Inicjatywy lokalne

RELACJA: Jak ograniczać emisje zanieczyszczeń w gminach? (19375)

2016-04-06


galeria

Fot. PKEOM

Eksperci ocenili sposób przygotowania PGN w 40 polskich gminach. Ich zdaniem zbyt rzadko w proces ten angażowano aktywnie lokalną społeczność.

Podczas konferencji „Rola społeczności lokalnej w rozwoju gospodarki niskoemisyjnej” ekspertki i eksperci zaprezentowali wyniki przeprowadzonych badań, w ramach których oceniali Plany Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) w 40 gminach na terenie całej Polski i sposób ich przygotowania. Niestety obraz sytuacji nie jest do końca pozytywny.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) pomoże w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń powietrza. Jest to też nowy dokument strategiczny, który gminy będą wykorzystywać sięgając po fundusze unijne na lata 2014-2020, mocno powiązany ze strategią rozwoju.

Przygotowanie PGN wymaga przeprowadzenia oceny sytuacji w danej gminie w tym obszarze oraz wiedzy o możliwościach obniżania emisji na poziomie lokalnym m.in. w obszarach budownictwa, planowania przestrzennego, energetyki czy transportu.

- Niestety mieszkańcy często nie mają świadomości, że taki dokument powstaje lub już istnieje w gminie. Lokalna społeczność w wielu przypadkach nie zdaje sobie również sprawy z tego, że właściwie przygotowany PGN mógłby przyczynić się poprawy warunków ich życia. Gminy tworzą te plany po raz pierwszy i niestety nie zawsze są one właściwie opracowane. Plusem jest to, że można je aktualizować i uzupełniać. Dlatego warto się z nimi zapoznawać, przekazywać urzędnikom swoje opinie, budować wokół nich publiczną debatę. – mówi koordynatorka projektu Urszula Stefanowicz z Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego.

Z przeprowadzonych badań wynika, że w większości gmin informacje o przystąpieniu do opracowania PGN opublikowano jedynie na stronach internetowych i w Biuletynie Informacji Publicznej gminy. Bardzo dobrą praktyką było tworzenie odrębnej zakładki poświęconej gospodarce niskoemisyjnej. Jednak zaledwie połowa gmin zamieściła w lokalnych mediach komunikaty odnośnie przystąpienia do przygotowania PGN, w 16 na 40 rozdano mieszkańcom ulotki, a tylko w 11 rozwieszono plakaty. Spotkania informacyjne zorganizowano jedynie w ¼ badanych gmin (10).

- Podstawową formą angażowania mieszkańców w opracowywanie Planów Gospodarki Niskoemisyjnej były badania ankietowe, które przeprowadzono w 28 gminach. Dotyczyły one głównie inwentaryzacji zużycia energii i emisji CO2. Lokalnej społeczności nie pytano, jak ich zdaniem powinien wyglądać PGN. W 19 gminach badanie ankietowe obejmowało kwestie dotyczące planowanych inwestycji, co można uznać za możliwość zgłaszania potrzeb lub pomysłów w obszarze OZE i efektywności energetycznej. – zaznacza Agata Golec z Instytutu na rzecz Ekorozwoju.

Maja Wiśniewska z Fundacji Greenmind dodała, że 35% gmin nie przeprowadziło konsultacji społecznych projektu PGN, a w ponad połowie podjęto decyzję o odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zaledwie 20% kontrolowanych samorządów informowało o konsultacjach społecznych poza swoją stroną internetową i BIP zwiększając w ten sposób szanse na większy udział mieszkańców. Tylko 8 gmin opublikowało raport z przeprowadzonych konsultacji.

Najlepszym podsumowaniem całego badania będzie teoria 4xC: change (zmiana), commitment (zaangażowanie), creativity (kreatywność), civil society/citizens (społeczeństwo obywatelskie/mieszkańcy).

- Cały ten projekt koncentruje się wokół zmiany. Pytając ludzi o to, czy chcą zmian, przeważnie odpowiadają «tak». Natomiast jeśli zapytamy kogoś, czy «Ty chcesz się zmienić», odpowiedź brzmi «nie». Powinniśmy więcej wymagać od samych siebie, a nie tylko liczyć na innych. – podkreślił Christoffer Ringnes Klyve z norweskiej organizacji Framtiden i våre hender.

Klyve zaznaczył, że trzy kolejne sformułowania są związane z sukcesem, dobrą praktyką czy ogólnie pojętą aktywnością. Stwierdził, że kluczowe w całym procesie jest dobrowolne zaangażowanie wynikające z przekonania, że zmiana jest potrzebna i korzystna. Przeciwieństwem jest zrobienie PGN tylko z powodu odgórnego nakazu lub liczenie na uzyskanie dofinansowania w związku z jego opracowaniem, pomimo że plan ma się nijak do ogólnej strategii gminy. Przedstawiciel Framtiden i våre hender odniósł się również do kreatywności, zaznaczając, że nie można robić planów według jednego schematu, nie dostosowując go do potrzeb gminy. Należy myśleć nieszablonowo, wyjść poza przyjęte ramy i zastanowić się nad niestandardowymi rozwiązaniami.

- Ostatnim elementem układanki są mieszkańcy. Tutaj należy odpowiedzieć na pytania, w jaki sposób władze gminy mogą włączyć lokalną społeczność w proces tworzenia i wdrażania PGN oraz jakie kwestie najbardziej ją interesują. Plan akceptowalny społecznie będzie miał większą szanse na powodzenie. – podsumował Christoffer Ringnes Klyve z norweskiej organizacji Framtiden i våre hender.

Przeprowadzone w 40 gminach kontrole służyły przetestowaniu funkcjonalności Narzędzia Kontroli Obywatelskiej Planów Gospodarki Niskoemisyjnej (NKO).

- Przygotowując nasze narzędzie staraliśmy się określić jednoznaczne kryteria oceny całego procesu tworzenia PGN w trzech głównych obszarach. Pierwszy to informowanie. Ludzie zaangażują się w proces, jeżeli zostaną dobrze poinformowani i widzą sens tego zaangażowania. Druga to włączanie społeczności lokalnej w tworzenie PGN oraz jego późniejsze wdrażanie i ocenę tego, jak przebiega. Trzecim kryterium jest jakość samego dokumentu. Szczegółowe wytyczne do przeprowadzenia badania zostały zamieszczone w «Podręcznej instrukcji do NKO» – podsumował dr. hab. Zbigniew Karaczun, prof. SGGW, wiceprezes Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego.

Narzędzie oraz kontrole w 40 gminach na terenie całej Polski zostały wykonane w ramach projektu "Kontrola obywatelska na wdrażaniem polityki niskoemisyjnej", realizowanego przez Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki we współpracy z Instytutem na rzecz Ekorozwoju oraz norweską organizacją Framtiden i våre hender, w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Źródło: http://www.pkeom.pl/pgn


ChronmyKlimat.pl – portal na temat zmian klimatu dla społeczeństwa i biznesu. © Copyright Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
Redakcja: ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa, tel. +48 +22 8510402, -03, -04, fax +48 +22 8510400, portal@chronmyklimat.pl