Jesteśmy w bloku przy ul. Śląskiej nr 12 w Szczytnie w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie od grudnia 2014 roku funkcjonuje hybrydowy układ instalacji OZE złożony z dwóch współpracujących ze sobą, odnawialnych źródeł energii: paneli fotowoltaicznych i pomp ciepła.

Jest to jeden z pierwszych budynków w Polsce należący do wspólnoty mieszkaniowej, który jako prekursor działań proekologicznych i oszczędnościowych pokazuje, jak korzystając z nowoczesnych technologii można osiągnąć zdecydowanie niższe rachunki za energię cieplną.

W 2014 roku Wspólnota Mieszkaniowa „Śląska 12” w Szczytnie w celu obniżenia kosztów ogrzewania budynku wielorodzinnego, zdecydowała się na wykonanie zmiany sposobu ogrzewania budynku, z zastosowaniem gruntowych pomp ciepła o łącznej mocy grzewczej 120 kW i paneli fotowoltaicznych o mocy 39,7 kW.

Wcześniej budynek ten zasilany był ciepłem z kotłowni węglowej, która została  zamieniona na kotłownię gazową, a po pewnym czasie wspólnota zdecydowała się wymienić system grzewczy na instalację fotowoltaiczną współpracującą z pompami ciepła. Decyzję o termomodernizacji obiektu podjęto w roku 2014, jej celem było obniżenie kosztów zużycia energii.

Cała instalacja składa się z paneli fotowoltaicznych, inwerterów, zespołu pomp ciepła pracujących w kaskadzie, bufora oraz układu podmieszania.

Panele fotowoltaiczne w ilości 153 sztuk zostały umiejscowione na dachu pięciokondygnacyjnego budynku, natomiast obok budynku, na potrzeby instalacji wykonano 24 odwierty o głębokości 99 m każdy, które znajdują się pod terenem placu zabaw. Następnie zamontowano dwie pompy ciepła o łącznej mocy 120 kW pracujących w kaskadzie. Zasada działania takich urządzeń jest stosunkowo prosta - zbierają ciepło z ziemi i przekazują do instalacji grzewczej.

Dwie pompy ciepła ogrzewają pięciokondygnacyjny budynek o łącznej powierzchni 2150 m², przy czym 1907 m² to powierzchnia mieszkalna, a resztę stanowią części wspólne, piwnice i klatki schodowe.

Z pompami ciepła współpracuje instalacja 153 paneli fotowoltaicznych o mocy 260 W każdy i łącznej powierzchni 450 m². Instalacja fotowoltaiczna o łącznej mocy 39,7 kW, wytwarza energię elektryczną potrzebną do zasilania pomp ciepła. Głównym zadaniem paneli fotowoltaicznych jest dostarczanie energii elektrycznej do zasilania pomp ciepła, natomiast poza sezonem grzewczym nadwyżki są przekazywane do sieci energetycznej.

Ta „energetyczna fabryka” produkuje rocznie około 38 MWh energii, powoduje to ograniczenie zapotrzebowania na energię – większa efektywność energetyczna, dzięki której znacznie zmniejszają się opłaty za ciepło i prąd a z tym związane są korzyści materialne i finansowe dla społeczności wspólnotowej. Roczne zmniejszenie o 38 ton emisji CO₂ i zanieczyszczeń do powietrza, gleby i wody – poprawa jakości środowiska naturalnego oraz korzyści dla zdrowia mieszkańców wspólnoty.

153 panele fotowoltaiczne zostały umiejscowione na dachu pięciokondygnacyjnego budynku (fot. ChronmyKlimat.pl)

Dzięki temu wspólnota funkcjonuje jako prosument – nie tylko konsumuje, zużywa energię elektryczną, ale także ją produkuje. Prosument energii stanowi połączenie producenta i konsumenta tzn. wytwarza energię w skali mikro z odnawialnych źródeł energii zaspokajając w ten sposób własne potrzeby jako konsumenta, a nadwyżki energii sprzedaje lub magazynuje. 

Instalacja PV i grzewcza sterowane są automatycznie i kontrolowane zdalnie przez centrum zarządzania energią. Pracę instalacji można obserwować on-line dzięki odpowiedniej aplikacji. Instalacja hybrydowa łącząca w sobie dwa odnawialne źródła energii, pozwala osiągnąć 60 W mocy cieplnej na 1 m² budynku.

Budowa trwała 3 miesiące i została zakończona w grudniu 2014 roku. Instalacja hybrydowa składająca się z pomp ciepła i paneli fotowoltaicznych była jednym z  pierwszych takich rozwiązań na istniejącym budynku wspólnoty mieszkaniowej w Polsce.

Poniżej prezentujemy zdjęcie z instalacji pomp ciepła udostępnione przez prezesa Wspólnoty Mieszkaniowej „Śląska 12” w Szczytnie Zbigniewa Chrapkiewicza.

Instalacja pomp ciepła pod terenem placu zabaw (fot. Zbigniew Chrapkiewicz)

Całkowity koszt wyniósł 625 tys. zł – mówi prezes Zbigniew Chrapkiewicz. Inwestycja została sfinansowana dzięki pożyczce w wysokości 500 tys. zł. udzielonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Bank Spółdzielczy oraz ze środków własnych w kwocie 125 tys. zł. Pożyczka oprocentowana w wysokości 1% rocznie stanowiła 80% całkowitych kosztów. Część pożyczki, czyli 10%  zostanie umorzona przez olsztyński WFOŚiGW, a kwota z umorzenia zostanie przeznaczona na kolejne inwestycje związane z ochroną środowiska.

Od 2 lat nasz blok jest zasilany ciepłem z pomp oraz instalacji fotowoltaicznej, co przynosi duże oszczędności. Te oszczędności są ważne dla wszystkich mieszkańców i przekładają się bezpośrednio na wysokość ponoszonych przez nich opłat.

Wcześniej za cały rok płaciliśmy średnio około 85 tys. zł za zakupione ciepło, a teraz ciepło kosztuje nas około 22 tys. zł rocznie tyle zapłaciliśmy za zakup energii elektrycznej potrzebnej do dogrzania budynku w 2016 r. - relacjonuje prezes. Do tego musimy odjąć kwotę za zielone certyfikaty przyznane przez URE, do tej pory jej nie znamy. Pompy ciepła pracują przez okrągły rok dogrzewają budynek nawet w porze letniej kiedy temperatura na zewnątrz jest poniżej 14 stopni Celsjusza.

Łączna moc instalacji fotowoltaicznej to 39,7 kW (fot. ChronmyKlimat.pl)

Miesięczny koszt ogrzania budynku wynosi około 1900 zł całej powierzchni użytkowej, co daje nam 0,94 zł ogrzania 1m². Jesteśmy jedyną wspólnotą w mieście, która tak zminimalizowała koszty eksploatacji.

Podczas spotkania pytamy też, czy trudno było w 2014 roku przekonać mieszkańców o słuszności takie decyzji inwestycyjnej?

Aby przekonać mieszkańców do inwestycji w odnawialne źródła energii – opowiada Zbigniew Chrapkiewicz - udaliśmy się z całym zarządem wspólnoty do Łeby, do jedynej wspólnoty w tym mieście która zainstalowała pompy ciepła. Na miejscu w rozmowach z mieszkańcami przekonaliśmy się  co do słuszności  działań w kierunku proekologicznym. Po powrocie indywidualnie rozmawialiśmy z mieszkańcami, a następnie zorganizowaliśmy dwa spotkania z ogółem mieszkańców, na które zaprosiliśmy ludzi z branży pompy ciepła i fotowoltaiki. Na tych spotkaniach zapadła decyzja w sprawie rozpoczęcia działań w kierunku realizacji inwestycji w OZE.

Dzięki wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych emitujemy do atmosfery mniej dwutlenku węgla – tłumaczy prezes, przy czym jest nie tylko bardziej ekologicznie, ale także dużo bardziej oszczędnie. Korzystając z nowoczesnych technologii mamy dużo mniejsze rachunki za prąd i ciepło. To zachęciło nas do dalszych inwestycji.

W 2017 roku pozyskaliśmy unijne dofinansowanie projektu „Budowa systemu ciepłej wody w oparciu o wykorzystanie technologii OZE, tj. z pomp ciepła powietrze / woda i instalacji solarnej” z Osi Priorytetowej 4 - „Efektywność energetyczna budynków”, Działania 4,3 - „Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków”, Poddziałania 4,3,2 - „Efektywność energetyczna w budynkach mieszkalnych” RPO Województwa Warmińsko – Mazurskiego na lata 2014 – 2020 w ramach programu  na kolejną inwestycję w odnawialne źródła energii. W ciągu 3 miesięcy w ramach zadania na dachu budynku zainstalowanych zostanie 8 solarów próżniowych wspomaganych przez dwie pompy ciepła woda/powietrze, dzięki którym do mieszkańców popłynie ciepła woda użytkowa. Impulsem do realizacji kolejnej inwestycji opartej na OZE – zaznacza prezes wspólnoty „Śląska 12” jest nie tylko chęć oszczędzania, ale i bezpieczeństwo mieszkańców, którzy do podgrzania wody używali często przestarzałych  piecyków gazowych.

Instalacja fotowoltaiczna wytwarza energię elektryczną potrzebną do zasilania pomp ciepła (fot. ChronmyKlimat.pl) 

Według wyliczeń podawanych przez wspólnotę, przed zamontowaniem instalacji hybrydowej roczny koszt energii cieplnej zużywanej w latach 2010-2013 wynosił średniorocznie 85 000 zł. Po montażu pomp ciepła i paneli fotowoltaicznych, za okres od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. wspólnota zapłaciła zakładowi energetycznemu za pobraną energię elektryczną 24 100 zł, przy czym na koniec okresu rozliczeniowego, zakład energetyczny zwrócił wspólnocie 6 100 zł za nadwyżkę energii elektrycznej wyprodukowanej przez instalację fotowoltaiczną (odsprzedaną do sieci).

Ponieważ pompy ciepła zasilane są darmową energią cieplną pochodzącą z gruntu oraz energią elektryczną potrzebną głównie do napędu sprężarek, można stwierdzić, że inwestycja przyczyniła się do redukcji rocznego kosztu ogrzewania z kwoty 85 000zł do 18 000 zł, co stanowi ponad 80% oszczędności w skali całego obiektu. Miesięczny koszt ogrzewania powierzchni całkowitej w roku 2015 r. wyniósł 0,70 zł/m², a w roku 2016 stanowił  0,94 zł/m² - koszt jest uzależniony od rocznych temperatur.

Sąsiednie bliźniacze budynki, które widzimy obok nie zostały poddane takiej termomodernizacji. W tym samym czasie koszt ich ogrzewania wyniósł ok. 5 zł/m² czyli 5,3 razy więcej w stosunku do roku 2016 a w stosunku do roku ponad 7 razy. 

Jak możemy się przekonać budynek wielorodzinny w Szczytnie pokazuje, że inwestycja w instalacje OZE przez wspólnoty mieszkaniowe pozwala skutecznie obniżyć rachunki za prąd i ogrzewanie. Do zalet tego typu rozwiązania obok znacząco obniżonych kosztów eksploatacyjnych z całą pewnością należy zaliczyć całkowity brak emisji zanieczyszczeń powietrza. Barierę mogą stanowić stosunkowo wysokie koszty inwestycyjne ale przy odpowiednim wsparciu dotacyjnym lub kredytowym, chętnych na realizację ekologicznych inwestycji z pewnością będzie coraz więcej.

Byliśmy pionierem nie tylko w skali naszego regionu, ale i całego kraju jeśli chodzi o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach wielorodzinnych – podsumowuje prezes Zbigniew Chrapkiewicz. Chętnie dzielę się naszymi doświadczeniami, jestem przekonany że warto było podjąć takie innowacyjne działania. Może dzięki naszemu przykładowi kolejne wspólnoty, czy spółdzielnie mieszkaniowe zdecydują się na podobne realizacje.

A przed nami montaż pomp ciepła powietrze/woda oraz systemu solarów, przy budowie instalacji ciepłej wody użytkowej dofinansowanej z RPO W i M w kwocie 235,5 tys. zł Kolejna inwestycja związana z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Plany na przyszłość to zwiększenie fotowoltaiki o 30 kW.

Katarzyna Wolańska

Eko-lokator

ChronmyKlimat.pl