Polityka klimatyczna

Adaptacja do zmian klimatu lasów i leśnictwa (19529)

2016-05-14


galeria

Fot.ChronmyKlimat.pl

Ocieplenie klimatu w pierwszej kolejności oddziałuje na intensyfikację ekstremalnych zjawisk pogodowych i aktywizację owadów i grzybów w lasach.

Około 3,1% europejskich lasów poniosło w ostatnich latach straty z tego tytułu, głównie w wyniku oddziaływań czynników biotycznych. W 2014 r. 23,9% drzew zostało zakwalifikowanych jako uszkodzone lub martwe. W Polsce w 2013 r. 21,55% drzew zaliczono do uszkodzonych.

Lasy

Lasy są ekosystemami o bardzo długim cyklu rozwojowym, sięgającym ponad 100 lat. Z tego powodu ekosystemy leśne są szczególnie wrażliwe na krótkotrwałe ekstremalne zjawiska pogodowe, które powodują wymierne straty doraźne, ale przede wszystkim przerywają ok. 100-letni cykl rozwojowy części lasu. Podobny, destrukcyjny wpływ   powodują czynniki biotyczne, szczególnie groźne są kaskadowe oddziaływania zagrożeń. Z uwagi na spodziewany wzrost częstotliwości, zasięgu i natężenia ekstremalnych zjawisk klimatycznych jak najbardziej wskazane jest przygotowanie systemu zarządzania skutkami klęsk żywiołowych.

Przebieg zmian klimatycznych jest w dużym stopniu nieprzewidywalny, zwłaszcza w skali regionalnej i lokalnej, dlatego wskazane jest skoncentrowanie działań adaptacyjnych na tych poziomach. Biorąc pod uwagę przewidywane regionalne zróżnicowanie zmian klimatycznych należy oprzeć gospodarkę leśną na zweryfikowanej regionalizacji przyrodniczo-leśnej w taki sposób, aby nowo ustalone regiony obejmowały obszary narażone na zbliżone oddziaływania klimatyczne. Zalecane jest także sporządzanie scenariuszy i map zmian klimatu o zasięgu regionalnym. Na bazie już istniejącego monitoringu lasów możliwe jest utworzenie systemu monitorowania wpływu zmian klimatycznych w regionach, wprowadzając do niego szereg  wskaźników o istotnym znaczeniu dla poszczególnych rejonów.

Przydatnym sposobem przekazywania  informacji o zalecanych działaniach adaptacyjnych na forach lokalnych mogą być specjalistyczne bazy danych, przykładowo zawierające  informacje o zakończonych  lub realizowanych przedsięwzięciach oraz działaniach adaptacyjnych, przedstawiane m.in. przez ich autorów.

Problemem o znaczeniu ogólnokrajowym w systemie monitorowania lasów jest monitoring podstawowego typu drzewostanu sosnowego. Sosny są gatunkiem o niskich wymaganiach glebowych i tolerancyjnym na zmiany klimatu ale ze względu na płytki system korzeniowy- mało odpornym na huragany. Zbierane informacje pozwolą na ewentualne zamiany lasów sosnowych na lasy mieszane w określonych rejonach.

Adaptacja do zmian klimatu

Do przedsięwzięć najbardziej efektywnych z punktu widzenia adaptacji lasów do zmian klimatu należą:

  • promowanie gatunków lepiej dostosowanych do zmian klimatu i bardziej wobec nich tolerancyjnych
  • hodowla drzewostanów mieszanych
  • sadzenie gatunków odpornych na zmiany klimatu  w określonych regionach
  • przemieszczanie w przestrzeni geograficznej gatunków lepiej adaptujących  się w innych regionach
  • wyprzedzające sygnalizowanie zagrożeń i promowanie skutecznych sposobów zwalczania szkodników

W działaniach adaptacyjnych ważną rolę odgrywa współdziałanie z sektorem wodnym. Niedostępność zasobów wodnych  może ograniczyć działania adaptacyjne eliminując gatunki o zwiększonych wymaganiach wodnych. Należy więc odtwarzać śródleśne zbiorniki i cieki wodne i dążyć do zachowania istniejących bagien i torfowisk. Z drugiej strony, w zlewniach im wyższa jest lesistość tym wyższa jest stabilność zasobów wodnych w przypadku zmian klimatu i tym większy jest potencjał naturalnej  retencji wody (zwłaszcza wody zimowej). Optymalnym rozwiązaniem dla zlewni może być system wzajemnego wspierania gospodarki leśnej i wodnej. Wymaga to nowego podejścia do urządzania lasu, tak, aby w przyszłości rejony leśne obejmowały obszar całej zlewni. Las rosnący na stokach gór może zatrzymać wiele wody w czasie burz, leśne gleby i ściółka w czasie dużych opadów mogą też zatrzymać  wodę.

Działania zmierzające do zwiększenia sekwestracji dwutlenku węgla w lasach należy dostosować do zmieniających się warunków klimatycznych. Przebudowa jednogatunkowych drzewostanów sosnowych z udziałem gatunków liściastych w siedliskach wilgotnych podwyższa znacznie absorpcję CO2 i zawartość węgla organicznego w glebie, należy jednak mieć na uwadze, że ze wzrostem temperatury rośnie także emisja CO2 z gleby.

Postępujące ocieplenie klimatu powodować będzie nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych i aktywizację szkodników i chorób grzybowych w lasach. Ograniczenie szkód w lasach zależeć będzie od determinacji w działaniach adaptacyjnych zmierzających do utrzymania stanu zdrowotnego drzewostanów.

Stanowisko Ministerstwa Środowiska w sprawie uwzględnienia pochłaniania CO2 przez lasy w pakiecie klimatyczno-energetycznym Unii Europejskiej po 2020 roku

Na szczeblu unijnym dyskusja o włączeniu sektora leśnego do polityki klimatycznej UE toczy się od lat, jednakże do tej pory nie ustalono reguł obliczania wielkości redukcji CO2 tym sposobem, m.in. ze względu na duży margines błędu oznaczania wielkości pochłaniania CO2 przez lasy. W porozumieniu klimatycznym na szczycie COP21 w Paryżu dzięki polskim staraniom przyjęto zapis o uwzględnieniu pochłaniania CO2 przez lasy w bilansie emisji. Ustalono także, że każde państwo – strona porozumienia – może w zakresie redukcji emisji podejmować swoje suwerenne decyzje. Minister prof. Jan Szyszko zapowiedział, że Polska podejmie aktywne działania, aby w negocjowanym obecnie pakiecie klimatycznym po 2020 r uwzględnić w redukcji emisji także pochłanianie CO2 przez lasy. Wymagać to będzie zmian w unijnym prawie, m.in. w dyrektywie o handlu emisjami (ETS). W negocjacjach na temat reformy ETS bardzo poważnym problemem będzie ustalenie procedury raportowania pochłaniania CO2. Uwzględnieniem leśnictwa w systemie handlu uprawnieniami są bardzo zainteresowane Lasy Państwowe. Podjęto już badania nad opracowaniem wskaźników do określenia poziomu pochłaniania CO2 przez ekosystemy leśne, które są niezbędne do raportowania. Na podkreślenie zasługuje także fakt, że została już uruchomiona w Polsce prototypowa instalacja do pomiarów pochłaniania CO2 przez lasy w Nadleśnictwie Tuczno. Lasy Państwowe zamierzają także w 2017 r utworzyć demonstracyjne Leśne Gospodarstwa Węglowe, które mają prowadzić gospodarkę leśną nastawioną na zwiększenie pochłaniania CO2 z dokonywaniem pomiarów tego pochłaniania. Polsce, posiadającej 9,1 mln ha lasów, uwzględnienie pochłaniania CO2 przez lasy jako sposobu redukcji emisji umożliwi spełnienie przyjętego w 2014 r celu unijnego obniżenia emisji CO2 o 40% do 2030 r. W związku z podnoszonym przez niektóre kraje UE postulatem dalszego podwyższenia poziomu redukcji CO2 na lata do 2030 i 2050 r. Rada Ministrów 15. marca br. podjęła uchwałę o niepodnoszeniu uzgodnionej przez UE obniżki redukcji CO2 o 40%. W opinii rządu przyjęty w 2014 r poziom redukcji jest najwyższy w świecie i Unia powinna przede wszystkim skoncentrować aktualnie swoje wysiłki na zapewnieniu porównywalnych celów klimatycznych przez największe światowe gospodarki.

Źródło: www.klimada.mos.gov.pl 


ChronmyKlimat.pl – portal na temat zmian klimatu dla społeczeństwa i biznesu. © Copyright Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
Redakcja: ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa, tel. +48 +22 8510402, -03, -04, fax +48 +22 8510400, portal@chronmyklimat.pl