Niepokojąca sytuacja ETS

Od roku 2005 około 10 000 dużych zakładów przemysłowych w UE kupowało i sprzedawało uprawnienia pozwalające na uwalnianie CO₂ do atmosfery. Ten tak zwany „system handlu emisjami” umożliwia przedsiębiorstwom, które przekraczają limity emisji CO₂ kupowanie pozwoleń od bardziej „ekologicznych” zakładów i spełnianie w ten sposób swoich zobowiązań dotyczących emisji. Niemniej jednak, na początkowym etapie wprowadzania systemu w życie niektóre kraje niewłaściwie przydzieliły kredyty emisji zanieczyszczeń, obniżając w ten sposób ceny na rynku i podważając wiarygodność systemu. To właśnie dlatego UE zdecydowała się zaostrzyć jego funkcjonowanie. Na początku miesiąca Europejski Urząd Policji (Europol) oszacował, że w ciągu ostatnich 18 miesięcy około 5 miliardów EUR pochodzących z oszustw związanych z ETS znalazło się w rękach przestępców. Obliczenia Europolu wskazują na to, że w niektórych krajach symulacje obejmowały nawet 90% rynku. W swoim oświadczeniu Connie Hedegaard, unijna komisarz ds. klimatu, tłumaczy, że rynek osiągnął rozmiar, który czyni z niego potencjalny cel nieuczciwych praktyk. „W miarę jak rynek dojrzewa i rośnie, niezmiernie istotne jest, aby przez cały czas był on odpowiednio i skutecznie nadzorowany”, przekonuje pani komisarz.

Plany Komisji Europejskiej

Szczególnie niepokojącym obszarem z punktu widzenia UE są rynki transakcji natychmiastowych („spot markets”). Handel natychmiastowy polega na sprzedaży walut, jednostek emisji lub kontraktów z natychmiastową lub niemal natychmiastową dostawą. Chociaż w roku 2009 stanowił on nawet 20-25% całego handlu na europejskim rynku CO₂, nie podlega regulacjom ze strony UE. Inna propozycja Komisji dotyczy traktowania wszystkich mechanizmów ETS o tak egzotycznych nazwach jak uprawnienia do emisji, jednostki poświadczonej redukcji emisji (CER) oraz jednostki redukcji emisji (ERU) jako „mechanizmów finansowych”. Pozwoliłoby to na objęcie ich istniejącymi regulacjami prawnymi dotyczącymi rynków finansowych. Szczegółowe wyniki badań i internetowych konsultacji z udziałowcami zostaną przedstawione przez Komisję na początku 2011 r., a pod koniec roku można się spodziewać ustaleń w kwestii nowych przepisów prawnych. ETS jest systemem typu „cap and trade”, który pozwala uczestnikom kupować i sprzedawać uprawnienia do zanieczyszczania powietrza. Oceniany na 28 miliardów EUR w 2007 r., obejmuje obecnie przez ponad 10 000 obiektów, które są odpowiedzialne za prawie połowę emisji CO₂ z UE.

Oszustwa

Od roku 2009 ETS przeszedł już przez oszustwa VAT, przestępstwa w sieci, a nawet recykling kredytów CER przez kraj członkowski, kiedy to Węgry sprzedały ponownie wykorzystane kredyty. Jedynie na tydzień przed oświadczeniem Komisji, agencja informacyjna ICIS Heren podała do wiadomości, że 1,6 miliona uprawnień unijnych znikło z rumuńskiego konta. Holcim, okradziona firma produkująca cement, oświadczyła, że udało się im odzyskać 0,6 miliona uprawnień. Również w Wielkiej Brytanii kilka rejestrów uprawnień do emisji CO₂ zostało nagle zamkniętych w weekend 11-12 grudnia, po tym jak odpowiedzialne za nie agencje bezpieczeństwa ostrzegły, że grozi im atak. Brytyjska Agencja ds. Zorganizowanej Przestępczości (SOCA) współpracuje z grupą krajowych i międzynarodowych partnerów w celu wymiany informacji i podnoszenia świadomości na temat potencjalnych zagrożeń dla systemu ETS ze strony przestępców. Jedną z największych „karuzeli podatkowych” ETS ujawniono w 2009 r. Oszustwo polegało na kupowaniu kredytów w jednym kraju bez VAT-u i sprzedawaniu ich w innym już z VAT-em. Pośrednik znikał nie płacąc podatku.