Wśród 10 najważniejszych potencjalnych źródeł ryzyka ukazywanych przez dokument można znaleźć jeszcze trzy, które związane są z wodą – jej brakiem, nadmiarem lub niską jakością. Są to kolejno: 

1. Niepowodzenie w zapobieganiu lub przystosowaniu się do zmian klimatu,

2. Powodzie i susze wywołane przez niespotykane wcześniej warunki pogodowe,

3. Niedostateczna ilość i jakość wody, która jest jedną z podstaw kryzysu związanego z produkcją żywności.

Autorzy wskazują na powiązanie powyższych czynników ryzyka z takimi wydarzeniami, jak Arabska Wiosna czy wojna domowa w Syrii. Miały być one pośrednim skutkiem między innymi suszy w Rosji, należącej do głównych producentów ziarna na świecie. Uwarunkowała ona podniesienie cen żywności, które z kolei było jednym z kluczowych czynników zwiększających niezadowolenie społeczne w krajach arabskich[i].

Problemy związane z wodą mają przełożenie również na biznes. Dla przykładu powodzie, które dotknęły w 2012 roku Azję Południowo-Wschodnią, zmusiły firmę Toyota Motor Corporation do wstrzymania produkcji w Tajlandii, co wpłynęło na cały łańcuch produkcji przedsiębiorstwa. W japońskich zakładach firma wyprodukowała o 30% mniej pojazdów niż planowano[ii]. W 2011 roku susza w stanie Teksas doprowadziła rolnictwo do strat w wysokości 5,2 miliardów dolarów, co stanowiło rekordową wartość i zmusiło firmę odzieżową Gap do obniżenia swojej prognozy zysku o 22% z powodu wyższych kosztów bawełny. Coraz więcej liderów branży przemysłowej, takich jak Honda, Kraft, Nestle i MillerCoors, odczuwa finansowo skutki niedoboru wody i powodzi[iii].

Podobne problemy mogą pojawić się w Polsce. Jak pokazuje Raport Europejskiej Agencji Środowiska z 2012 roku, nasz kraj spotkają dwa nakładające się na siebie zjawiska. Z jednej strony zmniejszy się suma opadów atmosferycznych, z drugiej zaś czeka nas wzrost najbardziej skrajnych zjawisk pogodowych. Przełoży się to na gwałtowne powodzie i podtopienia, szczególnie w obszarach górskich. Skutki odczujemy tym bardziej, że pogorszy się sytuacja polskich lasów, osłabionych innymi czynnikami, związanymi ze zmianami klimatu. Lasy mają bowiem kluczowe znaczenie w zatrzymywaniu wody i nie dopuszczają, by zbyt szybko spływała ona do głównych cieków wodnych. Dlatego – choć przepływy rzek się nie zmienią, a nawet wzrosną – trudniej będzie korzystać z zawartej w nich wody. Także zagrożenie powodziowe przełoży się na koszty prowadzenia działalności biznesowej[iv].

Równie ważna, co ilość, jest jakość wody. Firmom zależy, by wykorzystywana przez nie woda była możliwie najwyższej jakości, gdyż determinuje to procesy produkcyjne. Szczególnie branża spożywcza oraz produktów szybkozbywalnych (fast-moving consumer goods – FMCG) wymagają w wielu przypadkach dużej ilości wody o wysokim poziomie czystości. Jednocześnie rosną koszty odprowadzania ścieków, co jest związane z coraz większym naciskiem państwa na poprawę jakości wód powierzchniowych w naszym kraju. Dlatego firmy coraz częściej dążą do tworzenia własnych instalacji oczyszczających i ponownego wykorzystania wody w procesach produkcji. Przynosi to już pierwsze efekty, gdyż ilość zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych – mimo, że nadal jest stosunkowo duża – powoli spada[v].

To wszystko powoduje, że rośnie zainteresowaniem biznesu metodami bardziej zrównoważonego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów wody. Jest to podyktowane względami praktycznymi – cena wody w przyszłości będzie rosnąć, a dostępność maleć. Równie ważna jest dbałość o środowisko i społeczeństwo. Dla przykładu w 2008 roku SABMiller zobowiązał się ograniczyć zużycie wody o 25% na hektolitr piwa do 2015 roku. Dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań w browarach i dzieleniu się wiedzą, grupa osiągnęła swój cel 22 miesiące przed zaplanowanym terminem. W ujęciu globalnym SABMiller startował z poziomu 4,6 hl wody na 1 hl piwa, by po pięciu latach zejść do wartości 3,5 hl wody na 1 hl piwa. Zobowiązania te są wypełnianie również przez polskie odziały firmy. Obecnie browar w Tychach wykorzystuje 3,02 hl wody do wyprodukowania 1 hl piwa, zaś browary w Poznaniu i Białymstoku – 2,92 hl. Ten ostatni zakład może się poszczycić najbardziej dynamicznymi zmianami – od 2005 roku zredukował zużycie wody potrzebnej do produkcji piwa o 35%. Firma prowadzi również związane z wodą działania dla społeczności lokalnych. Przykładem jest współpraca Kompanii Piwowarskiej z Rejonowym Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji w Tychach. Firma zobowiązywała się do nieodpłatnego zaopatrzenia mieszkańców miasta w wodę, gdyby zaistniały tzw. warunki specjalne, czyli wojna lub klęska żywiołowa[vi].

Równie ambitne cele stawia przed sobą The Coca-Cola Company, która planuje w latach 2013-2020 poprawić efektywność wykorzystania wody o 25%. Jest to dopełnieniem wcześniej postawionego celu, a mianowicie poprawienia poziomu wydajności wykorzystania wody o 21,4%, osiągniętego w okresie 2004-2012. Firma uzdatnia całą wodę użytą w procesie produkcji, a także, co równie istotne, dąży do bilansowania własnego zużycia przez liczne projekty. Polegają one na zwracaniu naturze oraz społecznościom, w których działa, takiej ilości wody, jaka jest zużywana do produkcji gotowych napojów. Zaangażowanie firmy Coca-Cola w 468 projektów wodnych realizowanych z partnerami w ponad 100 krajach umożliwiło zbilansowanie ok. 52% objętości wody wykorzystywanej w produkcji[vii].

Kolejnym projektem, w którym widać zaangażowanie biznesu w rozwiązywanie wodnych problemów mieszkańców, jest „BARIERA” firmy CEMEX – producenta produktów budowalnych. To także nazwa ujęcia wody w Chełmie, które powstało w celu odwodnienia złoża na potrzeby prawidłowej eksploatacji kredy, używanej do produkcji cementu. Obecnie ujęcie należy do Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i dostarcza ok. 80% wody dla miasta i okolic. Współpraca przynosi korzyści zarówno cementowni, jak i korzystającym ze świeżej, pitnej wody[viii] mieszkańcom Chełma i okolic.

Jednak ograniczenie zużycia wody to nie tylko olbrzymie projekty infrastrukturalne firm, lecz także kampanie skierowanego do pracowników oraz funkcjonowanie biura w sposób bardziej ekologiczny. Przykładem może być projekt „Mamy zielone pojęcie”, zrealizowany w 2009 roku w Henkel Polska. Polegał on na wprowadzeniu proekologicznych rozwiązań w funkcjonowaniu biura firmy oraz obejmował związane z tym działania edukacyjne, skierowane do pracowników. Każdy etap inicjatywy poświęcony był innemu ekologicznemu zagadnieniu, a jednym z nich była woda. Wykorzystując narzędzia komunikacji wewnętrznej, firma dążyła do ograniczenia przez pracowników zużycia wody, zarówno w miejscu pracy jak i w domach[ix].

Ilość wody w przyrodzie od powstania świata nie zmienia się. Zmienia się natomiast, drastycznie malejąc, ilość wody pitnej, która stanowi zaledwie 1% całej wody na ziemi. Dodatkowo jest ona nierówno rozłożona w skali globu, a w dużej części trudno dostępna. W obliczu „odpływającej” wody pitnej powyższe działania firm trudno nazwać dobrymi praktykami (bo to sformułowanie kojarzy się bardziej z działaniem opcjonalnym, wyrażającym dobrą wolę przedstawicieli firmy). Przypominają raczej chwytanie się ostatniej deski ratunku.

Przypisy:

[i] World Economic Forum ,Global Risks 2013 Eighth Edition, 2013, http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalRisks_Report_2013.pdf 

[ii] http://www.marketwatch.com/story/thai-flood-to-hit-toyota-japan-output-hard-report-2011-11-07 

[iii] http://today.agrilife.org/2011/08/17/texas-agricultural-drought-losses-reach-record-5-2-billion/

[iv] http://www.eea.europa.eu/publications/climate-impacts-and-vulnerability-2012/at_download/file

[v] http://www.gios.gov.pl/stansrodowiska/gios/pokaz_artykul/pl/front/stanwpolsce/srodowisko_i_zdrowie/jakosc_wod

[vi] http://odpowiedzialnybiznes.pl/aktualno%C5%9Bci/woda-dla-%C2%BE-populacji-polski-dzieki-zrownowazonej-gospodarce-wodnej-grupy-sabmiller/

[vii] http://media.wwf.pl/117,showNewsPlus/7,nc/

[viii] Forum Odpowiedzialnego Biznesu , Raport „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2013. Dobre praktyki”, Warszawa 2013

[ix] http://www.henkel.pl/2009-5832_henkel-tworzy-zielone-biuro-5115_PLP_HTML.htm

Piotr Domański, Forum Odpowiedzialnego Biznesu
dla ChronmyKlimat.pl