Jak pokazują wyniki badań, rola obszarów wiejskich jest kluczowa dla podnoszenia efektywności energetycznej kraju. Jednak zdaniem 67% przedstawicieli władz samorządowych, tereny niezurbanizowane nie realizują dziś założeń polityki energetycznej. Taki sam procent ankietowanych uważa, że jest to efekt niewystarczającego wsparcia finansowego ze środków publicznych.

Potrzeba stworzenia wytycznych i programów dofinansowania inwestycji służących zwiększeniu efektywności energetycznej polskiej wsi była jednym z głównych tematów debaty "Rola obszarów wiejskich w zwiększaniu efektywności energetycznej kraju – kierunki rozwoju". Spotkanie zorganizowane przez Forum FREE odbyło się 19 października 2011 w ramach Europejskiego Kongresu Gmin Wiejskich, wpisanego w oficjalny program polskiej prezydencji w Radzie UE.

Co Pani/Pana zdaniem może być przeszkodą dla realizacji polityki energetycznej w polskich gminach?

Rola obszarów wiejskich w zwiększaniu efektywności energetycznej kraju

Tereny niezurbanizowane stanowią około 93% powierzchni kraju. Są zamieszkane przez 14 mln obywateli, co stanowi blisko 40% wszystkich mieszkańców Polski². Obszary te charakteryzują się ograniczonym dostępem do sieci gazowej i elektrycznej, co sprawia że ich mieszkańcy sięgają po wysokoemisyjne paliwa (m.in. węgiel, koks), zamiast korzystać z bardziej efektywnych i przyjaznych środowisku oraz człowiekowi rozwiązań technologicznych.

"W efekcie obszary niezurbanizowane generują dziś znacznie więcej szkodliwych gazów cieplarnianych niż tereny zurbanizowane. Mimo to obszary wiejskie zdecydowanie rzadziej znajdują się w kręgu zainteresowania decydentów oraz mediów w kontekście realizacji polityki energetycznej kraju" – mówi Edyta Kwapich-Lenik, rzecznik Forum FREE.

Zdaniem ekspertów

Jak podkreślają eksperci Forum FREE, istnieje wyraźna potrzeba prowadzenia działań na rzecz usystematyzowania roli terenów niezurbanizowanych w polityce energetycznej, a także stworzenia programów finansowania inwestycji służących zwiększaniu efektywności energetycznej polskiej wsi.

"Niezbędne jest wypracowanie odpowiedniego ustawodawstwa podatkowego dotyczącego energii i emisji węgla, a także zachęt finansowych dla wdrażania czystych technologii. Ważne jest także stworzenie ram prawno-instytucjonalnych dla energetyki rozproszonej w Polsce, sprzyjających i zachęcających do wdrażania innowacyjnych, efektywnych energetycznie rozwiązań w budownictwie komercyjnym i gospodarstwach domowych" – mówi dr Filip Elżanowski, ekspert Forum FREE.

Wyniki badań przeprowadzone przez Forum FREE pokazują, że zdecydowana większość gmin podejmowała dotychczas działania w zakresie termomodernizacji budynków (82%), wykorzystywała odnawialne źródła energii (56%), zaś blisko dwie piąte – modernizowało lub wymieniło urządzenia cieplne (39%). Obecnie preferowanymi w gminach rozwiązaniami energetycznymi w dalszym ciągu są termomodernizacja budynków (67%) oraz odnawialne źródła energii (63%). Coraz więcej gmin jest jednak zainteresowanych efektywnymi źródłami energii takimi jak mikrokogeneracja (22%) czy pompy ciepła (13%).

Zaangażowanie indywidualnych gospodarstw domowych

Duże znaczenie dla zwiększania efektywności energetycznej, zdaniem ekspertów Forum FREE, mają działania podejmowane na poziomie indywidualnych gospodarstw domowych. Według nich stworzenie odpowiednich zachęt skierowanych do Polaków, którzy chcą inwestować w nowoczesne technologie we własnych domach znacząco przełoży się na wynik w skali całego kraju. Zaangażowanie społeczeństwa pomoże wywiązać się ze zobowiązań wobec Unii Europejskiej oraz pozwoli na podniesienie jakości życia Polaków.

"Aby skutecznie rozwijać efektywność polskich gospodarstw, niezbędne jest stworzenie instrumentów finansowych pozwalających nie tylko instytucjom, ale przede wszystkim gospodarstwom domowym aktywnie uczestniczyć w rozwoju energetyki rozproszonej. To właśnie one powinny pełnić kluczową rolę w budowaniu gospodarki niskoemisyjnej kraju. Poprzez dostępne technologie mogą być aktywnym uczestnikiem krajowego systemu dystrybucyjnego – być tzw. aktywnym konsumentem, jednak wciąż nie znane są warunki ich uczestnictwa" – mówi Janusz Mikuła, ekspert Forum FREE.