Inwestycje w efektywność energetyczną to najbardziej opłacalny sposób ograniczenia zależności UE od importu energii, którego koszt przekracza 400 mld EUR rocznie, oraz ograniczenia wydatków na ten cel – czytamy w raporcie Grupy Instytucji Finansowych ds. Efektywności Energetycznej (EEFIG). 

Grupa Instytucji Finansowych ds. Efektywności Energetycznej (ang. Energy Efficiency Financial Institutions Group, EEFIG) została utworzona jako ekspercka grupa robocza przez Komisję Europejską i inicjatywę finansową Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEPFI) pod koniec 2013 r. W lutym 2015 r. EEFIG przedstawiła raport pt. "Efektywność energetyczna – główne paliwo unijnej gospodarki", w którym omówiono możliwe sposoby pozyskiwania funduszy na poprawę efektywności energetycznej w UE.  

Inwestycje w efektywność energetyczną mają strategiczne znaczenie dla Unii Europejskiej

Inwestycje w efektywność energetyczną to najbardziej opłacalny sposób ograniczenia zależności UE od importu energii, którego koszt przekracza 400 mld EUR rocznie, oraz ograniczenia wydatków na ten cel. Chociaż inwestycje w efektywność energetyczną są stopniowo wprowadzane od dziesięcioleci, w obecnej sytuacji tego rodzaju inwestycje mają strategiczne znaczenie dla UE ze względu na wysoki poziom importu energii, na który jest zapotrzebowanie w bloku UE, niestabilność cen energii oraz konieczność przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu. Inwestycje w efektywność energetyczną mają do odegrania podstawową i korzystną rolę w przejściu do bardziej konkurencyjnego, bezpiecznego i zrównoważonego systemu energetycznego, którego centrum będzie stanowił wewnętrzny rynek energii.

Zdaniem Grupy Instytucji Finansowych ds. Efektywności Energetycznej („EEFIG”) konieczne jest zaangażowanie wielu grup zainteresowanych stron, zwiększenie wykorzystania szeregu instrumentów finansowych dostępnych w obrębie jasnych i egzekwowanych ram legislacyjnych opartych na kombinacji środkzachęcających i odstraszających. W niniejszym sprawozdaniu określa się szereg podejść i instrumentów, które – jak się okazało – sprzyjają inwestycjom, oraz liczne bariery rynkowe, które stoją na drodze ku osiągnięciu efektywności energetycznej w Europie. Zwiększenie zakresu stosowania skutecznych podejść i usunięcie wspomnianych barier będzie wymagało szeregu określonych działań ze strony osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki oraz zainteresowanych stron na rynku w celu aktywizacji milionów różnych podmiotów w UE, które stworzą i sfinansują ten rynek oraz będą z niego korzystać. Czynnikiem napędzającym w tym zakresie musi być aktywny program reform strukturalnych, który może zapewnić korzyści skali w celu obniżenia kosztów i poprawy zdolności dostaw, jak również nowe możliwości w zakresie rozwoju przedsiębiorstw i wzrostu inwestycji we wszystkich państwach członkowskich.

Konieczna jest współpraca publiczno-prywatna na niespotykanym dotąd poziomie

Dzięki Europejskiemu Funduszowi na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) efektywność energetyczna może stać się priorytetem. Poziomy inwestycji w Europie spadły od momentu osiągnięcia wartości szczytowej w 2007 r. o około 15%. Problem ten ma rozwiązać nowy plan inwestycyjny dla Europy. Ustalenia EEFIG są zbieżne ze stanowiskiem przedstawionym w planie, mianowicie że nie istnieje jedna, prosta odpowiedź na pytanie, jak pobudzić wzrost, i należy zająć się zarówno podażową, jak i popytową stroną gospodarki. Państwa członkowskie mają do odegrania oczywistą rolę w przeprowadz niezbędnych reform strukturalnych, wywiązywaniu się z odpowiedzialności budżetowej i gwarantowaniu pewności regulacyjnej, aby stymulować inwestycje w celu wspierania wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.

W tym kontekście efektywność energetyczna stanowi główne paliwo ze względu na swoją konkurencyjność, opłacalność i powszechną dostępność. Z tych względów, zdaniem EEFIG, plan inwestycyjny powinien być wyraźnie ukierunkowany na poprawę wydajności energetycznej Europy jako kluczowego czynnika wzrostu oraz należy przeznaczyć środki finansowe na inwestycje w efektywność energetyczną. Dzięki takim działaniom Europa może zacząć czerpać liczne korzyści płynące z inwestycji w efektywność energetyczną, takie jak bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność, spójność społeczna i terytorialna, tworzenie miejsc pracy, dobrostan i redukcja emisji gazów cieplarnianych.

Konieczna jest współpraca publiczno-prywatna na niespotykanym dotąd poziomie, aby uzyskać wielokrotność istniejących przepływów inwestycji w efektywność energetyczną do 2030 r. EEFIG identyfikuje różne instrumenty finansowe, których wykorzystanie należy zwiększyć, oraz podkreśla znaczenie wykorzystania środków publicznych w celu łączenia ich z inwestycjami sektora prywatnego, aby eliminować istniejące ryzyko i osiągnąć konieczną skalę finansowania. W niniejszym sprawozdaniu instrumenty finansowe łączy się ze strategiami prorozwojowymi w określonych podsektorach sektora i przemysłu. Obecnie publiczne i prywatne inwestycje w efektywność energetyczną w sektorze budynków, przemyśle i MŚP są niewystarczające. Jeżeli tendencja ta utrzyma się, istnieje ryzyko, że państwa członkowskie UE nie osiągną ani celów wyznaczonych na 2020 r., ani celów długoterminowych w zakresie
efektywności energetycznej, oraz że ich gospodarki zostaną pozbawione stymulacji, jaką mogą zapewnić inwestycje w efektywność energetyczną. Zgodnie z szacunkami EEFIG do roku 2030 wymagane jest pięciokrotne zwiększenie prywatnych inwestycji w efektywność energetyczną w budynkach w Europie.

Konieczne jest rozszerzenie zakresu inteligentnych inwestycji fansowych oraz ich dostosowanie do potrzeb poszczególnych podsektorów w celu pobudzenia długoterminowego i opłacalnego ograniczenia zużycia energii w budynkach, przemyśle i MŚP w Europie.

Zmienność cen ropy i gazu stwarza możliwość tworzenia odporności

Drastyczny spadek ceny ropy i jego prawdopodobny wpływ na niższe ceny gazu w Europie wyraźnie pokazuje, że Europa potrzebuje sektorów budynków, przemysłu i MŚP, których konkurencyjność i koszty bieżące są lepiej zabezpieczone przed niepewnością i zmiennością powodowanymi przez gwałtowne zmiany cen towarów. Tego roaju pożądane wytchnienie spowoduje obniżenie wydatków Europy na zakup paliwa oraz stworzenie bardzo potrzebnych zdolności w zakresie inwestycji publicznych prywatnych w celu zwiększenia odporności sektorów budynków, przemysłu i MŚP w UE na wyższe ceny i zmienność dzięki długoterminowym inwestycjom w efektywność energetyczną. Aktualne ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla (7 EUR/tonę ekwiwalentu dwutlenku węgla w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji) mają nieznaczny bezpośredni wpływ na poziomy inwestycji w efektywność energetyczną w przemyśle lub sektorze budynków.

EEFIG postrzega jednak niższe ceny ropy i gazu jako mil widzianą szansę dla osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki na egzekwowanie istniejących regulacji, zastosowanie narządzi budżetowych w celu stworzenia zachęty do poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenie zakłócających dotacji na zakup hurtowy (w stosownych przypadkach) przyzawanych dużym odbiorcom energii oraz reinwestycję tych środków na zapewnienie większego wsparcia na rzecz efektywności energetycznej, odporności i długoterminowej konkurencyjności.

Realizowany przez EEFIG proces wyjątkowego zaangażowania przyniósł wyraźne i uzgodnione rezultaty

Pod koniec 2013 r. Komisja Europejska wraz z inicjatywą finansową UNEP („UNEPFI”) ustanowiły EEFIG (w której aktywnie uczestniczy ponad 120 ekspertów), aby połączyć wiedzę fachową członków grupy w celu rozwiązania kwestii konieczności zwiększenia skali inwestycji w efektywność energetyczną w całej UE.

W niniejszym sprawozdaniu końcowym przedstawia się uzgodnione opinie podzielane przez ekspertów wchodzących w skład grupy, stanowiące wynik ponad szesnastomiesięcznej współpracy w ramach procesu podzielonego na kilka etapów: przegląd literatury; charakterystyka rynku powody inwestycji w efektywność energetyczną w sektorze budynków, przemyśle i MŚP; określenie i zdefiniowanie kluczowych czynników wpływających na podaż i popyt w odniesieniu do inwestycji w efektywność energetyczną w każdym sektorze oraz uszeregowanie tych czynników pod względem ważności według segmentu sektora budynków lub przedsiębiorstw; określenie instrumentów i podejść wymaganych do pobudzenia inwestycji w efektywność energetyczną w każdym segmencie oraz zakończenie prac nad przygotowaniem zestawu wyraźnych zaleceń kierowanych zarówno do osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki, jak i do uczestników rynku.

Wyniki tego procesu można streścić w następujący sposób:
 z ustaleń EEFIG wynika, że istnieją silne przesłanki gospodarcze, społeczne i konkurencyjne świadczące o potrzebie zwiększenia inwestycji w efektywność energetyczną w sektorze budynków i przemyśle w UE;
 EEFIG dostrzega istotną szansę dla gospodarki, którą można wykorzystać, pobudzając zarówno czynniki wpływające na popyt na inwestycje w efektywność energetyczną, jak i czynniki wpływające na podaż takich inwestycji w podsegmencie budynków i w podsegmencie przemysłu;
 chociaż nie istnieje jedno rozwiązanie, EEFIG określa ramy środków przekrojowych oraz indywidualne wymogi służące wsparciu inwestycji dla każdego segmentu rynku, zaznaczając jednocześnie różnice krajowe, szczególnie w krajach o niskich dochodach;
 analizując różne narzędzia i podejścia, EEFIG wprowadza podział na narzędzia i podejścia, którymi mogą kierować podmioty rynkowe, oraz te, które muszą być kierowane polityką. Oba rodzaje wymagają podejmowania równoległych działań, aby osiągnąć docelowy wzrost inwestycji w efektywność energetyczną;
 w odniesieniu do budynków i przemysłu EEFIG prowadzi odrębną analizę i opracowuje odrębne zalecenia dla osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki i dla uczestników rynku w celu podwyższenia poziomów i zwiększenia przepływów inwestycji w efektywność energetyczną;
 w podsumowaniu EEFIG podkreśla siedem kluczowych zagadnień wyłaniających się zarówno z analizy dotyczącej budynków i przemysłu, jak i MŚP, oraz przedstawia Komisji Europejskiej ostateczne zalecenia do rozważenia.

EEFIG przedstawia swoje kluczowe zalecenia dotyczące rynku i polityki

Zdaniem EEFIG zalecenia grupy dotyczące działań kierowanych przez rynek i działań kierowanych polityką należy rozważać w kontekście szerszych reform strukturalnych koniecznych do zwiększenia konkurencyjności gospodarki UE i zapewnienia stałego wpływu planu inwestycyjnego dla Europy na unijną strategię klimatyczno-energetyczną do roku 2030.

Działania te obejmują między innymi:

działania rynkowe:
 poprawa metod certyfikacji budynków i norm dotyczących świadectwa charakterystyki energetycznej oraz wdrażania minimalnych standardów charakterystyki energetycznej w momencie modernizacji, sprzedaży lub wynajmu budynku, aby pomóc zbudować prężny i porównywalny ogólnoeuropejski rynek inwestycji w efektywność energetyczną budynków;
 poprawa przepływu informacji dzięki opracowaniu otwarj bazy danych dotyczących energii i kosztów w odniesieniu do budynków oraz skutecznych systemów wymiany informacji i doświadczenia technicznego w sektorach przemysłu;
 ułatwienie innowacji, takich jak mechanizmy spłaty w ramach rachunku i finansowania z podatków, poprzez tworzenie projektów pilotażowych, które mają pomóc w pobudzeniu inwestycji w efektywność energetyczną w budynkach komercyjnych i mieszkalnych;
 opracowanie systemu rankingu projektów w celu zapewnienia przejrzystej oceny ryzyka technicznego i finansowego związanego z projektami termomodernizacji budynków i strukturą udzielania na nie zamówienia;

działania gospodarcze:
 usprawnienie, łączenie i optymalizacja wykorzystania europejskich funduszy strukturalnych
i inwestycyjnych, programu „Horyzont 2020” oraz dochodów z EU ETS na rzecz inwestycji w
efektywność energetyczną poprzez zapewnienie lepszego powiązania z krajowym strategiami renowacji budynków oraz krajowymi funduszami na rzecz efektywności
energetycznej i reformami rynku energii;
 zwiększenie wykorzystania docelowych instrumentów podatkowych w celu skłoni zarówno właścicieli budynków, jak i przedsiębiorstw do nadania priorytetowego znaczenia efektywności energetycznej w trakcie ich naturalnego cyklu wymiany aktywów;
 przegląd publicznego i prywatnego podejścia księgowego do umów o poprawę efektywności energetycznej;
 dalsze przeprowadzanie przez ekspertów analizy stóp dyskontowych stosowanych przy modelowaniu cen energii, kształtowaniu polityki i podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w celu odpowiedniego zbilansowania korzyści i ryzyka związanych z efektywnością energetyczną;

działania finansowe:
 opracowanie wspólnego zestawu procedur i norm dotyczących oceny ryzyka związanego z efektywnością energetyczną i renowacją budynków w odniesieniu do inwestycji w aktywa, zarówno o charakterze instrumentów dłużnych, jak i kapitałowych;
 dostosowanie do finansowych ram regulacyjnych w celu lepszego wsparcia innowacji na rynku kapitałowym, zapewnienia, aby ocena ryzyka i związane z nią wymogi kapitałow dotyczące długoterminowych inwestycji w efektywność energetyczną wiernie odzwierciedlały ryzyko związane z takimi inwestycjami, a także rozwoju potencjału rynku w zakresie obligacji ekologicznych, finansowania obywatelskiego, środków z faktoringu na umowy o poprawę efektywności energetycznej oraz innych bardziej innowacyjnych źródeł finansowania efektywności energetycznej;
 eliminacja przeszkód w rozwoju rynku ekologicznych kredytów hipotecznych, między innymi poprzez przeanalizowanie sposobu włączenia kosztów energii i potencjału w zakresie efektywności energetycznej do obliczeń przystępności kredytu hipotecznego;
 zapewnienie, aby nowe ramy regulacyjne dotyczące instytucji finansowych (Wypłacalność II i Bazylea III) nie działały ze szkodą dla inwestycji w efektywność energetyczną;
 zapewnienie, aby publiczne narzędzia pomocy technicznej i pomocy w opracowaniu projektów były spójne i łatwe do połączenia z preferencyjnym finansowaniem rynkowym zapewnianym przez wykwalifikowane i doświadczone instytucje finansowe;
 zapewnienie, aby publiczne narzędzia refinansowania, takie jak narzędzia Europejskiego Banku Centralnego, stanowiły potwierdzenie kwalifikowalności do instrumentów finansowych związanych z efektywnością energetyczną;

działania instytucjonalne:
 zwiększenie potencjału w zakresie ułatwiania udzielania bieżącej pomocy w opracowaniu projektów wszystkim zainteresowanym podmiotom oraz udzilania pomocy technicznej odpowiednim organom i jednostkom sektora publicznego w celu rozwoju i koncentracji inwestycji w efektywność energetyczną w MŚP i gospodarstwach domowych;
 przegląd prpisów dotyczących udzielania zamówień publicznyrzez organy publiczne, tak aby niższe koszty operacyjne miały większe znaczenie w ramach procesów oceny oferty;
 zdolność instytucjonalna do realizacji krajowych plów działania w zakresie renowacji budynków, która umożliwia długoterminowe planowanie i rozszerzenie łańcucha dostaw w celu realizacji i finansowania ambitnych programów renowacji budynków; w tym wdrożenie dyrektywy w sprawie sprawozdawczości niefinansowej w celu poprawy dostępności dla inwestorów danych obejmujących zużycie energii i efektywność energetyczną oraz przyjęcie i wdrożenie dyrektywy w sprawie praw akcjonariuszy w celu zwiększenia zaangażowania inwestorów w spółki giełdowe w kwestiach związanych ze zrównoważonością i energią;
 większy nacisk na ramy regulacyjne wspierające podejmowanie przez przedsiębiorstwa zdecydowanych decyzji dotyczących inwestycji w efektywność energetyczną w kluczowych momentach cyklu inwestycyjnego (związanych z audytem energetycznym);
 przegląd mający na celu zapewnienie, aby obowiązujące zasady pomocy państwa nie stanowiły nadmiernego obciążenia dla przyspieszonego inwestowania w efektywność energetyczną i zwiększenia skali publiczno-prywatnych instrumentów finansowych. 

Cały raport do przeczytania tutaj: Efektywnoc_budynkow_a_finanse.pdf