Działania podjęte na lokalnych szczeblach zarządzania odzwierciedlają zmianę, jaka obecnie zachodzi w chińskiej gospodarce. Po wielu latach niezrównoważonego rozwoju, które doprowadziły Chiny stanu katastrofalnego zanieczyszczenia środowiska, dostrzeżono wreszcie potrzebę jego ochrony.

Zanieczyszczenie powietrza, którego poziom wielokrotnie przekracza limity uznawane za bezpieczne przez Światową Organizację Zdrowia, jest od pewnego czasu powodem rosnącego niezadowolenia wśród coraz liczniejszej chińskiej klasy średniej. Zanieczyszczenie powietrza w 74 miastach wzrosło rok do roku o 19,5% – donosi chińskie Ministerstwo Ochrony Środowiska. Katastrofę środowiskową w Chinach widać także w zanieczyszczeniu gruntów. Ponad 3 mln hektarów nie nadaje się pod uprawę z powodu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi.

W marcu 2014 roku na otwarciu corocznego posiedzenia parlamentu premier Chin Li Keqiang ogłosił rozpoczęcie wojny z zanieczyszczeniem powietrza, opisując smog jako „ostrzeżenie, jakie dała nam natura, przed nieefektywnym i ślepym rozwojem”. Nie oznacza to jednak, że Państwo Środka odwraca się od dalszego rozwoju gospodarki. Wdraża regulacje, prowadzące do bardziej efektywnego i zrównoważonego rozwoju. Nie wydaje się, by rosnąca gospodarka zamierzała zatrzymać się w swoim pędzie ku dalszemu rozwojowi. Głównym zamiarem chińskiego rządu będzie dalsze unowocześnianie przemysłu oraz przesunięcie najbardziej uciążliwych zakładów pracy na odległe, niezamieszkałe prowincje na północy kraju.

Zwiększa się także poziom finansowania chińskich działań związanych z ochroną środowiska. Wydatki na ochronę lasów i zasobów wodnych wzrosły w roku 2014 o 8,6% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Tylko na zabezpieczenie zasobów wody pitnej przeznaczono w najbliższych latach aż 330 mld dolarów.

PKB sposobem na karierę polityczną

PKB jako miara wydajności lokalnych urzędników doprowadzała do sytuacji, w których priorytet miały inwestycje budowlane i przemysłowe.

– Musimy oceniać nie tylko oczywiste osiągnięcia, ale także te, których do tej pory nie dostrzegaliśmy – powiedział sekretarz generalny Komunistycznej Partii Chin Xi Jinping. PKB używane było często jako narzędzie do promocji lokalnych urzędników, przyczyniając się jednocześnie do degradacji środowiska i niszczenia ziemi uprawnej, przeznaczanej na nowe osiedla i zakłady przemysłowe.

Jak podaje agencja Xinhua, w położonych na północ od Pekinu prowincjach Hebei i Ningxia wyłączono PKB z systemu oceny urzędników, skupiając się na podnoszeniu standardu życia najuboższych i zmniejszaniu ich liczby. Podobne zmiany zaszły w nadmorskiej prowincji Fujian, w której nowe wskaźniki koncentrują się na rozwoju rolnictwa i ochronie środowiska.

Jak dotąd dyrektywa rządowa znalazła oddźwięk jedynie w mniejszych miastach. Trudno jest ocenić, czy także największe, najmocniej zanieczyszczone miasta dołączą do tej inicjatywy. Powiązania pomiędzy dużym przemysłem i lokalnymi politykami, którzy zbudowali swe kariery na polityce ciągłego wzrostu, mogą stanowić poważne utrudnienie. Prowincja Shanxi, zajmująca się głównie wydobyciem węgla, zniosła PKB jako sposób oceny urzędników, wprowadzając zamiast tego... PKB w przeliczeniu na mieszkańca.

Czy działania rządu Chin oznaczają odejście od najbardziej popularnej miary rozwoju, jaką jest PKB? Zapewne nie. Istotne jest jednak, że włodarze jednej z największych gospodarek świata dostrzegli, iż rozwój za wszelką cenę nie służy ani państwu, ani obywatelom.

Piotr Siergiej, ChronmyKlimat.pl

Redakcja ChronmyKlimat.pl zezwala na przedruk tego artykułu pod warunkiem podania źródła wraz z aktywnym linkiem do portalu (ChronmyKlimat.pl).