Przed brytyjskim Sądem Najwyższym 7 marca br. rozpoczęło się postępowanie, dotyczące złamania unijnej dyrektywy o jakości powietrza. Tego samego dnia opublikowano raport, który szacuje, że zanieczyszczenie, pochodzące z elektrowni węglowych, kosztuje Europę 43 miliardy euro rocznie.

„W kategoriach jakości powietrza chodzi o zdrowie dużej części brytyjskiej populacji" – powiedział Alan Andrews, prawnik ClientEarth, organizacji pozarządowej zajmującej się kwestiami środowiska, która wniosła sprawę do sądu. Zauważył przy tym, że według danych komisji rządowej, zanieczyszczenie powietrza w Wielkiej Brytanii przyczynia się do 29 000 zgonów rocznie.

„Ale konsekwencje tego są szersze" – kontynuował. „Chodzi też o egzekwowanie unijnego prawa ochrony środowiska. Jeśli sąd zadecyduje, że leży to w gestii Komisji Europejskiej, byłoby to katastrofą".

W maju sąd apelacyjny w Londynie podtrzymał wcześniejsze orzeczenie, zgodnie z którym egzekwowanie dyrektywy należy do kompetencji UE, chociaż Wielka Brytania ją złamała.

List Komisji Europejskiej wspiera jednak stanowisko ClientEarth, że jakość powietrza podlega jurysdykcji Wielkiej Brytanii. Zgodnie z Artykułem 258 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej „sądy krajowe są głównymi instytucjami w krajach członkowskich, których zadaniem jest interpretacja i implementacja prawa unijnego" – głosi list.

Zaznacza też gotowość UE do podjęcia działań, jeśli londyńskie sądy nie staną na wysokości zadania.

Artykuł 23

„Komisja byłaby poważnie zaniepokojona, jeśli artykuł 23 dyrektywy byłby postrzegany jako furtka umożliwiająca państwom członkowskim obejście wymogów dyrektywy" – głosi list. Wielka Brytania już wcześniej zapowiedziała, że zgodnie z artykułem 23 dyrektywy, przesunie unijny termin spełnienia norm jakości powietrza – z 2010 na 2020-2025 rok.

Artykuł stwierdza, że państwa członkowskie, które przekraczają limity zanieczyszczeń, powinny przedstawić środki zaradcze „tak szybko, jak to możliwe". Unia Europejska zgodziła się na przesunięcie terminu na 1 stycznia 2015 roku, ale nie ma zamiaru zgadzać się na dalsze poślizgi, zwłaszcza że kilka innych państw nie stosuje się do dyrektywy.

„Komisja ma też prawa wykonawcze. Czeka w pogotowiu, patrząc na to, co dzieje się w Londynie" – powiedział Andrews.

Koszty węgla

Obawy dotyczące kosztów zanieczyszczenia powietrza zostały podkreślone w nowym raporcie Sojuszu na rzecz Zdrowia i Środowiska (HEAL), który szacuje koszty zanieczyszczenia, pochodzącego z elektrowni węglowych, na 42,8 miliarda euro rocznie.

W całej Europie spalanie węgla odpowiada za 18.200 przedwczesnych zgonów, 8.500 nowych przypadków przewlekłego zapalenia oskrzeli i ponad 4 miliony straconych dni roboczych. Wiąże się ono również z innymi przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak rozedma płuc czy astma.

„Ustalenia te martwią, biorąc pod uwagę fakt, że zużycie węgla rośnie" – powiedział Genon Jensen, dyrektor HEAL.

Tani i w dużej ilości

Węgiel, który jest tani, a jego złoża są bogate, może w ciągu najbliższych czterech lat zacząć konkurować z ropą o miano głównego źródła energii, twierdzi Międzynarodowa Agencja Energetyczna.

„Te zaskakująco wysokie koszty dla zdrowia ludzkiego powinny zmusić UE do przemyślenia swojej polityki energetycznej" – powiedział Jensen.

Pełny raport (jęz. ang.) można pobrać ze strony: www.env-health.org/resources/projects/unpaid-health-bill.

 

Tło:

Komisja Europejska podjęła działania przeciwko 20 krajom, które nie stosują się do dyrektywy dotyczącej poprawy jakości powietrza, chociaż niektóre organizacje twierdzą, że potrzebnych jest więcej możliwości karania krajów za bezczynność.

UE ma zmienić swoje standardy jakości powietrza z 2008 roku nie później, niż w obecnym roku.

Po dekadach spadków poziomy niektórych szkodliwych substancji rosną. Z raportu Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że ponad 95 proc. mieszkańców miast w Unii Europejskiej wdycha ozon, którego poziom przekracza normy zalecane przez Światową Organizację Zdrowia.

KOLEJNE KROKI:

2013 – debata w Parlamencie Europejskim dotycząca poprawionej dyrektywy

wiosna 2013 – wyrok brytyjskiego Sądu Najwyższego

2013 – „Rok Powietrza"
 

Arthur Neslen