Ludzie są ciekawi technologii związanych z odnawialnymi źródłami energii i popierają stosowanie OZE w budownictwie mieszkaniowym. Zwracają uwagę na potrzebę segregacji odpadów. Oczekują czystego powietrza i wody oraz oszczędzania zasobów naturalnych. Domagają się sprawnej komunikacji miejskiej, a także ścieżek i dróg rowerowych. Chcieliby mieszkać w otoczeniu zieleni i sami mieć możliwość sadzenia roślinności w miastach.

Zorganizowana w Katowicach 24-ta Konferencja Stron Konwencji Klimatycznej ONZ, czyli szczyt klimatyczny COP 24 i przekazy medialne z tym związane dodatkowo wzmocniły świadomość odpowiedzialności każdego z nas za stan środowiska naturalnego i zmianę klimatu.

Zmiana klimatu, której skutków doświadczamy jest zjawiskiem ogólnoświatowym, a ochrona środowiska to bardzo szerokie pojęcie. Ale przecież każdy człowiek dokonuje codziennie wyborów i podejmuje decyzje i działania, które składają się na te globalne zmiany.

Rosnąca rola zarządców i administratorów budynków wielorodzinnych w komunikacji na tematy związane z ochroną środowiska

Wzrastają oczekiwania społeczne odnośnie stosowania rozwiązań prośrodowiskowych na osiedlach i proekologicznego stylu życia we wspólnocie. A tym samym rosną też wymagania dotyczące umiejętnej komunikacji z mieszkańcami na tematy związane z ochroną środowiska.

Sektor mieszkalnictwa ma coraz większy wpływ na zużycie energii, wody czy produkcję odpadów, a tym samym negatywnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze i postępujące zmiany klimatu. 

Te zmiany powodują, że osoby zarządzające spółdzielniami i wspólnotami mieszkaniowymi mają przed sobą nowe wyzwania.

Bardzo wiele zależy od wiedzy i świadomości mieszkańców oraz osób odpowiedzialnych za zarządzanie wspólnotami i spółdzielniami mieszkaniowymi, w szczególności od administratorów i zarządców budynków wielorodzinnych.

Z badań przeprowadzonych na początku realizacji projektu „Eko-lokator” wynika, że mieszkańcy oczekują inicjatywy ze strony osób zarządzających spółdzielniami i wspólnotami mieszkaniowymi w zakresie proekologicznych rozwiązań i wprowadzania ich na osiedlach mieszkaniowych.

Pierwszym wyzwaniem dla zarządców i administratorów budynków wielorodzinnych jest konieczność podniesienia swojej własnej wiedzy związanej z ochroną środowiska, aby móc sprostać oczekiwaniom tych bardziej świadomych mieszkańców, ale także aby inicjować nowe działania i dokonywać właściwych wyborów w swojej codziennej pracy.

Osoby odpowiedzialne za zarządzanie budynkami wielorodzinnymi powinny być przygotowane merytorycznie do rozmów na tematy związane z ochroną środowiska i mieć świadomość możliwości inwestycyjnych w tym zakresie.

Odpowiedzialna konsumpcja dotyczy nie tylko zakupów detalicznych, to także umiejętność kierowania się proekologicznymi kryteriami wyboru towarów i usług świadczonych na rzecz wspólnoty, czy spółdzielni.

Drugie wyzwanie to prowadzenie przez osoby zarządzające spółdzielniami i wspólnotami mieszkaniowymi edukacji na tematy związane z ochroną środowiska wśród tych mieszkańców, którzy takiej wiadomości jeszcze nie posiadają. Mieszkańcy są przecież partnerami w procesach decyzyjnych związanych z rozwojem i codziennym funkcjonowaniem spółdzielni i wspólnoty mieszkaniowej.

Poza wiedzą niezbędna jest więc również umiejętność rozmowy z mieszkańcami i przekonania ich do istotnych działań i inwestycji, których mieszkańcy obawiają się, być może dlatego że nie rozumieją korzyści z nich wynikających.

Komunikacja i edukacja ekologiczna na osiedlach mieszkaniowych

Dobra edukacja nie polega tylko na przekazywaniu informacji. Skuteczna edukacja to spowodowanie zmiany postaw i zachowań ludzi, będących mieszkańcami osiedla.

Przedstawianie argumentów i korzyści, prosty i jasny przekaz, podawanie konkretnych przykładów, oraz dostosowanie języka do odbiorcy. Posługiwanie się obrazem, który łatwiej trafia do odbiorców niż przekaz słowny. Te uniwersalne zasady mogą być sposobem na skuteczną komunikację, także na tematy związane z ochroną środowiska.

Najskuteczniej jest podawać argumenty zarówno ekologiczne jak i ekonomiczne, czyli pokazać korzyści dla środowiska, ale również indywidualne korzyści finansowe. Najlepiej posługiwać się argumentami, które są istotne dla największej liczby mieszkańców.

Każdy z nas chętnie słucha o osobistych korzyściach, najlepiej finansowych, jakie będzie miał z zastosowania danego rozwiązania lub jeśli zmieni swoje postępowanie.

W przypadku zwiększenia efektywności energetycznej budynków, zmniejszenia zużycia energii oraz zastosowania odnawialnych źródeł energii możemy mówić o niższych rachunkach za prąd i ogrzewanie w naszych mieszkaniach, a także niższych kosztach oświetlania i korzystania z części wspólnych budynków.

Przestrzeganie zasad segregowania odpadów także oznacza niższe opłaty dla każdego mieszkańca spółdzielni, czy wspólnoty mieszkaniowej.

Gospodarowanie wodą wodociągową, retencjonowanie wód opadowych, gromadzenie deszczówki i wykorzystywanie jej do podlewania terenów zieleni na osiedlu to również korzyść ekonomiczna, a także poprawa mikroklimatu na osiedlu.

Rozwiązania w zakresie zrównoważonego transportu – korzystanie z rowerów w codziennych dojazdach do pracy, czy szkoły; wypożyczanie auta na minuty, czyli tak popularny carsharing; czy umawianie się na wspólne dojazdy w ramach car-poolingu – prowadzą do realnych oszczędności w domowych budżetach, a także poprawy jakości powietrza. A pasażerowie autobusów narażeni są w trakcie podróży średnio na około 1/3 mniejszy stres niż kierowcy samochodów.

Stosując na osiedlach mieszkaniowych roślinność i towarzyszącą jej małą architekturę typu ławeczki, czy place zabaw zapewniamy mieszkańcom cały pakiet korzyści: wśród roślin lepiej się wypoczywa, drzewa i krzewy zapewniają cień i chłód w gorące dni, dzieci i osoby dorosłe mają gdzie spędzać czas, rodzą się też więzi społeczne.

Wszystkie wymienione tu proekologiczne rozwiązania i sposoby postępowania na osiedlach mieszkaniowych oznaczają korzyści  finansowe dla mieszkańców i równocześnie wpływają pozytywnie na środowisko naturalne. Podnoszą jakość życia w miastach i na osiedlach.

Przykłady narzędzi stosowanych w komunikacji i edukacji na tematy związane z ochroną środowiska na terenach miejskich

Poniżej przedstawiamy narzędzia komunikacji i edukacji, które mogą być pomocne w przekonaniu mieszkańców do proekologicznych rozwiązań.

Do najczęściej stosowanych narzędzi z pewnością można zaliczyć ulotki i broszury, biuletyny, pakiety informacyjne, raporty i analizy, informacje na tablicach ogłoszeń oraz plakaty.

Poniżej przykład z Krakowa, gdzie Zarząd Zieleni Miejskiej (ZZM) zachęca mieszkańców do zakładania ogrodów społecznych rozdając na lokalnych piknikach ulotki i robiąc pokazy związane z sadzeniem roślin.

Ulotki wydawane przez ZZM w Krakowie, fot. Katarzyna Wolańska

Ciekawy jest także przykład z Siemiatycz, który pokazuje, że każdą lokalną inicjatywę i inwestycję miejską można wykorzystać do edukacji mieszkańców.

Źródło: UM Siemiatycze

W Siemiatyczach powstały przystanki obsadzone zielenią wyposażone w tablice informacyjne propagujące zachowania prośrodowiskowe.

Źródło: UM Siemiatycze

Tego typu inwestycja w mieście łączy efekt ekologiczny, czyli wspomaganie procesu ochrony klimatu i adaptacji do jego zmian (wykonane w technologii zielonych dachów przystanki wspomagają procesy retencjonowania wód opadowych i zmniejszenia miejskiej wyspy ciepła, a roślinność pochłania pyły zawieszone w powietrzu) z celem edukacyjnym.

Poniżej przykład plakatu zachęcającego do zaangażowanie się i skorzystanie z „Współdzielni”, która powstała w 2017 roku w mieście Piła. Głównym zamysłem działalności tego miejsca jest współdzielenie dóbr. Mieszkańcy zaopatrują jej półki, z których inni mieszkańcy będący w potrzebie, mogą skorzystać. Można tu np. przynosić kartony, słoiki, torby na zakupy).

źródło: GWADA spółka z o.o.

Inne narzędzia stosowane w komunikacji i edukacji ekologicznej to takie, które wymagają interakcji społecznej, bardzie aktywnego wychodzenia „do ludzi”. Możemy tu wymienić takie metody jak spotkania otwarte, dyskusje, infolinia, dni otwarte, wizyty studyjne, badanie opinii publicznej, sondaże, ankiety, zebrania i  spotkania, grupy eksperckie, debaty, wystawy, czy wydarzenia specjalne podczas których promuje się jakieś inicjatywy i propozycje.

Ciekawym przykładem takiego wydarzenia specjalnego jest oficjalne uruchomienie Wrocławskiej Elektrowni Słonecznej na dachach budynków Spółdzielni Mieszkaniowej Wrocław-Południe  – konferencja zorganizowana przez Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej Wrocław-Południe z udziałem mediów i mieszkańców.

źródło: SM Wrocław-Południe

Dzięki zorganizowaniu uroczystej inauguracji elektrowni, przygotowaniu i rozesłaniu informacji prasowych i zaproszeniu dziennikarzy przekaz ten dotarł do kluczowych mediów oraz mieszkańców spółdzielni i różnych interesariuszy z miasta Wrocławia. Mieszkańcy spółdzielni mogą na bieżąco śledzić efektywność energetyczną elektrowni słonecznej poprzez specjalną stronę internetową i aplikację mobilną.

Nowym rozwiązaniom towarzyszą nowe technologie, które pomagają w przekazywaniu informacji – np. aplikacje na smartfony, panele informacyjne, tablice świetlne.

Przykład - na Osiedlu Mickiewicza przy ul. Rudzkiej 9 w Warszawie, gdzie deweloper firma Skanska zamontował monitoring powietrza a mieszkańcom udostępnił specjalną aplikację pozwalającą na odczytywanie pomiarów jakości powietrza na terenie osiedla.

Fot. Katarzyna Wolańska

I jeszcze przykład ze Wspólnoty Mieszkaniowej Pszczelna w Szczecinie, gdzie na elewacji budynku zamontowany został panel wyświetlający dane dotyczące działającej na osiedlu elektrowni słonecznej.

Fot. WM Pszczelna w Szczecinie

Kolejne narzędzia, które są nam pomocne w komunikacji z mieszkańcami to strony internetowe, mailingi do mieszkańców oraz media społecznościowe.

Z takich narzędzi internetowych korzystają np. grupy inicjujące zakładanie ogrodów społecznościowych i wspierające ich lokalne instytucje zarządzające zielenią w miastach.

Poniżej przykład strony internetowej programu Bujna Warszawa wspieranego przez Zarząd Zieleni m. st. Warszawy.

źródło: bujnawarszawa.pl, plan pokazuje lokalizację ogrodów społecznościowych na terenie Warszawy, jest aktualizowany warto więc zapoznać się z najnowszą wersją, tu przedstawiamy stan na początek grudnia 2018

Program Bujna Warszawa powstał po to, by wspierać inicjatorów i opiekunów ogrodów społecznościowych w ich pracy na rzecz bardziej przyjaznej przestrzeni w mieście. Celem programu jest promocja ogrodnictwa społecznościowego, ułatwianie dostępu do kluczowych zasobów, wsparcie ekspertów oraz popularyzację idei i praktyki ogrodnictwa wśród nowych grup mieszkańców. Narzędziem przekazywania informacji jest strona internetowa bujnawarszawa.pl oraz profil na FB.

Komunikacja z mieszkańcami może też polegać na właściwej identyfikacji wizualnej, oznakowaniu miejsc na osiedlu. Poniżej zdjęcie z Osiedla Mickiewicza przy ul. Rudzkiej 9 w Warszawie, gdzie wydzielono i oznakowano strefę dla rowerzystów.

fot. Katarzyna Wolańska

Zapraszamy do przeczytania drugiej części artykułu niniejszego artykułu w zakładce Poradnik. W cz. 2 podajemy również literaturę, z którą warto się zapoznać.

Katarzyna Wolańska, Instytut na rzecz Ekorozwoju, ChronmyKlimat.pl, Eko-lokator