Nikt dziś chyba nie wątpi w to, że emisje gazów cieplarnianych do atmosfery znacząco wpływają na zdrowie publiczne. Jakość powietrza i stężenie takich substancji, jak dwutlenek siarki, tlenki azotu, a przede wszystkim pyłu PM2,5¹, mają bezpośredni związek z zachorowalnością między innymi na astmę i przewlekłe zapalenie oskrzeli.

W dokumencie roboczym Komisji Europejskiej przedstawiającym analizę kosztów i korzyści wynikających ze zwiększenia celu redukcyjnego zawarto między innymi dane dotyczące wpływu kontroli zanieczyszczenia powietrza na zdrowie publiczne².

Komisja Europejska analizuje tzw. scenariusz elastyczny, zakładający redukcję CO₂ rzędu 25% w krajach członkowskich i 5% poprzez wykorzystanie międzynarodowych uprawnień do emisji i porównuje go ze scenariuszem bazowym, opierającym się o ustalenia z roku 2009, gdzie przewidywana redukcja emisji do roku 2020 wynosi 14%.

Z danych przedstawionych przez Komisję wynika, że realizacja scenariusza "elastycznego" może przynieść korzyści, jeśli chodzi o śmiertelność związaną z jakością powietrza zarówno całej UE, jak i poszczególnym krajom członkowskim. Przewidywane oszczędności dla UE wynikające z poprawy zdrowia publicznego w porównaniu do scenariusza bazowego sięgają 7,6 mld euro. Co ciekawe, jeśli połączy się korzyści płynące z niższej śmiertelności i z niższych kosztów kontroli powietrza, okazuje się, że największych oszczędności mogłyby się spodziewać najmniej zamożne kraje członkowskie. Według danych zawartych w dokumencie, Polska mogłaby zyskać nawet 640 mln euro na poprawie zdrowia publicznego i ponad 500 mln euro na redukcji kosztów kontroli powietrza.

Warto zwrócić uwagę na to, że analizując dane dotyczące korzyści dla sektora zdrowia Komisja Europejska bierze pod uwagę jedynie wskaźnik śmiertelności (ang. mortality). Jeśli uwzględni się również zachorowalność (ang. morbidity) na przewlekłe zapalenie oskrzeli i astmę, hospitalizację pacjentów z chorobami układu oddechowego oraz układu krążenia, dni ograniczonej aktywności ze względu na jakość powietrza, koszty lekarstw itp., wyraźnie widać, że korzyści dla zdrowia są jeszcze większe.

Nie zapominajmy też o tym, że niskoemisyjny styl życia sam w sobie jest korzystny dla zdrowia. Aktywne sposoby przemieszczania się, jazda na rowerze, a nawet chodzenie piechotą, to oczywiście mniej spalin w powietrzu, ale także ćwiczenie fizyczne. Ograniczenie spożycia czerwonego mięsa może zmniejszyć emisje metanu do atmosfery, ale jest również korzystne dla zdrowia. Korzyści tych jest wiele – zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera, depresji, osteoporozy, otyłości, cukrzycy, niektórych nowotworów, a także chorób układu krążenia, w tym zawału, wylewu i nadciśnienia.

Zgodnie z zeszłorocznym raportem HEAL/HCWH pt. "Dobry klimat, lepsze zdrowie. 30% cel redukcji emisji dla polityki klimatycznej UE" korzyści zdrowotne w krajach UE po podniesieniu celu redukcyjnego do 30% mogłyby wynieść nawet około 30,5 mld euro do 2020 r.³. Jakich oszczędności można się spodziewać na szczeblu krajowym? Najwięcej zaoszczędzą Niemcy – do 8 mld euro rocznie po 2020 r. i Polska – 4 mld euro rocznie po 2020 r.

Poza relatywnym obniżeniem kosztów opieki zdrowotnej raport uwzględnia zmniejszenie ilości dni o ograniczonej aktywności ze względu na zły stan zdrowia, a także mniej zwolnień lekarskich, dzięki czemu poprawić się może efektywność pracy – zdaniem naukowców zaostrzenie polityki klimatycznej pozwoli uniknąć straty nawet 3 mln roboczodni w skali roku! Wskazuje to na związek pomiędzy zdrowiem publicznym a wydajnością gospodarki, co jest istotne zwłaszcza w dobie kryzysu finansowego w Unii Europejskiej.

Najwyższy czas zmienić tor toczącej się debaty i zamiast na kosztach, skupić się na korzyściach. Nie zapominajmy, że koszty budzące obawy polityków i społeczeństwa to w większości inwestycje, które właściwie przeprowadzone przyniosą długofalowe zyski, zarówno ekonomiczne, jak i zdrowotne. Autorzy raportów podkreślają, że korzyści dla zdrowia publicznego odpowiadają 2/3 kosztów realizacji celu 30% i przypominają, że brak natychmiastowych działań oznacza zaprzepaszczenie tychże korzyści.

Lekarze i organizacje medyczne z całego świata zdają sobie sprawę, że to oni będą musieli stawić czoła konsekwencjom dzisiejszego zaniechania i od dawna nawołują do uwzględnienia wpływu zmian klimatu na zdrowie⁴. Nie od dziś wiadomo przecież, że lepiej zapobiegać niż leczyć.

Przypisy:

1. Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył PM2,5 to pył o średnicy ziaren mniejszej niż 2,5 μm, które wnikają głęboko do płuc i docierają do pęcherzyków płucnych oraz przedostają się do krwioobiegu (źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie).
2. ec.europa.eu/clima/policies/package/docs/swd_2012_5_en.pdf
3. Więcej o raporcie w artykule Redukcja emisji CO2 to wielomiliardowe oszczędności na zdrowiu.
4. Porównaj tekst Musimy skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatu – twierdzą przedstawiciele środowisk medycznych.