Do tej pory, zazwyczaj we wrześniu, stężenie CO₂ w atmosferze spadało do najniższego poziomu w stosunku do wartości średniorocznej.

Kluczowym wyrażeniem w poprzednim zdaniu jest "do tej pory".

Dlaczego? We wrześniu bieżącego roku pomiary dokonane przez obserwatorium atmosferyczne zlokalizowane na hawajskim wulkanie Mauna Loa pokazały, że stężenie dwutlenku węgla w atmosferze przekroczyło 400 cząsteczek na milion innych cząsteczek. Powyżej? Dokładnie 401,03 ppm (ang. parts per million) i jest to nowy światowy rekord (niestety).

Stężenie CO₂ mierzy się właśnie tutaj, czyli w Mauna Loa Observatory / Źródło: esrl.noaa.gov

Stężenie CO₂ ciągle rośnie

Dokładne pomiary zawartości najważniejszego gazu cieplarnianego w atmosferze prowadzone są już od dawna, bo od roku 1958. Właśnie wtedy rozpoczęło swoją działalność wspomniane wcześniej Mauna Loa Observatory. Pierwsze pomiary wskazywały stężenie CO₂ na poziomie zaledwie 315 ppm. Łącznie, od czasów rewolucji przemysłowej, zawartość dwutlenku węgla w atmosferze wzrosła o ponad 40%.

Wykres przedstawiający stężenie CO₂ w atmosferze w latach 1958-2015 / Źródło: NOAA Climate.gov

Jak sami widzicie, w ciągu roku stężenie CO₂ waha się ze względu na pory roku (fioletowa linia). Na półkuli północnej stężenie jest wyższe zimą, kiedy wegetacja roślin praktycznie ustaje i nie pobierają one dwutlenku węgla z powietrza. Za to latem trend się odwraca i stężenie CO2 spada, bo przecież rośliny do wzrostu potrzebują CO₂, więc pochłaniają ten gaz z otoczenia. Niepokojąco jednak wygląda to, że wartości na wykresie cały czas rosną.

Rok 2015 był rekordowy

Równie ciekawy (i dający do myślenia) jest kolejny wykres, który obrazuje, w jakim stopniu postępuje wzrost koncentracji dwutlenku węgla w powietrzu z roku na rok. Wartości reprezentują sumę CO₂ dodanego lub usuniętego z atmosfery w ciągu roku zarówno poprzez działalność człowieka, jak i naturalne procesy (wulkany, pożary, itp.).

Stężenie CO₂ pokazane jako roczny wzrost w stosunku do roku poprzedniego / Źródło: NOAA Climate.gov

W latach 60-tych ubiegłego wieku był to mniej więcej niecały 1 ppm na rok. Ale z biegiem lat i z coraz większą ilością CO₂ emitowanego przez ludzkość, wzrost był coraz większy. W pierwszej dekadzie obecnego stulecia były to już średnio 2 ppm rocznie.

Poprzedni roczny rekord wzrostu stężenia CO₂ (o 2,93 ppm) odnotowano w 1998 roku. Wartość ta była związana z wyjątkowo silnym w tamtym czasie zjawiskiem El Niño. Ale w ubiegłym roku rekord został pobity, bo wzrost pomiędzy 31 grudnia 2013 a 1 stycznia 2015 wyniósł 3,05 ppm. Tym razem też mieliśmy do czynienia z klimatycznym dzieciątkiem hulającym po Pacyfiku (choć nie rekordowym), ale resztę dołożyliśmy już sami, bo przecież emisje gazów cieplarnianych rosną z roku na rok.

Przyczyniło się to z kolei do kolejnego niechlubnego rekordu. Otóż po zbadaniu całorocznych wyników z Mauna Loa okazało się, że średnie stężenie CO₂ w ziemskiej atmosferze w całym 2015 roku wyniosło 400,8 ppm. Wcześniej zawsze byliśmy poniżej takiej wartości.

400 ppm to dużo czy mało?

Biorąc pod uwagę fakt, że przed rewolucją przemysłową stężenie CO₂ wynosiło tylko 280 ppm, teraz mamy o 42% więcej dwutlenku węgla w atmosferze. Wahania koncentracji CO₂ były "obserwowane" w ciągu ostatnich epok lodowcowych od ok. 180 ppm do ok. 280 ppm w okresach interglacjału. Dzisiejszy trend wzrostu jest ponad 100 razy szybszy niż wzrost z okresu po zakończeniu ostatniej epoki lodowcowej. Widać to dokładnie na poniższym wykresie.

Tak wyglądało stężenie CO₂ w atmosferze na przestrzeni ostatnich 400 tys. lat / Źródło: NASA

Czy jest szansa, że uda się jeszcze kiedyś zejść poniżej poziomu 400 ppm? Hmm, szansa pewnie jest. Pytanie tylko, czy będziemy w stanie do tego doprowadzić. No cóż, musimy do tego doprowadzić. Naukowcy stwierdzili, że graniczną wartością dla stężenia CO₂ będzie 450 ppm, która odpowiada wzrostowi średniej temperatury Ziemi o ponad 2°C. Po przekroczeniu tych wartości będzie nam bardzo ciężko odwrócić niekorzystny trend, a przede wszystkim będziemy musieli się coraz częściej mierzyć ze wszystkimi skutkami zmian klimatycznych jakie można sobie wyobrazić i to w dodatku o większej sile.

Mamy do dyspozycji cały pakiet działań związanych z ograniczeniem emisji CO₂, chociażby ratyfikowane już przez wymaganą liczbę sygnatariuszy Porozumienie z Paryża, czy wciąż rozwijającą się energetykę odnawialną. Do tego spore pole do manewrów daje efektywność energetyczna (zarówno w budownictwie, jak i ta technologiczna), a także ruszająca z piskiem elektromobilność.

W długiej perspektywie czasowej wszystkie działania powinny przynieść efekt w postaci obniżenia poziomu dwutlenku węgla. O ile? Tego jeszcze nie wiemy. Wiemy za to, że nawet jeśli już dziś zatkalibyśmy wszystkie kominy i rury wydechowe, a potem jeszcze w jakiś magiczny sposób zaprzestalibyśmy emitować jakiekolwiek gazy cieplarniane, to i tak przez kolejnych dziesięcioleci będą one niekorzystnie wpływały na klimat. To dlatego, że ciepło z podgrzewającej się atmosfery gromadzi się w oceanach, a one mają dłuuugą pamięć, więc nawet jak na lądach zrobi się chłodniej, oceany wciąż będą oddawały zgromadzone wcześniej ciepło i tym samym emitowały ciepło do atmosfery. Może więc ratunkiem będzie pozbycie się każdej cząstki CO₂ z powietrza? O tym napiszemy innym razem.

Źródło: Green Projects – eko-scytujący blog o ekologii, ochronie środowiska i byciu eko

Na podstawie: Climate Central, Think Progress, Mauna Loa Observatory, NOAA Climate.gov, NASA