj
Komisja Europejska postanowiła zachęcić przemysł, władze państwowe i organizacje pozarządowe do ustanawiania nowych systemów certyfikowania wszelkiego rodzaju biopaliw, w tym także pochodzących spoza UE. Określono warunki, na jakich systemy te będą uznawane przez Komisję. Ma to umożliwić wprowadzenie w życie obowiązujących w UE wymogów, wedle których biopaliwo powinno przynosić znaczącą redukcję emisji gazów cieplarnianych, i nie mogą być pozyskiwane z roślin rosnących w lasach, bagnach i obszarach ochrony przyrody. Zasady prawidłowej certyfikacji zawarto w zbiorze wytycznych, które mają objaśnić, w jaki sposób należy wdrażać przepisy wchodzącej w życie już w grudniu 2010 r. dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii.
Günther Oettinger, komisarz UE ds. energii, zapowiada: „W nadchodzących latach biopaliwa będą najpoważniejszą alternatywą dla benzyny i ropy stosowanych w transporcie, odpowiadających za ponad 20% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w skali Unii Europejskiej. Niezbędne jest zachowanie zasad zrównoważonego rozwoju przy produkcji i stosowaniu biopaliw. Zaproponowany przez nas system certyfikacji przewiduje najbardziej rygorystyczne normy na świecie. Ma to zapewnić spełnianie przez biopaliwa najwyższych standardów w sferze ochrony środowiska. Jego korzystny wpływ nie zatrzyma się na granicach Unii, ponieważ zasady te mają obowiązywać również w przypadku biopaliw importowanych."

Na przyjęty w dniu 10 czerwca br. pakiet składają się dwa komunikaty oraz decyzja, mające ułatwić państwom członkowskim i przedsiębiorstwom zainteresowanej branży wdrażanie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Główny nacisk położono na kryteria zrównoważonego rozwoju, jakie muszą spełniać biopaliwa, a także na sposoby zagwarantowania, by stosowane były tylko rzeczywiście zrównoważone ekologicznie biopaliwa.
  • Świadectwa biopaliw pochodzących ze zrównoważonej produkcji: Komisja kieruje do całej branży paliwowej, rządów i organizacji pozarządowych apel o wprowadzanie dobrowolnych systemów certyfikowania biopaliw pod kątem zrównoważonego rozwoju – objaśniając jednocześnie normy, jakie muszą one spełniać, jeśli mają uzyskać zatwierdzenie na szczeblu unijnym. Jednym z głównych kryteriów jest wymóg wyznaczenia niezależnych kontrolerów, którzy mogliby nadzorować cały łańcuch produkcyjny, od rolnika i młyna, poprzez wszystkich pośredników aż do hurtownika paliwa, który dostarcza swój towar na stację benzynową. Komunikat określa normy, wedle których należy zapewnić wiarygodność takiego systemu kontroli i jego odporność na korupcję.
  • Ochrona dziewiczej przyrody: Komunikat wyjaśnia, że biopaliw nie wolno wytwarzać z surowców pochodzących z lasów tropikalnych ani z terenów świeżo wylesionych, odwodnionych torfowisk, mokradeł ani obszarów o wysokiej różnorodności biologicznej, dostarczając jednocześnie narzędzi oceny spełnienia takich warunków. Nie pozostawia żadnych wątpliwości, że na przykład przekształcenie lasu w plantację palmy olejowej jest absolutnie sprzeczne ze spełnianiem kryteriów zrównoważonego rozwoju.
  • Wspieranie wyłącznie biopaliw przynoszących realne oszczędności emisji gazów cieplarnianych: w komunikacie Komisja raz jeszcze apeluje do państw członkowskich o spełnianie wiążących je docelowych poziomów energii ze źródeł odnawialnych, podkreślając, że w realizacji krajowych celów należy uwzględniać jedynie biopaliwa o wysokim wskaźniku redukcji emisji gazów cieplarnianych, i podając wzory do wyliczania ich wartości. Biopaliwa muszą zapewniać redukcję emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 35% w stosunku do paliw kopalnych. Wskaźnik ten wzrośnie do 50% od roku 2017, a w roku 2018 nawet do 60% - w odniesieniu do biopaliw pochodzących z nowych roślin.
Szerszy kontekst
Na mocy dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii z 2009 r. ustalono 20% docelowy udział energii ze źródeł odnawialnych w stosunku do całkowitego zużycia energii, który ma zostać osiągnięty do 2020 r. Próg ten został przeliczony na wiążące cele krajowe dla każdego z państw członkowskich. Każde z państw musi zrealizować swój własny cel, wyrażony w poziomie udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii. Ponadto, w odniesieniu do sektora transportu, wszystkie państwa członkowskie zobowiązane są do osiągnięcia jednego poziomu 10% udziału energii ze źródeł odnawialnych.

Do źródeł odnawialnych zalicza się: biomasę stałą, wiatr, energię słoneczną i wodną oraz biopaliwa. Jeśli chodzi o realizację celów wytyczonych w dyrektywie, uznane mogą być wyłącznie biopaliwa spełniające unijne kryteria zrównoważonego rozwoju.

Teksty trzech wspomnianych dokumentów:
  • Komunikatu w sprawie dobrowolnych systemów i wartości standardowych w systemie kryteriów zrównoważonego rozwoju dla biopaliw i biopłynów UE,
  • Komunikatu w sprawie praktycznego wdrożenia unijnego systemu kryteriów zrównoważonego rozwoju biopaliw i biopłynów oraz obowiązujących zasad obliczeń w odniesieniu do biopaliw, a także
  • Decyzji Komisji, zawierającej wytyczne dotyczące obliczania zasobów węgla w ziemi,
są dostępne na następującej stronie internetowej (w języku angielskim): ec.europa.eu/energy/renewables/biofuels/sustainability_criteria_en.htm

Tekst dyrektywy 2009/28 z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych:
eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32009L0028:PL:NOT

Krajowe cele ogólne w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 r. (załącznik I do dyrektywy 2009/28 o odnawialnych źródłach energii):
eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32009L0028:EN:NOT

Więcej informacji:

Co to jest biopaliwo?

Biopaliwami nazywamy paliwa wytwarzane z biomasy. Do najważniejszych dziś biopaliw zalicza się bioetanol (wytwarzany z upraw cukrowych i zbóż, a używany zamiast benzyny) oraz biodiesel (wytwarzany głównie z olejów roślinnych; służy jako zamiennik ropy naftowej). W roku 2008 biopaliwa stanowiły około 3,4% całkowitego zużycia paliwa w transporcie; a jeszcze pięć lat wcześniej reprezentowały zaledwie 0,5%.

Po co nam biopaliwa?

Potrzebujemy biopaliw, ażeby walczyć z postępującą zmianą klimatu i aby przyczynić się do ograniczenia rozmiarów emisji gazów cieplarnianych o 20%, zgodnie z podjętym w 2007 r. przez Radę Europejską zobowiązaniem. Biopaliwa są najpoważniejszą alternatywą dla benzyny i ropy stosowanych w transporcie, odpowiadających za ponad 20% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w skali Unii Europejskiej.

W jaki sposób Unia propaguje biopaliwa?

W dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii z 2009 r. (Dyrektywa 2009/28 z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych; Dz.U. L 140 z 5.6.2009 r.) określono wiążące cele krajowe w zakresie wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych. Każde z państw członkowskich musi zrealizować swój własny cel, jakim jest osiągnięcie określonego poziomu udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii. Ponadto, w odniesieniu do sektora transportu, wszystkie państwa członkowskie zobowiązane są do osiągnięcia jednego poziomu 10% udziału energii ze źródeł odnawialnych. Biopaliwa stanowią podstawową formę energii odnawialnej stosowaną w transporcie.

Co nowego przynoszą dwa komunikaty?
  • Świadectwa dla biopaliw pochodzących ze zrównoważonej produkcji: Komunikat apeluje do całej branży, rządów i organizacji pozarządowych o utworzenie dobrowolnych systemów certyfikowania zrównoważonych biopaliw. Komisja oceni następnie, które z tych systemów są dostatecznie pewne, a w szczególności - czy ich rozwiązania w dziedzinie kontroli są odpowiednio odporne na korupcję i nadużycia. Świadectwa te mają dawać klientom gwarancję, że wszystkie biopaliwa sprzedawane pod taką nazwą wytwarza się w sposób zrównoważony, a ich produkcja spełnia kryteria dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Wszystkie takie systemy muszą przewidywać niezależnych kontrolerów, uprawnionych do kontroli całego łańcucha produkcji, od rolnika do pośrednika i dostawcy paliwa.
  • Ochrona przyrody: bardzo ściśle definiuje się rodzaje terenów, z których absolutnie nie wolno pozyskiwać roślin do produkcji biopaliw. Chronione są: lasy naturalne, obszary chronionej przyrody, tereny podmokłe i torfowiska. Wyraźnie wykluczone jest przekształcanie lasów w plantacje palmy olejowej.
  • Wspieranie wyłącznie biopaliw przynoszących znaczne oszczędności emisji gazów cieplarnianych: Komisja określa, w jaki sposób dowieść rzeczywistego, znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, jakie przynoszą stosowane biopaliwa. Takie paliwa pochodzenia organicznego, które nie zapewniają ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 35% w porównaniu ze zwykłą benzyną czy ropą nie będą uznawane dla potrzeb realizacji celów unijnych. Próg ten zostanie podniesiony do 50% redukcji emisji od 2017 r. Dla potrzeb wyliczeń uznaje się nie tylko emisję dwutlenku węgla, ale także gazy o znacznie silniejszym od niego działaniu cieplarnianym: metan (CH4) oraz podtlenek azotu (ściślej: tlenek diazotu, N2O).
Czy to znaczy, że do Unii nie będzie wolno sprowadzać innych biopaliw?

Absolutnie nie. Oznacza to, że wyłącznie biopaliwa spełniające wyżej określone kryteria będą uwzględniane w kalkulacji wytyczonych przed każdym z 27 państw członkowskich celów redukcji, które na mocy dyrektywy w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych z 2009 r. mają być zrealizowane do 2020 r. . Odnosi się to do wszystkich biopaliw, czy to wytwarzanych w Unii Europejskiej, czy też sprowadzanych spoza jej terytorium. Wyłącznie te biopaliwa mogą zostać objęte krajową pomocą państwa w rodzaju ulg podatkowych.

Jak ma to działać w praktyce ?

Przykład: brytyjski dostawca, wykorzystujący etanol pochodzący z Brazylii musi zgłaszać każdą ilość biopaliw odpowiednim organom Wielkiej Brytanii. Celem wykazania ich zgodności z kryteriami zrównoważonego rozwoju w świetle dyrektywy, może on przystąpić do dobrowolnego systemu certyfikacji.

Dostawca paliw musi wówczas zagwarantować, że na każdym etapie produkcji prowadzi się pełną dokumentację – począwszy od dostarczającego paliwo hurtownika, poprzez wytwórnię etanolu, dostarczającą hurtownikowi ten surowiec, aż po rolnika – plantatora trzciny cukrowej, który zaopatruje wytwórnię. Kontrole muszą być przeprowadzone zanim przedsiębiorstwo zostanie dopuszczone do systemu certyfikacji, i kontynuowane przynajmniej raz do roku po jego przystąpieniu do systemu.

Metody kontroli są podobne do tych stosowanych w sektorze finansowym: kontroler sprawdza nie tylko całą dokumentację, ale również dokonuje inspekcji wybranych plantacji, wytwórni i hurtowni. Kontrolerzy dokonają weryfikacji terenów dostarczających surowca, z którego następnie wyrabia się etanol – i sprawdzą, czy istotnie były to już wcześniej tereny zagospodarowane rolniczo, a nie na przykład – lasy tropikalne.

Gdzie szukać etykiety – na stacjach benzynowych?

Program certyfikowania biopaliw nie nakłada na sprzedawcę wymogu oznaczania produktu końcowego etykietą. Istnieje jednak możliwość wprowadzenia takiego wymogu. Miałoby to również sens z punktu widzenia marketingu – wówczas stacje benzynowe mogłyby się pochwalić, że mają w ofercie biopaliwa ze zrównoważonych źródeł. Byłoby to tym bardziej wskazane w przypadku systemów posługujących się jeszcze bardziej rygorystycznymi normami zrównoważonej produkcji niż kryteria narzucone przez prawo unijne.

Czy są rządy i przedsiębiorstwa zainteresowane utworzeniem takich systemów certyfikowania?

Komisja kontaktuje się z wieloma rozmaitymi zainteresowanymi przedsiębiorstwami oraz organizacjami, które deklarują zainteresowanie przyłączeniem się do takich programów. Należy się spodziewać, że z chwilą, gdy poznają one zaproponowane warunki kontroli, zwrócą się do Komisji o uznanie wprowadzanych dobrowolnie systemów.

Jak uniknąć nadużyć? Kontrolerzy nie mogą być wszędzie…

W mało prawdopodobnym scenariuszu – gdyby nawet pomimo gwarancji niezależnej kontroli – pozostał jeszcze cień podejrzenia, każdy ma prawo zgłosić taki przypadek Komisji, która zawsze ma prawo zweryfikować lub nawet wycofać zatwierdzenie danego systemu certyfikowania.

Z jakich biopaliw korzysta transport?

W roku 2007 biodiesel reprezentował 75% (6,1 Mtoe, to jest energii równoważnej zużyciu 6,1 mln ton ropy) ogółu paliw ze źródeł odnawialnych w całej UE, podczas gdy 15% (1,24 Mtoe) stanowił bioetanol, zaś na pozostałe 10% składały się czyste oleje roślinne.

Ile biopaliw w UE pochodzi z importu?

W 2007 r. około 26% biodiesla i 31% bioetanolu używanego w całej UE pochodziło z importu. Przywóz ten pochodził w przeważającej części z Brazylii i z USA. Jednak większość wytwarzanych biopaliw pochodzi z Unii Europejskiej. Niezależnie od kryteriów zrównoważonego rozwoju, unijne biopaliwa muszą być zgodne z prawem ochrony środowiska i wymogami w dziedzinie rolnictwa UE, z uwzględnieniem ochrony krajobrazu, zabezpieczeniem gleb przez erozją oraz zasadami gospodarki wodnej.

Zasoby gruntów nie są nieograniczone. Czy naprawdę nie musimy wycinać lasów dla potrzeb produkcji biopaliw?

Wynoszący 10% docelowy poziom wykorzystania wymagałby przeznaczenia pod uprawę roślin do produkcji biopaliw około 2 do 5 mln hektarów, w zależności od różnych wyliczeń ostatecznego wpływu tego rodzaju upraw na sposób wykorzystania gruntów. UE posiada wystarczający areał ziemi, która była dotychczas wykorzystywana pod różnego rodzaju uprawy, a obecnie nie jest użytkowana, by zaspokoić potrzeby w tym zakresie, nawet gdyby wszystkie potrzebne biopaliwa miały pochodzić z Europy. W innych krajach również istnieją alternatywy dla prostego karczowania lasów. W samej Indonezji szacuje się, że łączna powierzchnia ziem, które zostały wylesione, a obecnie leżą odłogiem, wynosi od 3 do 12 mln hektarów. Warto byłoby ponownie wykorzystać ten areał.

Czy można wycinać lasy deszczowe pod plantacje palmy olejowej, służące do produkcji biopaliw na potrzeby spełnienia unijnych progów?

Nie. Komunikat wyklucza taką możliwość. Wyraźnie zastrzeżono w nim, że nie należy przekształcać lasów w plantacje palmy olejowej.

Czy biopaliwa pochodzą w większości z oleju palmowego?

Z palmy olejowej wytwarza się jak dotąd jedynie ok. 4-5 % biopaliw. Na ten cel przeznacza się około 1% produkcji plantacji palm olejowych. Również poza UE skala wykorzystania oleju z palm do produkcji biopaliw jest marginalna. W ponad 95% olej palmowy wykorzystuje się w przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym.

W latach 2000-2008 światowa produkcja oleju palmowego wzrosła o 20 mln ton. Jest to liczba, która czterdziestokrotnie przekracza całkowite zużycie oleju palmowego do produkcji biopaliw w całej UE, wynoszące 500 tys. ton. Tak więc biopaliwa nie są główną przyczyną wylesiania. Kryteria zrównoważonego rozwoju mają być skutecznym czynnikiem zniechęcającym do ewentualnego wycinania lasów pod produkcję biomasy.

Badania w skali unijnej wykazały, że biopaliwa nie przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jaka jest odpowiedź Unii?

To nieprawda. Najnowsze wyniki badań wskazują, że biopaliwa w rzeczywistości zmniejszają ogólną emisję gazów cieplarnianych. W oparciu o te dane, Komisja zamierza przed końcem tego roku przedstawić sprawozdanie o pośrednich zmianach sposobu użytkowania gruntów, jakiego wymaga dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii.

źródło: © Unia Europejska, 1995-2010
www.europa.eu

Udostępnij wpis swoim znajomym!




Podziel się swoją opinią


Za treść materiału odpowiada wyłącznie Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju



Portal dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej