Unia Europejska musi teraz rozpocząć prace nad strategiami długoterminowymi, a plan działania dostarcza wskazówek, jak dokonać tego przejścia w sposób najbardziej efektywny pod względem kosztów. Komisja Europejska podjęła tę inicjatywę również ze względu na to, że odegranie pierwszoplanowej roli w powszechnym przejściu na niskoemisyjną i zasobooszczędną gospodarkę przyniesie różnorodne korzyści Unii Europejskiej.

Komisarz ds. działań w dziedzinie klimatu, Connie Hedegaard, stwierdziła: „Musimy już teraz rozpocząć przechodzenie na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną. Im dłużej będziemy zwlekać, tym będzie to droższe. Ponieważ ceny ropy nadal rosną, Europa płaci co roku coraz wyższe rachunki za energię i staje się coraz bardziej wrażliwa na gwałtowne skoki cen. Zatem opłaca się od razu rozpocząć przekształcanie gospodarki. Korzystne jest to, że nie musimy czekać na przełomowe rozwiązania technologiczne. Gospodarkę niskoemisyjną można budować w oparciu o dalszy rozwój wypróbowanych technologii stosowanych już w chwili obecnej. Przejście to wymaga udziału wszystkich sektorów gospodarki, w tym rolnictwa, budownictwa i transportu. Nakreślając najbardziej efektywną pod względem kosztów ścieżkę przejścia Europy na gospodarkę niskoemisyjną nasz plan działania dostarcza jasnych i przewidywalnych ram dla przedsiębiorstw i rządów, dla opracowania przez nie niskoemisyjnych strategii i przygotowywania inwestycji długoterminowych”.

Środki wewnętrzne w centrum zainteresowania

Rada Europejska zatwierdziła cel polegający na zmniejszeniu do 2050 r. poziomu emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez UE o 80-95 proc. poniżej poziomu z 1990 r., jako długoterminowy wkład europejski na rzecz zapobiegania niebezpiecznej zmianie klimatu.

W planie działania opracowano efektywny pod względem kosztów sposób osiągnięcia tego celu, zalecając Europie jego realizację głównie dzięki środkom wewnętrznym, gdyż w połowie tego stulecia kredyty międzynarodowe na offsetowanie emisji będą dużo trudniej dostępne niż obecnie. Do roku 2050, wyłącznie dzięki środkom wewnętrznym, UE powinna zatem zmniejszyć poziom emisji o 80 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r. Jakiekolwiek wykorzystanie kredytów emisji powinno zatem przyczyniać się do dalszej, przekraczającej 80 proc., redukcji emisji.

Kompleksowy model gospodarczy, na którym opiera się plan działania, pokazuje, że aby osiągnąć do 2050 r. osiemdziesięcioprocentową redukcję „wewnętrzną”, należy uprzednio zmniejszyć poziom emisji o 40 proc. i 60 proc. poniżej poziomu z 1990 r. odpowiednio do roku 2030 i 2040. Wszystkie sektory muszą mieć w tym swój udział. Realizacja obecnej polityki odpowiada ograniczeniu poziomu emisji wewnętrznych o 30 proc. w 2030 r. i 40 proc. w 2050 r.

Oszczędność paliwa

Tworzenie nowej, unijnej gospodarki niskoemisyjnej będzie wymagało w ciągu nadchodzących 40 lat dodatkowych inwestycji rocznych sięgających 1,5 proc. PKB UE, czyli 270 mld euro, poza bieżącymi inwestycjami wynoszącymi 19 proc. PKB. Taki wzrost oznacza powrót Europy do poziomu inwestycji sprzed kryzysu. Większość, jeśli nie całość tych dodatkowych inwestycji, będzie kompensowana zmniejszeniem kosztów importu ropy i gazu. Oszczędności te szacuje się na 175-320 mld euro rocznie.

Ponadto tego rodzaju inwestycje niskoemisyjne – w czyste technologie, infrastruktury takie jak inteligentne sieci energetyczne oraz ochronę środowiska – będą prowadziły do licznych korzyści. Ponoszone przez nas obecnie koszty paliwa zasilają kraje trzecie, podczas gdy inwestycje niskoemisyjne tworzą wartość dodaną wewnątrz UE. Oprócz zmniejszenia uzależnienia Europy od importu energii, a co za tym idzie naszej wrażliwości na potencjalne kryzysy naftowe, tego rodzaju inwestycje mogłyby stymulować powstawanie nowych źródeł wzrostu gospodarczego, chronić istniejące i tworzyć nowe miejsca pracy. Zmniejszyłoby to również zanieczyszczenie powietrza i związane z nim koszty zdrowotne. Łącznie korzyści związane z lepszą jakością powietrza mogłyby sięgać rocznie 88 mld euro w okresie do 2050 r.

Cel na 2020 r.

Analiza pokazuje również, że osiągnięcie celu na 2050 r. najbardziej efektywnym pod względem kosztów sposobem wymaga zmniejszenia o 25 % poziomu emisji w 2020 r. Zmniejszenie to ma zostać zrealizowane dzięki stosowaniu środków wewnętrznych, w odróżnieniu od bieżącego celu polegającego na zmniejszeniu emisji o 20 proc. Plan działania pokazuje, że takie wewnętrzne ograniczenie emisji o 25 proc.¹ można osiągnąć w 2020 r., pod warunkiem że UE zrealizuje cel poprawy o 20 proc. swojej efektywności energetycznej – cel potwierdzony przez szefów państw i rządów podczas szczytu energetycznego, który odbył się 4 lutego br. – oraz że w pełni wdroży przyjęty w 2009 r.² pakiet działań klimatyczno-energetycznych na 2020 r.

Aby osiągnąć dwudziestoprocentową oszczędność energii, niezbędne może okazać się odłożenie pewnych uprawnień do emisji z puli uprawnień, które miały być sprzedawane na aukcji przez państwa członkowskie począwszy od 2013 r. w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Nastąpiłoby to stopniowo, z poszanowaniem uprawnień do emisji będących już w posiadaniu przedsiębiorstw. Bez takiej rezygnacji z uprawnień oszczędności energii osiągnięte przez dane przedsiębiorstwo doprowadziłyby, poprzez relatywnie niższy popyt na uprawnienia, do spadku ich cen. Mogłoby to zachęcić inne przedsiębiorstwa do zwiększenia produkcji, a co za tym idzie większego zużycia energii oraz wzrostu emisji dwutlenku węgla. W rezultacie oszczędności energii netto byłyby niskie lub żadne. Ponadto, ze względu na stały pułap emisji w ramach ETS, nie odnotowano by żadnej redukcji emisji netto. Rezygnacja z uprawnień pozwoliłaby zneutralizować omówiony powyżej skutek, wspierając oszczędności energii netto i redukcje emisji.

Kolejne kroki

Plan działania ma formę komunikatu skierowanego do Rady, Parlamentu Europejskiego i organów UE. Komisja wzywa adresatów tego komunikatu, państwa członkowskie i zainteresowane strony do uwzględnienia planu działania w przyszłym rozwoju polityki krajowej i unijnej, której celem jest doprowadzenie do gospodarki niskoemisyjnej do 2050 r.. Następny etap, zdaniem Komisji, stanowi opracowanie indywidualnych, sektorowych planów działania we współpracy z zainteresowanymi sektorami.

Dokument (A Roadmap for moving to a competitive low carbon economy in 2050) dostępny jest pod adresem:
ec.europa.eu/clima/documentation/roadmap/docs/com_2011_112_en.pdf


Dodatkowe informacje:

Pytania i odpowiedzi dotyczące planu działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej: europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=MEMO/11/150&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en

Strona internetowa dotycząca planu działania:
ec.europa.eu/clima/policies/roadmap/index_en.htm

Zasobooszczędna Europa – Inicjatywa przewodnia strategii „Europa 2020”:
ec.europa.eu/resource-efficient-europe/

Przypisy:
1. Propozycja UE, przedstawiona w kontekście międzynarodowych negocjacji w sprawie klimatu, polegająca na zmniejszeniu o 30 proc. emisji do 2020 r., jeśli wszystkie warunki zostaną spełnione, jest nadal aktualna, a plan działania nie ma na nią wpływu.
2. Więcej informacji: ec.europa.eu/clima/policies/package/index_en.htm