Komisja Europejska przyjęła 7 września br. komunikat w sprawie bezpieczeństwa dostaw energii i międzynarodowej współpracy energetycznej. W dokumencie tym po raz pierwszy określono kompleksową strategię dotyczącą stosunków zewnętrznych UE w dziedzinie energii. Propozycja komisji zakładająca lepszą koordynację działań państw członkowskich UE w zakresie ustalania i realizacji jasnych priorytetów w zewnętrznej polityce energetycznej jest zgodna z polskimi postulatami w tej kwestii.

Jednocześnie komisja przedstawiła wniosek w sprawie decyzji ustalającej mechanizm wymiany informacji dotyczących umów międzyrządowych w dziedzinie energii między państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Mechanizm ten rozszerzy i uzupełni procedurę notyfikacyjną odnoszącą się obecnie do umów gazowych o wszystkie pozostałe rodzaje energii. Obejmie także instrument służący do wymiany informacji na poziomie UE przed rozpoczęciem negocjacji z państwami trzecimi i po ich zakończeniu. Proponowany mechanizm ma na celu wzmocnienie negocjacyjnej pozycji państw członkowskich w stosunku do państw trzecich, zapewniając równocześnie bezpieczeństwo dostaw, prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i pewność prawną inwestycji.

Decyzje i umowy krajowe z państwami trzecimi wywierają znaczący wpływ na rozwój infrastruktury energetycznej i na dostawy energii do całej UE. Zdaniem komisji interesy UE muszą być bardziej zdecydowanie prezentowane w stosunkach z państwami tranzytowymi i państwami-producentami energii. Równocześnie, ze względu na nowe modele podaży i popytu na światowych rynkach energii oraz rosnącą konkurencję o dostęp do zasobów, konieczne jest wykorzystanie połączonych sił UE jako całości w stosunkach zewnętrznych w dziedzinie energii.

W przedstawionym komunikacie komisja proponuje – zgodnie ze strategią "Energia 2020" poprawę zewnętrznego wymiaru unijnej polityki w dziedzinie energii poprzez zwiększenie przejrzystości w gronie państw członkowskich co do zawartych przez nie umów energetycznych z państwami trzecimi, a także podniesienie poziomu koordynacji w relacjach z krajami partnerskimi, w odniesieniu do zajmowanego stanowiska w organizacjach międzynarodowych .

Strategii określa 43 konkretne działania. Państwa członkowskie muszą m.in. wzajemnie przekazywać sobie informacje na temat umów międzynarodowych z państwami trzecimi w dziedzinie energii. Dotyczy to także umów, które są w fazie negocjacji. W poszczególnych przypadkach komisja może wydać opinię na temat zgodności tych umów z prawem unijnym i ze wspólnymi celami w zakresie bezpieczeństwa dostaw.

Umowy energetyczne z państwami trzecimi mogą być negocjowane także na poziomie UE, zwłaszcza w przypadku, gdy jest to niezbędne do realizacji kluczowych celów UE. Przykładem są tu umowy z Azerbejdżanem i Turkmenistanem dotyczące gazociągu kaspijskiego, dla których niezbędne było specjalne upoważnienie ze strony Rady.

Komisja zaproponuje nowe partnerstwo z państwami z południowego regionu Basenu Morza Śródziemnego w zakresie projektów dotyczących odnawialnych źródeł energii. Z kolei w trakcie wielostronnych rozmów, w tym prowadzonych na forum Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, UE będzie opowiadać się za wiążącymi na poziomie międzynarodowym standardami bezpieczeństwa nuklearnego i dążyć będzie do rozszerzenia ocen bezpieczeństwa nuklearnego na kraje sąsiadujące z UE. W ramach unijnej polityki rozwoju położony zostanie większy nacisk na poprawę dostępu do zrównoważonej energii ze strony najsłabiej rozwiniętych krajów i krajów rozwijających się.