Pierwsze banki uruchomiły już kredyty hipoteczne z dopłatą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Osoby zainteresowane budową lub zakupem energooszczędnych domów i mieszkań mogą póki co skorzystać z oferty trzech banków. Do końca roku kredyty powinny być już dostępne w każdym z siedmiu banków biorących udział w programie.

Dla przypomnienia, program NFOŚiGW to pierwszy ogólnopolski instrument wsparcia dla budownictwa energooszczędnego i pasywnego, nawiązujący swoją strukturą do popularnego programu dopłat do kolektorów słonecznych. Podobnie jak w przypadku dopłat dla mikroinstalacji OZE dofinansowanie ma formę bezzwrotnej, częściowej spłaty kapitału kredytu zaciągniętego w jednym z wybranych przez NFOŚiGW banków. Wsparcie kierowane jest do osób fizycznych budujących domy jednorodzinne lub kupujących domy albo mieszkania od dewelopera (w tym także od spółdzielni mieszkaniowych). Program o budżecie 300 mln zł realizowany będzie w latach 2013-2018, jednak ze względu na czas budowy NFOŚiGW planuje zakończenie wydatkowania środków na rok 2022. W ocenie twórców programu kwota ta umożliwi wsparcie ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych.

Wysokość oferowanej dotacji zależy od rodzaju nieruchomości oraz osiągniętego przez budynek standardu energetycznego. W przypadku domów jednorodzinnych wielkość dotacji wynosi od 30 tys. zł brutto dla projektów wybudowanych w standardzie NF40 (domy energooszczędne) do 50 tys. zł brutto dla budynków o standardzie NF15 (domy pasywne)¹. Osoby zainteresowane zakupem mieszkań mogą liczyć odpowiednio na 11 i 16 tys. zł dotacji.

Kto udziela kredytu

Oferta dostępna jest już na terenie całej Polski w placówkach Banku Ochrony Środowiska SA, Banku Polskiej Spółdzielczości SA i SGB-Banku SA oraz w bankach spółdzielczych tych zrzeszeń.

Pozostałe z siedmiu banków współpracujących z NFOŚiGW w ramach tego programu zapowiadają uruchomienie kredytów w najbliższych miesiącach (Getin Noble Bank SA planuje uruchomić ofertę do końca września br., a Nordea Bank Polska SA, Deutsche Bank PBC SA oraz Bank Zachodni WBK SA najpóźniej w IV kwartale 2013).

Jak otrzymać dotację?

Podstawą do otrzymania dotacji jest potwierdzenie uzyskania przez nowopowstały budynek wymaganego standardu energetycznego, niezwykle ważne jest więc spełnienie wszystkich wymagań technicznych. W lipcu br. zarząd NFOŚiGW przyjął aktualizację programu "Dopłat do kredytów na budowę domów energooszczędnych", doprecyzowując m.in. techniczne wymagania, które muszą spełniać budynki kwalifikujące się do dofinansowania oraz sposób weryfikacji projektów (załącznik 3 do programu).

Z punktu widzenia potencjalnego inwestora procedura otrzymania dotacji zależy od tego, czy sami decydujemy się na budowę domu, czy też planujemy zakup energooszczędnej lub pasywnej nieruchomości od dewelopera. W przypadku zakupu dostępnego na rynku domu lub lokalu mieszkalnego część obowiązków związanych m.in. z odpowiednim przygotowaniem projektu oraz jego weryfikacją leży po stronie dewelopera. Deweloper, który zamierza oferować nieruchomości z dopłatą, musi uzyskać potwierdzenie spełnienia przez inwestycję wymagań określonych w programie. Lista dostępnych na rynku nieruchomości pozytywnie zweryfikowanych i kwalifikujących się do dofinansowania będzie dostępna na stronie NFOŚiGW.

Nad prawidłowym przygotowaniem inwestycji na etapie projektowym oraz zgodności wykonania z założonymi parametrami energooszczędności czuwają specjaliści z branży audytu energetycznego (tzw. weryfikatorzy). Aktualna lista weryfikatorów dostępna jest na stronie Związku Banków Polskich (ZBP) (www.zbp.pl/domefekt), który organizuje nabór we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Krajową Agencją Poszanowania Energii SA oraz Zrzeszeniem Audytorów Energetycznych.

"Do dyspozycji inwestorów aktualnie pozostaje 37 weryfikatorów. We wrześniu lista ta ulegnie rozszerzeniu o kolejnych kilkudziesięciu ekspertów i będzie dalej poszerzana, adekwatnie do zainteresowania rynku. Naszym celem jest przede wszystkim zapewnienie odpowiedniej jakości usług, ale i ułatwienie kredytobiorcy dostępu do tych audytorów" – powiedział podczas sierpniowej konferencji Arkadiusz Lewicki, dyrektor Zespołu Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych ZBP.

Przygotowanie do rozpoczęcia inwestycji

Podstawowym zadaniem na tym etapie jest przygotowanie projektu budowlanego, który będzie zgodny z założeniami programu NFOŚiGW. Projektant, wybrany do współpracy przez inwestora (osobę prywatną lub dewelopera), przygotowuje odpowiedni projekt budowlany oraz pozostałe dokumenty określone w wytycznych. Na podstawie projektu inwestor otrzymuje pozwolenie na budowę.

Kolejnym istotnym etapem jest weryfikacja projektu budowlanego. Inwestor wybiera dowolnego weryfikatora z dostępnej na stronie Związku Banków Polskich listy i podpisuje z nim umowę na wykonanie weryfikacji. W oparciu o przedstawione przez inwestora dokumenty weryfikator sprawdza zgodność projektu z wytycznymi NFOŚiGW.

Co istotne, koszty związane z weryfikacją projektu ponosi w przypadku budowy domów beneficjent, a w przypadku zakupu energooszczędnych lub pasywnych nieruchomości deweloper.

Uzyskanie pozytywnej weryfikacji daje podstawę do złożenia w jednym z siedmiu banków współpracujących z NFOŚiGW wniosku o kredyt z dotacją. Nabór prowadzony jest w trybie ciągłym na terenie całego kraju.

Na tym etapie beneficjent podpisuje także umowę z generalnym wykonawcą robót budowlanych (lub kierownikiem budowy, deweloperem czy też innym podmiotem odpowiedzialnym za roboty budowlane), która zawiera m.in. zobowiązanie do realizacji inwestycji zgodnie z technicznymi wytycznymi określonymi w treści programu NFOŚiGW.

Na podstawie złożonych przez beneficjenta dokumentów bank dokonuje oceny i weryfikacji wniosku o kredyt oraz wniosku o dotację i w przypadku ich pozytywnego rozpatrzenia zawiera z beneficjentem umowę kredytową.

Realizacja inwestycji

W trakcie realizacji inwestycji konieczne jest dokumentowanie i monitorowanie procesu budowlanego w sposób określony w wytycznych NFOŚiGW. W przypadku budowy domów jednorodzinnych za przygotowanie dokumentów związanych z realizacją przedsięwzięcia odpowiada prywatny inwestor, zaś w przypadku zakupu domu lub lokalu mieszkalnego – deweloper.

Realizując inwestycję, beneficjent przedstawia w banku do wypłaty/rozliczenia kredytu faktury potwierdzające zakup materiałów i urządzeń do wykonania elementów budynku, które prowadzą do spełnienia kryteriów programu.

Kolejnym ważnym etapem jest potwierdzenie standardu energetycznego budynku. Poprawność wykonanych prac należy sprawdzić za pomocą testu szczelności, wykonywanego w obecności weryfikatora, który będzie oceniał spełnienie przez budynek wymagań programu. Po zakończeniu prac beneficjent/deweloper zleca weryfikatorowi (innemu niż osobie, która sprawdzała projekt budowlany) ocenę spełnienia wymagań programu. Zarówno koszty przeprowadzenia testu szczelności, jak i koszty związane z potwierdzeniem standardu energetycznego ponosi beneficjent, a w przypadku budynków dostępnych na rynku komercyjnym – deweloper².

Rozliczenie inwestycji

Po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek beneficjent występuje do banku o wypłacenie dotacji. Udzielający kredytu bank ocenia przedstawione przez beneficjenta dokumenty i sprawdza poprawność wykorzystania środków, a następnie występuje do NFOŚiGW o przyznanie dofinansowania. Dotacja zostanie wypłacona na rachunek kredytowy beneficjenta na poczet spłaty kapitału kredytu w terminie do dwóch dni roboczych od dnia otrzymania środków z NFOŚiGW.

Po zrealizowaniu inwestycji beneficjent ma obowiązek utrzymania trwałości przedsięwzięcia przez okres nie krótszy niż trzy lata (budynek/mieszkanie nie może ulec w tym czasie żadnym zmianom konstrukcyjnym i instalacyjnym w zakresie przegród zewnętrznych, układu wentylacyjnego, układu ogrzewania pomieszczeń i wody użytkowej).

NFOŚiGW zastrzega sobie prawo dokonania, w okresie trwałości przedsięwzięcia, wyrywkowych badań termowizyjnych w celu potwierdzenia odpowiedniej jakości wykonania robót budowlanych związanych z ociepleniem budynku oraz oceny wpływu i zakresu występowania mostków cieplnych.

Procedura udzielania dofinansowania oraz techniczne wymagania są szczegółowo opisane w treści zaktualizowanego w lipcu br. programu "Dopłat do kredytów na budowę domów energooszczędnych".

Pierwsi chętni

Póki co kredyty z dotacją budowę lub zakup energooszczędnych domów i mieszkań cieszą się stosunkowo małym zainteresowaniem, jednak jak zapewniają przedstawiciele NFOŚiGW podobne były początki programu dopłat do kolektorów słonecznych. Jak informował "Dziennik Gazeta Prawna", do połowy lipca w Banku Ochrony Środowiska został złożony zaledwie jeden wniosek o dofinansowanie energooszczędnej inwestycji.

Program na dobre ruszy zapewne dopiero w 2014 r., kiedy oferta będzie dostępna we wszystkich wytypowanych do współpracy bankach i gdy na rynku dostępne będą już kwalifikujące się do dofinansowania inwestycje. Potencjalnych beneficjentów, poza dotacją i oszczędnościami wynikającymi z niższych kosztów eksploatacji, do wybierania energooszczędnych inwestycji zachęcić mają też korzystniejsze warunki kredytowe.

Twórcy programu mają nadzieję, że oprócz osiągnięcia bezpośrednich efektów ekologicznych przez finansowane inwestycje działanie to przyczyni się do rozpropagowania idei budownictwa pasywnego i energooszczędnego w Polsce. "W ten sposób wspólnie z naszymi partnerami pragniemy zachęcić Polaków do realizacji przedsięwzięć przyczyniających się do poprawy stanu środowiska – poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię w budownictwie mieszkaniowym, jak też kreujących trend energooszczędnego budownictwa z pozytywnymi efektami dla użytkowników" – powiedział podczas konferencji Ryszard Ochwat, dyrektor Biura Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.