Komisja Europejska, przygotowując nowy projekt "Planu działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej do 2050 r.”, otworzyła 27 października br. internetowe konsultacje dla wszystkich zainteresowanych stron. Będą one trwały do 8 grudnia tego roku. Zostały one przygotowane w formie ankiety, którą mogą wypełnić zarówno osoby indywidualne (sekcja A), jak i organizacje (sekcja B). Swoją opinię wobec planu wyraziło min. Europejskie Biuro Ochrony Środowiska (EEB). Jako organizacja pozarządowa, EEB skupiło się na sekcji B ankiety, rozpoczynającej się od pytania 7.

7) Które z poniższych ustawodawstw UE według Ciebie okażą się najbardziej efektywnymi pod względem redukcji emisji do roku 2020 i dłużej? Wybierz maksymalnie 4.

Pełna lista zawiera dyrektywy dotyczące energii i inne akty prawne, w tym również o odpadach. Proponujemy nie odpowiadać na to pytanie – wybranie tylko 4 dokumentów spośród całego ustawodawstwa Unii wydaje się być bezcelowe.

8) Czy masz jakieś uwagi na temat polityki ocenionej w poprzednim pytaniu? Czy masz inne uwagi dotyczące innych polityk?

Niektóre z wymienionych przepisów posiadają luki, są źle wdrażane. Wymagają one szybkiego wzmocnienia.

Określenie celu 40 proc. redukcji gazów cieplarnianych może wzmocnic efektywność unijnego prawodawstwa. Zmniejszenie energochłonności jest niezbędne, jest to jednakże cel dobrowolny. Dyrektywa w sprawie ekoprojektowania powinna ograniczyć emisję w trakcie całego cyklu życia energii, certyfikaty energetyczne (również dla OZE) mogą stanowić silny argument dla konsumentów oraz wzbudzić uczciwą konkurencję wśród przedsiębiorców. Z kolei dyrektywa w sprawie odpadów powinna wykorzystać pełen potencjał minimalizacji wytwarzania odpadów i zamknięty obieg recyklingu, przy zachowaniu jego niskich kosztów.

9) UE będzie potrzebować różnorodnych technologii do budowania przyszłości niskoemisyjnej (m.in. CCS, OZE, pojazdy elektryczne, energia jądrowa nowej generacji, budynki zeroemisyjne). Która z nich, Twoim zdaniem, będzie najważniejsza dla osiągnięcia gospodarki niskowęglowej do 2050 roku i jak UE może wspierać jej rozwój i wdrażanie?

Przede wszystkim potrzebne są środki i działania. Odpowiednio skorelowane mechanizmy w różnych sektorach, wraz z innowacyjnymi źródłami finansowania, obligatoryjnymi dla wszystkich państw członkowskich, pomogą wprowadzić przejrzyste zasady do przemysłu dla wszystkich konsumentów i przedsiębiorców.

Wiele technologii zostało przecenionych, np. biopaliwa starszych generacji przyczyniają się do deforestacji i zubożenia bioróżnorodności. Dlatego potrzeba bardziej rygorystycznych kryteriów w całej UE – ‘czynnik ILUC’ odzwierciedla poziom emisji wywołany zmianą użytkowania gruntów, w zależności od rodzajów biopaliw.

Aby osiągnąć oczekiwane 100 proc. redukcji do 2050 roku, należy nieustannie inwestować w odnawialne źródła energii. Wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla (CCS) może ewentualnie być częścią polityki ochrony klimatu, ale technologia ta nie powinna w żaden sposób odwracać uwagi od działań na rzecz efektywności energetycznej i OZE.

W niektórych krajach samochody elektryczne mogą być rozwiązaniem, ale tylko pod warunkiem, że opłaty za te pojazdy będą służyć kontroli i rozwojowi dostępności źródeł odnawialnych w sieciach elektroenergetycznych.

10) Jakie są Twoim zdaniem najważniejsze inicjatywy, które UE powinna podjąć w ciągu najbliższych 5-10 lat?

Zrównoważone wykorzystanie zasobów ma kluczowe znaczenie dla walki ze zmianami klimatu oraz dla stworzenia Europy mniej zależnej od ograniczania zasobów w skutek nieuniknionego wzrostu cen. UE musi postawić na politykę środowiskową i gospodarczą, aby zmniejszyć swój ślad ekologiczny o 50% w ciągu najbliższych 20 lat.

Inne ważne inicjatywy obejmują:

• wprowadzenie 40 proc. redukcji GHG do roku 2020 na podstawie działań krajowych;
• wprowadzenie budżetu węglowego dla krajów członkowskich i sektorów kluczowych;
• strategie oszczędności energii w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i w urządzeniach wykorzystujących energię;
• zmiany w infrastrukturze sieciowej umożliwiające elastyczność i wysoki poziom produkcji energii odnawialnej, w tym pochodzącej ze źródeł rozproszonych;
• systematyczne promowanie opłat środowiskowych oraz instrumentów podatkowych, w tym podatku węglowego dla wszystkich państw członkowskich, opłat drogowych oraz obniżone stawki dla przyjaznych dla środowiska produktów i usług;
• do 2020 r. przeznaczenie co najmniej 10 proc. krajowych wpływów z podatków na cele ochrony środowiska, wzmocnienie współpracy i zaangażowanie Komisji do corocznego monitorowania i doradztwa w sprawie krajowych postępów. Należy silniej opodatkować korzystanie z zasobów i zanieczyszczanie środowiska, a zmniejszyć podatki wynikające z dochodów i zatudnienia;
• korekta klimatycznego budżetu UE i funduszy unijnych.
 

11) Unia Europejska chce wspierać międzynarodowe działania na rzecz klimatu poprzez wzmocnienie międzynarodowego rynku węgla i unijny system handlu emisjami. Jakie elementy według Ciebie powinny się znaleźć w planie działań niskoemisyjnych? (np. sektorowe systemy kredytowania, oddzielny mechanizm finansowania na zakup kredytów międzynarodowych z krajów rozwijających się)

System EU ETS w obecnej formie wręcz utrudnia osiągnięcie gospodarki niskoemisyjnej. Zasady muszą być dostatecznie elastyczne, aby dostosować ilość dostępnych uprawnień do redukcyjnego celu, zwiększania oszczędności energii uzyskanej z innych środków niż ETS, czy do skutków recesji. Ceny EUA są zdecydowanie zbyt niskie i nieprzewidywalne, aby naprawdę zachęcić do zainwestowania w ogólne przejście do odnawialnych źródeł energii.

Wiele aspektów ETS wymaga zreformowania i zaostrzenia, w tym:

• ustanowienie kolejnych limitów na okres 2013-2020 w oparciu o rzeczywiste emisje;
• natychmiastowa, 100-proc. sprzedaż w drodze licytacji zezwoleń na emisję.
 

12) W jaki sposób plan UE może przyczynić się do stworzenia stabilnych warunków dla wspierania inwestycji w technologie niskoemisyjne? Czy to dobry pomysł, aby rozważać cel średniookresowy do 2030, a jeśli tak, to w jakiej formie?

Aby osiągnąć cel na rok 2050, należy podjąć zdecydowane działania, poprzez kolejne założenia. EEB wzywa do wprowadzenia 40 proc. redukcji GHG do roku 2020. Po tym czasie kolejne cele muszą być wspierane przez odpowiednią politykę ukierunkowaną na OZE oraz oszczędzanie energii.

13) Chcemy ograniczyć emisje w UE przez 80 proc. do 95 proc. w 2050 roku. Niektóre działania podejmowane w tym celu mogą przynieść nowe miejsca pracy, czy zmniejszenie naszej zależności od wahań dostaw energii. Które Twoim zdaniem są najważniejsze? Co UE powinna uczynić, aby zmaksymalizować korzyści?

Najszybszy i najbardziej opłacalny sposób realizacji celów to energooszczędność i efektywność energetyczna. MAE korzystając ze scenariusza 450 ppm wyliczyła, że środki idące na efektywność energetyczną stanowią ponad połowę funduszy przeznaczonych na redukcję emisji do roku 2030.

Europa jest obecnie największym importerem energii na świecie – za 20 lat możemy imortować nawet 70 proc. naszego zapotrzebowania. Dlatego zmniejszenie popytu na energię o 20 proc. do 2020 roku może dać nawet 100-150 mld euro oszczędności rocznie, pojawi sie przy tym wiele nowych miejsc pracy i podniesie jakość życia.

14) Jakie sektory według Ciebie mogą być najbardziej narażone na negatywne skutki zmian klimatu i jak UE może pomóc w adaptacji tych sektorów? Czy masz jakieś sugestie dotyczące integracji polityki dostosowawczej w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej, ochrony ludności, środowiska, energii, transportu, badań i rozwoju?

Zmiany klimatu będą głównie widoczne poprzez zmiany w ekosystemach, dlatego łagodzenie najbardziej tragicznych skutków powinno iść w parze z działaniami adaptacyjnymi do innych zmian jak fragmentacja siedlisk, degradacja gleb i zasobów wodnych. Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów musi być nadrzędnym celem polityki adaptacyjnej oraz naczelną zasadą działań adaptacyjnych we wszystkich sektorach.

Infrastruktura musi być odporna na ekstremalne warunki pogodowe, co wymaga istotnych zmian w obecnym systemie planowania. Fundusze powinny być przeznaczone na nagrody za uprawianie ekologicznego rolnictwa. Z kolei za wprowadzanie zanieczyszczeń do wody czy jej nadmierne zużycie nalezy nałożyć podatki i środki regulujące te działania. Nowa reforma powinna brać pod uwagę założenia ramowej dyrektywy wodnej, zwiększenie wydatków na obszary Natura 2000 oraz ochronę lasów i środowiska w ogóle.

Fundusze strukturalne UE powinny odgrywać większą rolę w prowadzeniu zrównoważonego rozwoju w regionach, które mogą być mocno dotknięte zmianami klimatu, takie jak kraje śródziemnomorskie. Priorytetem powinna być zatem znacznie bardziej rygorystyczna kontrola wydatków z istniejących instrumentów finansowania UE.

15) Czy znasz sposób, jak zachęcić do intensywniejszego inwestowania w niskoemisyjne technologie? Możesz tu dodać dalsze uwagi bądź sugestie.

Podatki od emisji CO₂, jeżeli są wystarczająco wysokie i przewidywalne, mogą okazać się bardzo skuteczne w łagodzeniu zmian klimatycznych.

W Szwecji podatek węglowy wprowadzono w 1991 roku, równocześnie z likwidacją podatku dochodowego. Umożliwiło to 10 proc. spadek emisji CO₂ od 1990 roku, co przy tym nie odbiło się na konkurencyjności szwedzkiej gospodarki. Wszyscy konsumenci płacą podatek węglowy 100 €, podczas gdy przemysł płaci tylko 21 proc. tej kwoty. Przychody trafiają do ogólnego budżetu. Aby uniknąć wycieku emisji i spadku konkurencyjności niektórych sektorów, jak sektor rolnictwa, zwolniono je z podatków. Podatek od dwutlenku węgla jest niższy dla przedsiębiorstw biorących udział w ETS.

Dodatkowe uwagi

Proszę podać wszelkie dodatkowe uwagi związane z powyższymi pytaniami lub z „Planem działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej do 2050 r.”.

Strategia Europa 2020 ogłosiła wizję "przejścia Europy na niskoemisyjną, szanującą zasoby i odporną na zmiany klimatyczne gospodarkę do roku 2050". Jesteśmy świadomi, że Komisja przygotowuje również plan działań w sprawie zrównoważonej gospodarki zasobami, ale chcielibyśmy podkreślić potrzebę koordynacji pomiędzy dwoma wizjami, w celu zapewnienia synergii i uniknięcia skutków odwrotnych do zamierzonych.
 

***

Konsultacje zostaną zamknięte już w najbliższą środę, lecz jeszcze istnieje możliwość złożenia swoich opinii, do czego gorąco wszystkich zachęcamy.
Dokonać rejestracji i pobrać ankietę można na stronie: ec.europa.eu/clima/consultations/0005/index_en.htm
 

OB, ChronmyKlimat.pl

na podstawie opinii EEB