W Parku Naukowo-Technologicznym Euro-Centrum w Katowicach odbyła się dwunasta już edycja Forum Nowej Gospodarki będącego miejscem spotkań i wymiany doświadczeń liderów nauki, biznesu i administracji.

Tym razem, 9 czerwca grono ekspertów dyskutowało o niskiej emisji i wyzwaniach jakie stawia przed nami walka z tym problemem, a także o gospodarce niskoemisyjnej jako szansie dla rozwoju województw śląskiego i małopolskiego.

– Kwestia przeorientowania na gospodarkę niskoemisyjną jest procesem długotrwałym – podkreślił Michał Gramatyka, członek zarządu województwa śląskiego otwierając plenarną sesję "Gospodarka niskoemisyjna szansą dla województw śląskiego i małopolskiego".

– Naszym celem jest lobbowanie za rozwiązaniami dążącymi do ograniczenia niskiej emisji, za promowaniem gospodarki niskoemisyjnej – nie ukrywał otwierając obrady XII Forum Roman Trzaskalik, prezes Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum.

Problem niskiej emisji stał się na tyle uciążliwy, że władze samorządowe Małopolski i Śląska podjęły uchwały antysmogowe, zaś kolejne województwa rozważają wprowadzenie podobnych uchwał. Żeby jednak były one skuteczne, wymagają odpowiednich nakładów finansowych i zmian w legislacji centralnej.

– 7 kwietnia przyjęliśmy tzw. uchwałę antysmogową. Proces jej tworzenia trwał ponad rok. Zrobiliśmy tyle, na ile pozwala nam prawo – mówił Michał Gramatyka. Wicemarszałek przypomniał, że idziemy śladem innych państw europejskich mających bogate doświadczenia z walką ze smogiem i dlatego polskie zmagania z niską emisją nie wymagają szukania jakichś nowych rozwiązań ponad te, które sprawdziły się w Europie w praktyce. W przekonaniu senatora Adama Gawędy (PiS) gospodarka niskoemisyjna jest przyszłością Polski. Ale... - Żyjemy w regionie bogatym w węgiel kamienny, na którym opiera się krajowa energetyka. Przejście na inne paliwa, droższe od węgla, jest przyszłościowe – podkreślał senator, dodając, że węgiel musi być wykorzystywany właściwie. np. przez systemowe ogrzewanie ciepłownicze.

Prezes Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach Tadeusz Donocik podkreślał, że jeśli w kolejnych województwach samorządowe uchwały antysmogowe będą opierały się na podobnych zakazach jak na Śląsku czy w Małopolsce, ministrowi energii będzie łatwiej podjąć odpowiednie decyzje.

– Musimy wypracować jednak czytelne zasady finansowania tych przedsięwzięć – zauważył prezes RIG, przestrzegając optymistów, że przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną nie będzie procesem krótkotrwałym.

Karolina Laszczak z Urzędu Marszałkowskiego Województwa również zwróciła uwagę na kwestie finansowania podkreślając, iż samorządy dysponują znacznymi, acz ograniczonym w stosunku do potrzeb środkami. – Małopolska ma na ten cel (w ramach RPO) ok. 420 mln euro, z czego 100 mln euro na likwidację tzw. kopciuchów. To starczy na wymianę maksymalnie 40 tys. kotłów. Tymczasem w regionie takich pozaklasowych urządzeń grzewczych na paliwo stałe jest ok. 0,5 mln (dla porównania; w Śląskiem jest ich ponad 700 tys.).

Uczestniczący w dyskusji zgodzili się, że do walki z problemem niskiej emisji trzeba pieniędzy i społecznego wsparcia. Pierwszych jest za mało, ale na szczęście obywatelskiego zaangażowania nie brakuje. Zdaniem Karoliny Laszczak nie byłoby uchwał antysmogowych w Polsce, gdyby nie działalność organizacji pozarządowych, w rodzaju Polskiego Alarmu Smogowego i jemu podobnych.

Po zakończeniu sesji plenarnej eksperci dyskutowali w ramach kilku paneli tematycznych, gdzie szczegółowo poruszano kwestie merytoryczne związane z problematyką Forum.  

Klastry energetyczne zostały pokazane, jako efektywny czynnik integrujący działania antysmogowe, dzięki temu, iż poprzez produkcję energii odnawialnej w skali lokalnej nie tylko przeciwdziałamy zanieczyszczeniu powietrza, ale i podnosimy bezpieczeństwo energetyczne rejonów. W ramach panelu poświęconego tzw. smart city rozmawiano o wpływie innowacyjnych technologii miejskich na jakość powietrza i komfort życia, np. dzięki elektromobilności ale również dzięki wykorzystaniu danych do efektywnego tworzenia struktury drogowej miasta, czy systemu transportu zbiorowego. Podkreślano szerokie możliwości wykorzystania doświadczeń zagranicznych. Była okazja ku temu, gdyż XII Forum towarzyszyła IV Polsko-Niemiecka Giełda Kooperacyjna poświęcona m.in. technologiom efektywności energetycznej oraz odnawialnym źródłom energii.

O ile technologie smart city wydają się rozwiązaniami przyszłościowymi, to optymalizacja systemów grzewczych w połączeniu z podnoszeniem efektywności energetycznej budynków to działania doraźne, których efekty możemy odczuwać od razu. Budynki efektywnie energetyczne sposobem na smog? - Oczywiście, że tak. Dyrektywy unijne dotyczące efektywności energetycznej muszą być wdrożone w polskim systemie. Jeśli do ogrzania jednego budynku trzeba kilka lub kilkanaście razy mniej energii niż do innego, oznacza to, że trzeba budować budynki zużywające mniej energii i modernizować do takich wzorców już istniejące. To kierunek tyleż ekologiczny, co ekonomicznie uzasadniony, nie ukrywali paneliści. Nowoczesne rozwiązania grzewcze w połączeniu z kompleksową termomodernizacją budynków są skutecznym sposobem z walką ze smogiem – przekonywała Anna Bogusz z Fundacji na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii.

Podnoszenie efektywności energetycznej to także potencjał dla rozwoju firm i tworzenia nowych miejsc pracy. Moderujący dyskusję Janusz Starościk ze Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych podkreślał, iż szczególnie na południu Polski mamy wiele firm wyspecjalizowanych w produkcji urządzeń solarnych, zaś rozwój energetyki rozproszonej to nowe miejsca pracy nie tylko w produkcji, ale też wśród instalatorów, serwisantów itp., które częściowo mogą zagospodarować osoby odchodzące z przemysłu wydobywczego.  

W kontekście działań na rzecz ograniczania niskiej emisji podkreślano także wagę lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych, integrujących mieszkańców, organizacje pozarządowe oraz samorządy. Działalność alarmów smogowych, czy inicjatywy tae="texjjj