Neutralność klimatyczna, gospodarka niskoemisyjna, redukcja emisji, energia odnawialna, gospodarka o obiegu zamkniętym, ślad węglowy, sprawiedliwa transformacja - w ostatnich latach te słowa kluczowe stają się coraz bardziej popularne w polskiej debacie publicznej, pisze Michał Kurtyka, minister klimatu Polski dla Euractiv.com

Didaskalia: ten tekst, opublikowany w euractiv.com 26 lutego 2020, musi nam na razie wystarczyć zamiast nowej polityki klimatycznej Polski, którą zapowiadano na zeszły tydzień.

Neutralność klimatyczna, gospodarka niskoemisyjna, redukcja emisji, energia odnawialna, gospodarka o obiegu zamkniętym, ślad węglowy, sprawiedliwa transformacja - w ostatnich latach te słowa kluczowe stają się coraz bardziej popularne w polskiej debacie publicznej, pisze Michał Kurtyka, minister klimatu Polski dla Euractiv.com

Debata na temat ochrony planety dla przyszłych pokoleń i myślenia o polityce klimatycznej jako o narzędziu ochrony dobra wspólnego angażuje coraz szersze kręgi społeczne, co stanowi wyraźny mandat dla polityków i decydentów. Kluczem do dobrego kształtowania polityki, w tym dobrej polityki klimatycznej, jest podejmowanie odpowiedzialnych decyzji.

Polska jest bardzo aktywnym uczestnikiem międzynarodowej debaty klimatycznej i globalnych negocjacji klimatycznych. W tym miejscu warto przypomnieć o ogromnym sukcesie szczytu klimatycznego COP24 w Katowicach, kiedy wraz z partnerami z całego świata przyczyniliśmy się do przyjęcia katowickiego zbioru przepisów - pełnej operacjonalizacji porozumienia paryskiego.

Nadrzędnym celem osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. jest zobowiązanie współmierne z dalekosiężnymi ambicjami Unii Europejskiej. Bez Polski osiągnięcie tego celu będzie bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe, zwłaszcza po wyjściu Wielkiej Brytanii ze Wspólnoty.
Polska chce kontynuować konstruktywną debatę na temat przyszłości polityki klimatycznej UE i - w oparciu o tę debatę, a także wynikający z tego przemyślany, odpowiedzialny plan działania - chcemy również przekształcić naszą gospodarkę w kierunku neutralności klimatycznej.

Oczywiście, jako odpowiedzialny partner, mamy również obawy i świadomość złożoności omawianej kwestii, która w dużej mierze wynika z modelu gospodarczego, który został narzucony Polsce w wyniku wymuszonego politycznego oddzielenia od społeczności zachodniej po II wojnie światowej.
Zależność gospodarcza i polityczna od Związku Radzieckiego ukształtowała nasz model gospodarczy, którego zmiana wymaga czasu i znacznych inwestycji. Po transformacji politycznej w 1989 r. i po odzyskaniu wolności Polska uległa zasadniczej zmianie.

Proces ten jest nierozerwalnie związany ze znacznymi korzyściami i licznymi możliwościami, które można wykorzystać; wymaga to jednak licznych poświęceń. W Polsce transformacja polityczna spowodowała między innymi redukcję miejsc pracy w wielu sektorach przemysłu, w tym w górnictwie, w których zatrudnienie spadło z ponad 400 000 do zaledwie około 80 000, wysoką stopę bezrobocia i wysoką inflację, którym udało się ograniczać dopiero w pierwszych latach XXI wieku.
Obecnie sytuacja polskiego społeczeństwa jest znacznie lepsza, ale pod względem poziomu życia wciąż gonimy kraje „starej” UE.

Pojęcie sprawiedliwości ma wiele interpretacji jednak niewielu Europejczyków zgodziłoby się z podejściem przewidującym dodatkową karę dla osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji z własnej winy.

I do tego doprowadziłoby powszechne nałożenie środków zmierzających do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. gdyby nie uwzględniało ono szczególnej sytuacji Polski i bez odpowiednich mechanizmów wsparcia dla kraju, którego system energetyczny, struktura gospodarcza i zasoby kapitałowe nie pozwalają aby w pełni wykorzystać możliwości związane z szybką zmianą klimatu.
Jesteśmy zdeterminowani połączyć siły z naszymi partnerami z UE, aby podążać ścieżką do głównego celu - neutralności klimatycznej; musimy jednak zdawać sobie sprawę ze specyfiki rynku energii i gospodarki w szerszym znaczeniu w Polsce.

Skala wyzwań, przed którymi stoi Polska, jest nieporównywalnie większa niż w innych krajach UE.
Polska chce przekształcić sektor energetyczny i gospodarkę, ale nie możemy zapominać, że dołączamy do transformacji z zupełnie innego punktu wyjścia niż w innych krajach. Obecnie około 75% energii produkowanej w naszym kraju pochodzi z węgla. Chcemy zmienić nasz miks energetyczny. Chcemy produkować więcej energii ze źródeł odnawialnych, którą uzupełnimy źródłami niskoemisyjnymi w energii konwencjonalnej.

Transformacja jest procesem długoterminowym, który nie zostanie przeprowadzony za rok. Sprawiedliwa i odpowiedzialna transformacja będzie wymagała czasu - nie chodzi tu o radykalne zmiany, ale o stopniowe, ale metodyczne wdrażanie, z uwzględnieniem szerokiego czynnika społecznego.

Oczywiście jest to do pewnego stopnia nadmierne uproszczenie, ponieważ osiągnięcie neutralności polega nie tylko na wyeliminowaniu węgla z miksu energetycznego, ale także na zmianie sposobu produkcji energii, zmianie modeli ekonomicznych, a także zmianie zachowań i stylu życia społeczność.
Jako takie jest to bardzo złożone przedsięwzięcie, do którego powinniśmy podchodzić z najwyższą odpowiedzialnością i troską, aby jego wpływ na społeczeństwo i przemysł był jak najbardziej niezauważalny.

Polska podejmuje konkretne kroki w celu urzeczywistnienia neutralności klimatycznej. Ministerstwo Klimatu, ustanowione pod koniec 2019 r., Stawia sobie ambitne cele.
Obejmują one transformację polskiego sektora energetycznego, z uwzględnieniem energii jądrowej i rozwój morskich farm wiatrowych, a także środki mające na celu osiągnięcie miast neutralnych dla klimatu poprzez ograniczenie emisji generowanych przez transport poprzez programy elektryfikacji i ochrony czystego powietrza, które finansują wymianę kotłów węglowych, termomodernizację budynków i montaż paneli fotowoltaicznych.

Działania podjęte przez ministerstwo obejmują również dalsze kroki w kierunku osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym i zwiększonego wykorzystania odpadów w gospodarce.
W przypadku Polski kolejne sześć miesięcy zostanie poświęcone współpracy z partnerami w UE w celu uzyskania najlepszych możliwych warunków finansowania tego przejścia z funduszy UE oraz wdrożenia rozwiązań prawnych, finansowych i instytucjonalnych w celu przyspieszenia zmiany gospodarki model do takiego, który skutecznie godzi cel poprawy jakości życia obywateli z troską o klimat.

Jeśli UE chce, aby neutralność klimatyczna była realnym i wykonalnym celem, musi podnieść kwestię sprawiedliwego podziału zobowiązań. Z punktu widzenia Polski, a także UE i jej wiarygodności, istnieje potrzeba dywersyfikacji tempa osiągnięcia neutralności klimatycznej, a także podziału środków na finansowanie tej transformacji.

Polska nie chce przeciwstawiać się ambicjom klimatycznym UE, ponieważ postrzegamy je jako szansę, a nie zagrożenie. Nasza gospodarka przechodzi obecnie szybkie zmiany, ale jesteśmy dopiero na początku tej długiej podróży - podróży, która nie będzie łatwa, ale którą będziemy w stanie przejść, dzięki współpracy z naszymi partnerami. Polska chce pokazać, że zależy nam na wspólnocie solidarności w UE. Bez solidarności nie możemy osiągnąć neutralności klimatycznej.

Źródło: Euractiv.com, zdjęcie Michała Kurtyki wykonała dla agencji EPA-EFE, STEPHANIE LECOCQ.