Zasoby używanych pojazdów samochodowych w Europie

Od 2000 roku flota pojazdów we wszystkich krajach europejskich zwiększyła się zarówno pod względem wielkości, jak i ilości używanych aut, a handel pojazdami w Europie wzrósł pod względem liczby i wartości. W krajach z szybkim wzrostem gospodarczym, takich jak Polska, Czechy i Estonia, wzrost ten był szczególnie wyraźny. Chociaż średni wiek pojazdów wzrósł ogólnie, to ich negatywny wpływ na środowisko wyraźnie zmalał w stosunku do  emisji zanieczyszczeń oraz CO₂ z transportu lotniczego (rys.1).

Wynika to z narzuconych w UE przepisów oraz krajowych ram regulacyjnych sprzyjających pojazdom przyjaznym dla środowiska, a także z postępu technologicznego który ma pozytywny wpływ na zużycie energii oraz zanieczyszczenia powietrza i emisje CO2 z pojazdów. Ponadto niektóre kraje, takie jak Bośnia i Hercegowina, Finlandia, Węgry, Serbia i Turcja wprowadziły zakazy importu starych pojazdów lub pojazdów o silnikach szczególnie szkodliwych dla środowiska.

Podział krajów na grupy

Aby ułatwić śledzenie przepływów samochodów pomiędzy krajami analitycy podzielili Europę na kilka części, złożonych z kilku krajów. Grupa krajów północnych składa się z Danii, Finlandii, Norwegii, Szwecji i Islandii. Grupa krajów zachodnich składa się z Belgii, Francji, Irlandii, Holandii i Wielkiej Brytanii. Grupa krajów centralnych składa się z Austrii, Niemiec, Liechtensteinu, Luksemburga, Słowenii i Szwajcarii. Grupa krajów środkowo-wschodnich obejmuje Czechy, Węgry, Polskę i Słowację, a także kraje bałtyckie Estonia, Łotwa i Litwa. Grupa krajów południowo-wschodniej składa się z Albanii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Cypru, Grecji, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Rumunii, Serbii, Turcji i Kosowa, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/99. Grupa krajów południowych składa się z Chorwacji, Włoch, Malty, Portugalii i Hiszpanii.

Różnice w wieku flot pojazdów

Widoczne są wyraźne różnice w ilości oraz handlu używanymi samochodami pomiędzy poszczególnymi krajami. W krajach o wysokim PKB dominują używane stosunkowo nowe pojazdy o niższych parametrach emisji zanieczyszczeń i CO₂. Kraje biedniejsze mają samochody stare o wyższych parametrach zanieczyszczenia środowiska (rys.1). Znajduje to również odzwierciedlenie w przepływach handlowych z krajami o wysokim dochodzie, które eksportują więcej używanych pojazdów niż importują, a jednocześnie importują pojazdy przyjazne dla środowiska (rys. 2).

Przegląd grup krajów

Kraje północne, środkowe i zachodnie² dysponują najbardziej przyjaznymi dla środowiska flotami pojazdów, przy czym pojazdy te mają średnio najniższy wpływ na zanieczyszczenie powietrza i emisje CO₂. Kraje te mają znacznie większy udział nowych pojazdów i stosunkowo młodszy park pojazdów w porównaniu ze średnią europejską. W tych krajach wpływ przepisów dotyczących nowych pojazdów ma znacznie silniejszy i bezpośredni wpływ na flotę pojazdów. Jedynym wyjątkiem jest Finlandia, ponieważ kraj ten posiada jedną z najstarszych flot pojazdów, która ma średnio 11,5 roku. Import używanych pojazdów odgrywa w tym kraju kluczową rolę, ponieważ kraj ten sprowadził największą liczbę używanych samochodów w porównaniu do stanu magazynowego.

Stosunkowo wysoki udział nowych pojazdów powoduje również, że kraje północne i środkowe eksportowały znacznie więcej pojazdów używanych niż importowały (rys 2). Nadwyżka handlowa była mniej wyraźna w grupie krajów zachodnich. Wszystkie trzy grupy krajów wyeksportowały pojazdy o niższej wartości sklasyfikowane jako charakteryzujące się niskimi parametrami środowiskowymi, podczas gdy importowały pojazdy o wyższej wartości i stosunkowo dobrych właściwościach środowiskowych. Pojazdy eksportowane przez grupę krajów północnych o szczególnie wysokiej emisji CO₂ zostały sprzedane do grupy krajów środkowowschodnich (w tym Polski), natomiast pojazdy o szczególnie wysokich zanieczyszczeniach powietrza (tj. pojazdy z silnikiem diesla o bardzo niskiej wartości) trafiły do ​​grupy krajów zachodnich. Kraje środkowe eksportowały głównie duże samochody osobowe z silnikiem diesla o niskiej średniej wartości handlowej, a zatem ze szczególnie wysokimi zanieczyszczeniami powietrza, do krajów południowo-wschodnich. Grupa krajów zachodnich eksportowała swoje używane pojazdy zasadniczo do wszystkich grup krajów, podczas gdy importowała raczej przyjazne dla środowiska używane pojazdy, w szczególności pod względem emisji CO₂. Na przykład Niemcy miały w eksporcie duży udział pojazdów z silnikami wysokoprężnymi o średniej pojemności silnika i średniej wartości handlowej od 15 001 EUR do 20 000 EUR, podczas gdy duży udział pojazdów z silnikami wysokoprężnymi o niskiej wartości pochodził z krajów północnych.

Źródło: obliczenia Ecologic na podstawie Eurostat Comext (2019). Rysunek przedstawia przepływ handlowy z grup krajów eksportujących do importujących. Szerokość strzałek odzwierciedla ilość używanych pojazdów będących przedmiotem handlu; kolory odzwierciedlają efektywność środowiskową jako średnią emisji CO2 i zanieczyszczeń powietrza; Zielone linie oznaczają handel pojazdami elektrycznymi, które nie mają bezpośrednich zanieczyszczeń powietrza i emisji CO2, a kontrastowe czerwone linie oznaczają handel pojazdami o dużym zanieczyszczeniu powietrza i emisji CO2, tj. niskoprężnymi lub benzynowymi pojazdami z dużym silnikiem.

Pojazdy z krajów południowo-wschodnich, środkowo-wschodnich i południowych charakteryzują się szczególnie wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza i emisji CO₂ w porównaniu z innymi grupami krajów. Ich flota pojazdów obejmuje pojazdy o średnim wieku powyżej 11 lat, a udział nowych pojazdów jest szczególnie niski. Oznacza to, że w 2017 r. Większość pojazdów pochodziła z lat poprzedzających istotne usprawnienia unijnych przepisów ograniczających zanieczyszczenia powietrza i emisję CO₂ z nowych pojazdów.

Kraje południowo-wschodnie i środkowo-wschodnie importowały znacznie więcej pojazdów niż eksportowały - głównie z grup krajów zachodnich i środkowych (w tym Niemiec). Na przykład z Niemiec importuje się dużą liczbę bardziej przyjaznych dla środowiska pojazdów. Pojazdy importowane do grupy krajów południowo-wschodnich charakteryzują się bardzo niskimi parametrami środowiskowymi, podczas gdy pojazdy importowane do grupy krajów środkowo-wschodnich (w tym Polski) osiągają lepsze wyniki pod względem zanieczyszczeń powietrza i emisji CO₂. Niektóre kraje z południowo-wschodniej grupy krajów rozwiązały problem importu pojazdów o szczególnie wysokich zanieczyszczeniach powietrza, wprowadzając zakaz importu starych pojazdów oraz pojazdów o niskiej europejskiej normie emisji zanieczyszczeń powietrza, np. Bośnia i Hercegowina, Serbia czy Węgry.

Cały raport w języku angielskim można znaleźć pod linkiem: https://www.ecologic.eu/sites/files/publication/2020/2632-01_ecologicisi_usedvehiclesstocktrade_march2020.pdf

Źródło: Ecologic

Tłumaczenia: Renata Filip

Redakcja: Wojciech Szymalski