Dofinansowania i dotacje

Cykl: Co daje nam zieleń w mieście - cz. 3 funkcja hydrologiczna (20701)

Marlena Sajnog
2019-02-13

Drukuj
galeria

opracowanie: Marlena Sajnog

Roślinność jest niezwykle ważnym komponentem środowiska w przestrzeni miejskiej. Widzimy, gdy pięknie kwitnie, gdy jesienią gubi liście, ale czy zdajemy sobie sprawę z tego, że jej funkcjonowanie przynosi nam ogromne korzyści? Tworzy tereny biologicznie czynne, które pełnią podstawowe funkcje: biologiczne, hydrologiczne, klimatyczne, oraz funkcje pochodne: społeczne, psychiczne i wychowawcze, estetyczne, plastyczne, artystyczne, akustyczne, ochronne (sanitarne), żywicielskie. Niniejszy cykl artykułów powstał, aby przybliżyć spektrum dobroczynnych korzyści, jakie przynoszą nam - naszemu zdrowiu i środowisku w mieście - funkcje pełnione przez tereny zieleni.

Rola drzew i wszelkiej roślinności jest szczególnie istotna dla gospodarki wodnej w przestrzeni miejskiej. Podczas deszczu, powierzchnia liści i gałęzi drzewa pochłania i gromadzi wodę. Natomiast  ziemia znajdująca się pod drzewem, dzięki  korzeniom, ma zwiększoną pojemność i tempo wsiąkania wód opadowych.

Wpływa to na odnawianie zasobów wód gruntowych i ogranicza powodzie. Zbadano, że duże drzewo ma możliwości magazynowania wody w obrębie korony średnio od 228 do 455 litrów. Oczywiście ilość wody wychwytywanej przez drzewa zależy od wielu różnych czynników np.:  klimat, wielkość drzewa, budowa korony, powierzchnia i szorstkość liści oraz kory, a także przepuszczalność podłoża.

Drzewa, zwłaszcza szybko rosnące i głęboko ukorzenione, są naturalnym filtrem. Polepszają jakość wód podziemnych dzięki procesom oczyszczania wody z metali ciężkich i innych szkodliwych składników. Z tego wynika, że obecność drzew ma duże znaczenie dla ochrony czystości wód.

Zatrzymywanie wody przez drzewa i jej pochłanianie przez przepuszczalną ziemię pod koronami, ogranicza ilości spływu wody deszczowej nawet o 17%. Powoduje to zmniejszanie kosztów instalacji systemu kanalizacyjnego. Dzięki obecności około 500 tys. drzew, można uzyskać oszczędności na budowie kanalizacji deszczowej miasta w kwocie ponad 1,5 miliona PLN( przeliczono z dolarów). 

Uszczelnianie terenu powoduje znaczne przekształcenie hydrosfery i cyklu obiegu. Większość podłoża w mieście jest nieprzepuszczalna (beton, asfalt), co powoduje ograniczenie powierzchni swobodnego wsiąkania. Zabudowa w mieście, dodatkowe źródła ciepła, emisja zanieczyszczeń do atmosfery - to wszystko wpływa na zmiany bilansu cieplnego i nasilenie procesów hydro-klimatycznych.

Zmiany te prowadzą do przekształcenia innych elementów lokalnego bilansu wodnego: opadów, retencji i odpływów. Obszar zabudowany i uprzemysłowiony zakłóca równowagę obiegu wody, a zwłaszcza rytm odpływu. W okresach roztopów i obfitych deszczów woda spływa z terenów miast do rzek, co może mieć wpływ na wezbrania i nieregularność przepływów.  

W związku z ogromnym wpływem terenów zieleni (głównie drzew, ale także innej roślinności), oraz powierzchni przepuszczalnych na gospodarkę wodną, w wielu krajach przeprowadzany jest proces tzw. „odpieczętowania ziemi”. Polega to na zdejmowaniu nawierzchni uszczelnionej (chodników, parkingów) w miejscach gdzie jest to możliwe i zastępowania jej nawierzchnią chłonną, wprowadzając zieleń, przede wszystkim drzewa. Odtwarzane są także wyschnięte lub zasypane cieki i rewitalizowane zbiorniki wodne, których brzegi obsadza się drzewami w celu poprawy i ochrony potencjału wodnego.

Fot. Brian Ash, źródło: Wikipedia, Creative Commonsbieranej z powierzchni dróg, placów i dachów.

Dzięki ogrodom deszczowym mniej wody spływa z powierzchni nieprzepuszczalnych (chodniki, ulice, parkingi, place) do kanalizacji, ponieważ rośliny zatrzymują ją w krajobrazie, zwiększając w ten sposób retencję wód. Chociaż ogród deszczowy przypomina zwykły ogród, sadzone są w nim szczególne rośliny hydrofitowe. Ich korzenie bądź kłącza zatrzymują zanieczyszczenia z pobranej przez siebie wody, np. metale ciężkie i związki białkowo-tłuszczowe. Podłoże ogrodu, dzięki odpowiednio dobranym warstwom piasku i żwiru, zatrzymuje zanieczyszczenia zawarte w wodzie.

Marlena Sajnog

Źródła:

Batorczak A., Kalinowska A., 2010, Na spotkanie różnorodności biologicznej, Szkolne obserwacje drzew – Poradnik Nauczyciela,   Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym, Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Czerwieniec  M., Lewińska J., 1996, Zieleń w mieście, Kraków 1996.

http://sendzimir.org.pl/publikacje/ogrody-deszczowe

Szczepanowska B.H., 2007, Ekologiczne, społeczne i ekonomiczne korzyści z drzew na terenach zurbanizowanych, CZŁOWIEK I ŚRODOWISKO, 31 (3-4) 2007,

 

Jeśli podobał Ci się ten artykuł, możesz wesprzeć powstanie nowego, wpłacając datek na rzecz Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju.


Udostępnij wpis swoim znajomym!



Podobne artykuły


Podziel się swoją opinią




Portal dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej