Niebawem w Dzienniku Ustaw ogłoszone zostaną rowerowe nowelizacje dwóch kluczowych rozporządzeń: w sprawie znaków i sygnałów drogowych (D.U.2002.170.1393, pdf nowelizacji) oraz w sprawie warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych (D.U.2003.220.2181, pdf nowelizacji).

Cykl zmian legislacyjnych zainicjowaliśmy my – rowerzyści ze stowarzyszenia Miasta Dla Rowerów. Współpracując od połowy lat 90. XX w. z wieloma samorządami (zwłaszcza gdańskim i krakowskim), analizowaliśmy bariery prawne dla rozwiązań infrastrukturalnych i pojawiające się w wielu miastach Polski typowe błędy w projektowaniu infrastruktury rowerowej. Porównaliśmy przepisy polskie i innych krajów. Zidentyfikowaliśmy szereg problemów, w tym przepisy dyskryminujące rowerzystów, i przygotowaliśmy projekty zmian prawa, wyręczając w tym zresztą powołane do tego instytucje, które problem bagatelizowały lub go przeoczyły.

Dzięki powołanej w 2007 roku po raz pierwszy w historii Parlamentarnej Grupie Rowerowej (obecnie istnieje drugą kadencję) mogliśmy w czerwcu 2008 roku w Sejmie przekazać na ręce ówczesnego wiceministra infrastruktury gotowe projekty nowelizacji ustaw i rozporządzeń (zob. http://www.rowery.org.pl/postulatyprzekazane.html).

Niebawem przedstawimy szczegółową analizę przepisów finalizujących rowerową reformę prawa. Wejdą one w życie najpóźniej 8 października 2015 roku (prawdopodobnie nawet dużo wcześniej). Już teraz wiadomo, że oba rozporządzenia znacznie ułatwią wprowadzanie tzw. kontraruchu rowerowego (czyli legalnego dwukierunkowego ruchu rowerów na jezdniach dróg jednokierunkowych). Pojawią się też nowe znaki i sygnały drogowe, znacząco ułatwiające organizację ruchu rowerowego na jezdniach. Znikną wszystkie rozbieżności rozporządzeń ze znowelizowaną w 2011 roku ustawą Prawo o Ruchu Drogowym.

A teraz przypominamy, co w ostatnich latach zmieniło się w przepisach dotyczących nas, rowerzystów. Jest tego sporo. Najważniejsze zmiany prawa to:

1. Nowelizacja ustawy Prawo o Ruchu Drogowym z 2011 roku (D.U.2011.92.530), sztandarowy sukces Miast Dla Rowerów, punkt zwrotny i „gamechanger” (m.in. dopuszczono wyprzedzanie powoli jadących samochodów z ich prawej strony), który pozwolił na kolejne zmiany prawa – więcej pisaliśmy o sprawie tutaj.
2. Nowelizacja rozporządzenia w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego. Dziś rowerzyści z prawem jazdy nie tracą punktów karnych za wykroczenia popełniane, gdy kierowali rowerem – np. pięć punktów karnych za jazdę rowerem pod prąd drogi jednokierunkowej (D.U.2012.488). Jednocześnie to rozporządzenie wprowadza 6 punktów karnych dla kierującego naruszającego nowy art. 27 ust. 1a ustawy Prawo o Ruchu Drogowym (czyli zajeżdżającego przy skręcie drogę rowerzyście jadącemu na wprost).
3. Nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków technicznych pojazdów (D.U.2012.997), dopuszczająca m.in. migające oświetlenie przednie roweru i doprowadzające wysokość, na której oświetlenie może być umieszczone, do zgodności ze stanem faktycznym i rozwojem rynku. Nowelizacja rozporządzeń w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz w sprawie szczegółowych warunków dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (tzw. Czerwonej Książeczki) w zakresie oznakowania drogowskazowego dla rowerzystów (D.U.2013.890 i D.U.2013.891).
4. Nowelizacja kodeksu karnego oraz kodeksu wykroczeń (dekryminalizacja czynu zabronionego w postaci kierowania rowerem pod wpływem alkoholu), ogłoszona w D.U.2013.1247.
5. Nowelizacja rozporządzenia w sprawie przepisów porządkowych obowiązujących na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych (D.U.2013.1319). Nie jest już wykroczeniem wprowadzanie nieprzeznaczonych do przewozu pociągiem rowerów na teren dworców, na perony, do holi dworcowych, przejść podziemnych itp.).
6. Nowelizacja ustawy Prawo Wodne (m.in. dopuszczenie ruchu rowerów na wałach przeciwpowodziowych, D.U.2014.659).
7. Nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie – obecnie można już projektować nowe drogi od razu z pasami ruchu dla rowerów (D.U.2015.329).
8. „Duża” nowelizacja rowerowa rozporządzeń w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. Obecnie oczekują one na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw, z ich treścią (i całością procesu legislacyjnego) można się zapoznać na stronie Rządowego Centrum Legislacji tutaj oraz tutaj.
9. Jako zmianę porządkową należy traktować nowy „taryfikator mandatów” – czyli nowelizację rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (nowela: D.U.2015.506, pozostałe, niezmienione stawki – D.U.2013.1624).

W tej chwili do szczęścia potrzebne są nam jeszcze dwie nowelizacje:

1. „Duża” nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, zgodnie z naszymi postulatami i eksperyzami – więcej o sprawie tutaj  oraz tutaj (pdf). W dużej mierze błędy obecnego rozporządzenia są minimalizowane przez tzw. standardy techniczne, przyjmowane przez wiele samorządów jako zarządzenie prezydenta lub burmistrza;
2. Nowelizacja tzw. specustawy drogowej tak, aby uproszczoną procedurą inwestycyjną (tzw. Zezwoleniem na Realizację Inwestycji Drogowej) były objęte także samodzielne drogi dla rowerów, drogi dla pieszych czy linie tramwajowe. Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu. Niestety, szanse jego skutecznego procedowania w obecnej kadencji parlamentu są nikłe. Z projektem ("ukrytym" w rządowym projekcie nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i niektórych innych ustaw) można się zapoznać na stronie Rządowego Centrum Legislacji tutaj.

Niemal wszystkie powyższe punkty stanowią realizację opracowania pt. „Projekt programu rozwoju transportu rowerowego (polityki rowerowej) w Polsce” wykonanego w grudniu 2005 roku na zamówienie ówczesnego Ministerstwa Transportu i Budownictwa. Jego autorami są niżej podpisany oraz dr Tadeusz Kopta. Stało się tak, pomimo że opracowanie nigdy nie było formalnie wdrożone.

Zmiany w przepisach nie doprowadziły do wzrostu liczby wypadków z udziałem rowerzystów, choć taka teza bywa stawiana. Od lat Miasta Dla Rowerów analizują dane z policyjnego Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji (SEWIK) i takiego związku przyczynowo-skutkowego nie zanotowano. Liczba zabitych w wypadkach drogowych rowerzystów systematycznie spada, co można sprawdzić na stronie www.sewik.pl. Rośnie natomiast znacząco – zwłaszcza w wielkich miastach – ruch rowerowy.

Do dyskusji pozostaje jakość niektórych z powyższych nowelizacji. Bezdyskusyjnie wszystkie stanowią duży (niekiedy wręcz rewolucyjny) krok naprzód, promując ruch rowerowy. Jednak nie można wykluczyć, że w przypadku niektórych rozporządzeń konieczne będzie dużo lepsze wykorzystanie blisko dwudziestu lat doświadczeń Miast Dla Rowerów, aby fundament, na którym budujemy politykę rowerową, był mocniejszy.

Stawką jest kolejny etap „rowerowej rewolucji” w Polsce, czyli wykorzystanie znacznych środków finansowych, które wiele samorządów przeznacza na inwestycje rowerowe. Na przykład w ramach tzw. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (środki unijne) Warszawa na infrastrukturę rowerową wyda co najmniej 74 mln zł, Kraków – ponad 60 mln zł. Z innych źródeł województwo małopolskie wyda 200 mln zł na turystyczne trasy rowerowe. A to tylko początek. Zmieniamy Polskę rowerem. Powoli, ale na lepsze.

Marcin Hyła, Miasto dla Rowerów