10 października europejscy ministrowie odpowiedzialni za sprawy środowiska i klimatu spotkali się w Luksemburgu podczas pierwszej formalnej Rady UE ds. Środowiska w czasie polskiej prezydencji. Przewodniczył jej minister Andrzej Kraszewski. Rada ds. Środowiska przyjęła stanowisko w kluczowych dla ochrony środowiska sprawach – globalnej ochrony klimatu, RIO+20, transgranicznego przemieszczania odpadów oraz podsumowania 6. programu działań na rzecz środowiska UE.

Największym sukcesem – mając na uwadze wcześniejsze dyskusje – było uzgodnienie wspólnej strategii negocjacyjnej na szczyt klimatyczny ONZ w Durbanie pod koniec tego roku.

Ministrowie zgodzili się, że Unia Europejska powinna nadal zachować otwarte podejście do rozmów z krajami spoza UE na temat drugiego okresu zobowiązań protokołu z Kioto. Nie powinna to jednak być bezwarunkowa akceptacja, lecz konieczne będzie zachowanie pełnej architektury oraz wskazanie czasu obowiązywania drugiego okresu rozliczeniowego najpóźniej do 2020 r.

Rada wyraziła też gotowość do regulowania kwestii nadwyżki AAU wraz z postępem negocjacyjnym na arenie międzynarodowej i w zgodzie z zachowaniem zasad ochrony środowiska – aby obrót jednostkami AAU (Assigned Amount Unit) nie powodował wzrostu emisji i pogorszenia stanu środowiska.

– Uważamy, że tzw. integralność środowiskowa jest naszym priorytetem, a postęp w tej sprawie na forum UE musi być zgodny z postępem negocjacji na forum międzynarodowym – zaznaczył minister Kraszewski. Podkreślił także: - Unii udało się zrobić ważny krok naprzód, który umożliwi skuteczniejsze negocjacje podczas Konferencji w Durbanie. Ostatecznym celem jest legalnie wiążące porozumienie.

Konferencja klimatyczna ONZ, czyli COP17 w Durbanie będzie poświęcona sfinalizowaniu ustaleń z konferencji w Cancun z ubiegłego roku (COP16), pracom nad programem działań, sprawie mechanizmu monitorowania, raportowania i weryfikacji (MRV) w krajach rozwiniętych i rozwijających się, raportowaniu fast financing. Ministrowie środowiska będą w szczególności omawiali możliwość przedłużenia Protokołu z Kioto po roku 2012, czyli tzw. "drugi okres zobowiązań". Najistotniejszym elementem dyskusji, który pozostał do rozwiązania w Durbanie, jest przyszłość protokołu z Kioto i powiązanie jej z szerszym porozumieniem obejmującym największe gospodarki świata. Wspólnym celem jest wzmocnienie procesu prowadzącego do ustanowienia prawnie wiążących zasad obejmujących wszystkie kraje świata, a zwłaszcza największe gospodarki.

Kolejną kwestią poruszoną podczas posiedzenia Rady ds. Środowiska było stanowisko Unii Europejskiej w odniesieniu do procesu RIO+20. Rada przyjęła konkluzje, które są pierwszym politycznym stanowiskiem w ramach przygotowań do procesu Rio+20 – konferencji mającej na celu odnowienie zobowiązań politycznych w obszarze zrównoważonego rozwoju.

W 20. rocznicę "Szczytu Ziemi", jaki miał miejsce w Rio de Janeiro w 1992 r., planowana jest Międzynarodowa Konferencja Rio+20. Będzie ona poświęcona omówieniu dwóch bloków tematycznych: zielonej gospodarki w kontekście zrównoważonego rozwoju i wykorzenienia ubóstwa oraz instytucjonalnych ram zrównoważonego rozwoju.

Główne wyniki Konferencji Rio +20 według UE powinny zawierać "mapę drogową w obszarze zielonej gospodarki" złożoną z konkretnych celów i działań na szczeblu międzynarodowym, jak również pakiet reform prowadzących do wzmocnienia międzynarodowego zarządzania środowiskiem. UE opowiedziała się za podniesieniem rangi UNEP do statusu agencji wyspecjalizowanej ONZ. – Unia Europejska jest liderem w wielu globalnych procesach dotyczących ochrony środowiska – dziś ministrowie środowiska potwierdzili, że dążą do podobnego zaangażowania Europy w globalny proces RIO+20 – podkreślił minister Kraszewski.

W Luksemburgu przyjęto również wnioski dotyczące oceny 6. Programu Działań na Rzecz Środowiska (6 EAP – Environment Action Programme) na lata 2002-2012. Państwa członkowskie jednomyślnie zgodziły się, że doświadczenia z realizacji Programu należy jak najszybciej wykorzystać do opracowania jego kolejnej, siódmej edycji. W ten sposób możliwe będzie zapewnienie ciągłości ram polityki środowiskowej Unii Europejskiej. Podkreślono jednocześnie, że dla ich skuteczności, konieczne jest zwiększenie integracji aspektów środowiskowych w odniesieniu do innych obszarów polityki UE, czyli że regulacje środowiskowe trzeba uwzględniać w innych obszarach działania, np. rolnictwie. Niezależnie od tego, UE potrzebuje strategicznego dokumentu określającego kierunek polityki środowiskowej – 7 EAP.

Zgodnie z przyjętymi przez ministrów konkluzjami, ogólne wnioski wskazują, że 6 EAP stworzył szerokie ramy polityki środowiskowej na przestrzeni tej dekady, podczas której konsolidowano i uzupełniano ustawodawstwo z dziedziny środowiska. Ministrowie zgodzili się też, że większość działań zaplanowanych w ramach 6 EAP zostało zrealizowanych lub jest w trakcie realizacji. 6 EAP jest powszechnie postrzegany przez władze unijne, krajowe, regionalne i lokalne jako punkt odniesienia, dostarczając tym samym argumentów na rzecz promowania środków polityki środowiskowej i zabezpieczania odpowiednich środków finansowych na ich wdrażanie.

Realizacja programu spotkała się jednak z pewnymi ograniczeniami, m.in. brakiem koniecznych środków finansowych, co prowadzi do ograniczonej lub niewystarczającej realizacji niektórych spośród jego celów.

Problem skuteczniejszego wdrażania polityki i przepisów ochrony środowiska był jednym z ważnych tematów debaty ministrów w odniesieniu do tego punktu agendy.

Ministrowie przyjęli również konkluzje określające stanowisko Unii Europejskiej na 10. Konferencję Stron Konwencji Bazylejskiej o kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych i ich unieszkodliwiania, która odbędzie się w Cartagenie (Kolumbia) w dniach 17-21 października 2011 roku. Tematem konferencji będzie "Zapobieganie, minimalizacja i odzysk odpadów". Decyzja Rady ds. Środowiska oznacza lepsze zarządzanie międzynarodowym procesem przemieszczania odpadów, które może wpłynąć na zmniejszenie ich nielegalnego obrotu. Takie międzynarodowe regulacje pozwolą też na skuteczniejszą walkę o lepszą jakość przetwarzania odpadów. Dokumenty te będą stanowić podstawę negocjacji dotyczących kluczowych kwestii omawianych podczas spotkania w Kolumbii, tj. rekomendacji w sprawie ochrony krajów rozwijających się przed niekontrolowanym napływem odpadów niebezpiecznych z krajów rozwiniętych.

Rada Unii Europejskiej (zwana również Radą Ministrów) jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Wraz z Komisją Europejską oraz Parlamentem Europejskim jest jednym z trzech głównych aktorów biorących udział w procesie decyzyjnym UE. Głównym zadaniem Rady jest kształtowanie polityki UE m.in. poprzez ukierunkowywanie działań i opracowywanie dokumentów strategicznych (konkluzje Rady) oraz przyjmowanie, wraz z Parlamentem, unijnych aktów prawnych. Rada reprezentuje państwa członkowskie Unii i obraduje w dziesięciu składach (tzw. Rady sektorowe) ustalonych przez Regulamin Rady. Decyzje podejmowane przez Radę UE to najczęściej kompromis wypracowany po negocjacjach między wszystkimi członkami Unii.

***

Tuż po zakończeniu obrad w Luksemburgu, w Warszawie w dniach 11-12 października dyskusja o Rio+20 będzie miała kontynuację podczas organizowanej przez polską prezydencję konferencji "Sharing Green Economy Best Practices Towards Rio+20". Warszawę odwiedzą najważniejsze dla tego procesu postaci z całego świata, np. Sha Zukang, Podsekretarz Generalny ds. Ekonomicznych i Społecznych ONZ, będący równocześnie Sekretarzem Konferencji Rio+20, jak też ministrowie i wysocy przedstawiciele wybranych kluczowych krajów UE w procesie przygotowań do konferencji w 2012 roku. Spotkanie w Warszawie ma być forum wymiany doświadczeń oraz najlepszych krajowych, regionalnych i lokalnych praktyk w wykorzystywaniu zielonych idei, służących do opracowania konkretnych rozwiązań, które z kolei mogą być przyjęte w Rio de Janerio w 2012 roku. Będzie to również okazja, żeby zaprezentować partnerom linię UE przyjęte w trakcie Rady Ministrów Środowiska 10 października oraz forum, by w kluczowym momencie przed wysłaniem kontrybucji do UN DESA przed 1 listopada br. zaprezentować kierunek prac i wykorzystać szansę do zbliżenia stanowisk, które przyczynią do ambitnego wyniku konferencji Rio+20.