— W Niemczech są plakaty mówiące o tym, że 100% energii zużywanej przez pociągi pochodzi ze źródeł odnawialnych. To jawne kłamstwo — stwierdził w maju 2012 roku w Katowicach prof. Wojciech Paprocki¹. Profesor póki co ma rację co do zasilania pociągów. Jednak niemieckie koleje weszły w kolejną fazę własnej rewolucji energetycznej, włączając w nią swoich pasażerów. Zgodnie z niemieckim plakatem jeszcze nie pociągi, ale na razie pasażerowie mogą jeździć w 100% na energii ze źródeł odnawialnych. To nie tajemnica.

Fragment plakatu kolei niemieckich dotyczącego oferty przejazdów w 100% z użyciem energii odnawialnej. Tekst na plakacie: "Każdy może zrobić coś dla przyszłych pokoleń. Die BahnCard ze 100%. zielonym prądem" (tłumaczenie własne autora).

 

Ekologiczne postępy niemieckich kolei

W okresie od 1990 do 2012 roku niemieckie koleje obniżyły swoją emisję gazów cieplarnianych o 45%. Jednocześnie liczba pasażerów przewiezionych koleją w Niemczech wzrosła w tym okresie o prawie 1 mld osób². Także ilość przewiezionych towarów w tym okresie wzrosła z 275 mln ton do 399 mln ton³. Widoczna jest poprawa efektywności funkcjonowania, która ma swoje odbicie we wskaźnikach ekologicznych. W tym czasie elektryfikowano nowe linie kolejowe, wymieniano tabor na bardziej efektywny energetycznie, szkolono maszynistów z zakresu ekologicznej jazdy pociągami, a także inwestowano już w odnawialne źródła energii, czego przykładem jest stacja Berlin Hauptbahnhof, która wyposażona jest w ogniwa fotowoltaiczne⁴. Już wcześniej rozbudowywano także ekologiczne oferty dla pasażerów oferując m.in. możliwość łącznego zakupu biletu kolejowego i na komunikację miejską w mieście docelowej podroży pociągiem czy rozwijając sieć wypożyczalni rowerów w największych miastach Niemiec – Call a Bike – rowery są dostępne za darmo dla posiadaczy biletów kolejowych.

Ciąg dalszy ekologicznej strategii

Obecnie rozpoczęto realizację nowej ekologicznej strategii koncernu DB AG. Strategia zakłada, że w 2020 roku emisja gazów cieplarnianych w stosunku do roku 2006 spadnie o dalsze 20%. Ten cel dotyczy całego koncernu, czyli także prowadzonych przez DB AG usług logistycznych związanych z przewozami drogowymi, lotniczymi i wodnymi⁵. Natomiast w 2050 roku wszystkie pociągi, czyli podstawowy segment przewozów koncernu, nie będą już emitowały w ogóle gazów cieplarnianych, poruszając się w 100% na prądzie pochodzącym z odnawialnych źródeł energii.

 

Tajemnica 100%

Wynik kalkulacji UmweltMobilCheck dla sytuacji opisanej w tekście artykułu.

 

W 2002 roku niemieckie koleje uruchomiły jako dodatek do wyszukiwarki połączeń kolejowych specjalny kalkulator pozwalający uzyskać informację porównawczą w zakresie czasu i emisji, które zużyje pasażer w trakcie podróży z miejscowości A do miejscowości B w zależności od użytych środków transportu⁶. Wybierając podróż pociągiem dużych prędkości (ICE) z Berlina Hbf do Kolonii Hbf, dowiemy się z kalkulatora, że niemiecka kolej zużyje 71% mniej energii, niż samochód i 68,5% mniej energii niż samolot. Podobnie kolej wyemituje tylko 21,5 kg dwutlenku węgla, podczas gdy samochód aż 93,6 kg, a samolot 87 kg tego gazu cieplarnianego, choć lot samolotem potrwa tylko 2 godziny i 44 minuty, podroż samochodem ok. 5 godzin, a pociągiem 5 godzin i 32 minuty. Obliczenia wykonywane są przy założeniu, że kolej zasilana jest prądem o strukturze produkcji aktualnej dla niemieckich kolei w roku 2012, która była bardzo podobna do niemieckiego tzw. miksu energetycznego. W takim przypadku odnawialne źródła energii odpowiadały za 24% produkcji. Jakim zatem prawem od 2013 roku niemieckie koleje gwarantują pasażerom przejazdy w 100% zasilane z odnawialnych źródeł energii, jak głosi komentowany przez profesora Paprockiego plakat?

DB AG gwarantuje każdemu z pięciu milionów posiadaczy BahnCard⁷, czyli specjalnej karty uprawniającej do stałych zniżek na przejazdy koleją, że jego podróż w 100% będzie zasilona z odnawialnych źródeł energii. Posiadając dokładne dane o zakupionych biletach ze swoich punktów sprzedaży, koncern jest w stanie policzyć, ile energii było potrzebne do przewiezienia takiej ilości pasażerów na zrealizowanych przez nich trasach i zakupić dodatkowo taką ilość zielonej energii od jej producentów. Normalnie taki pasażer jechałby z wykorzystaniem 24% energii ze źródeł odnawialnych, ale koleje niemieckie zakupują pozostałe 76% prądu także w formie zielonej energii. Koncern pokrywa w całości koszty zakupu tej energii, nie obciążając nimi pasażerów. Dzięki tej dodatkowej ilości prądu pochodzącego z odnawialnych źródeł jego udział w strukturze energii zużywanej przez koncern powinien ulec zwiększeniu w stosunku do przeciętnej struktury zużycia energii w kraju.

 

Mechanizm zapewnienia 100% zielonej energii dla podróżnych DB AG. Grafika na podstawie niemieckiego oryginału ze strony www.bahn.de, a tekst polski według autorskiego tłumaczenia z języka niemieckiego.

 

Skąd pochodzi zielona energia dla kolei

W listopadzie 2012 roku koncern podpisał długoterminową umowę z E.ON na dostawę energii wyłącznie ze źródeł odnawialnych w ilości co najmniej 600 mln kWh rocznie. Ponadto podobną umowę DB AG posiada z RWE. Większość zielonej energii zakupywanej przez niemieckie koleje pochodzi obecnie z elektrowni wodnych usytuowanych na rzekach Renie, Mozeli i Rurze, a w przyszłości także na rzekach Men, Dunaj, Lach, Izera, Inn i jeziora Eder. Część z tych elektrowni na mocy umowy zostanie rozbudowana w celu dostarczenia większej ilości prądu dla kolei w przyszłości. Ponadto DB AG jest właścicielem kilku farm wiatrowych w Brandenburgii i Dolnej Saksonii.

Obecnie także pasażerowie kupujący bilety jednorazowe mogą dopłacić 1 euro do swojego biletu, przyczyniając się do rozwoju nowych projektów w zakresie energetyki odnawialnej koncernu DB AG lub jego kontrahentów w zakresie dostaw energii. Koncern może dyktować kontrahentom warunki zakupu energii dzięki temu, że jest największym konsumentem energii w Niemczech, a więc łakomym kąskiem dla jej producentów. Zapotrzebowanie DB to ok. 10 mld kWh rocznie, co stanowi 2% całości krajowej konsumpcji energetycznej netto⁸. Dyktowanie przez koncern warunków przyczyniających się do rozwoju odnawialnych źródeł energii na pewno będzie dobrze odebrane przez niemieckich pasażerów i wydaje się być dobrą strategią w zakresie społecznej odpowiedzialności tego państwowego przedsiębiorstwa.

W 2050 roku w Niemczech być może pasażerowie nadal będą narzekać na punktualność pociągów, ale powinny się już pojawić plakaty głoszące prawdę o tym, że 100% energii zużywanej przez pociągi pochodzi ze źródeł odnawialnych.

 

Przypisy:

1. Autentyczna wypowiedź z dnia 13 maja 2013 roku podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (EEC), prof. Wojciech Paprocki, kierownik Zakładu Ekonomiki Przedsiębiorstwa Transportowego Szkoły Głównej Handlowej. Informacja na podstawie www.rynek-kolejowy.pl, artykuł z dnia 14.05.2013, "Ekologiczna kolej to mit".
2. Od 1043 mln w 1990 roku do 2035 mln w 2012 roku (dane statystyczne według UIC oraz raportu rocznego DB AG za 2012 rok).
3. Ostatnia liczba dotyczy 2011 roku (dane statystyczne według UIC oraz raportu rocznego DB AG za 2012 rok).
4. Stacja od 2002 roku wyposażona jest w 78 tys. paneli fotowoltaicznych o powierzchni 1146 m² i produkuje średnio 130 tys. kWh energii rocznie, czyli równowartość zapotrzebowania 40 jednorodzinnych domów. Informacja ta podawana jest na telebimach stacji Berlin Hbf.
5. Koncern już od dawna w segmencie przewozów towarowych postawił na usługi logistyczne zamiast przewozów masowych (m.in. węgla, kamienia), które dla odmiany wciąż dominują w strukturze przewozów polskich przewoźników towarowych.
6. niem. UmweltMobilCheck
7. Według najnowszych ofert także każdemu posiadaczowi regionalnych i odcinkowych biletów okresowych (miesięcznych, kwartalnych itp.) oraz pasażerom, którzy zdecydują się dopłacić 1 euro do swojego biletu jednorazowego w ramach oferty Umwelt-Plus.
8. Według informacji ze strony www.rynek-kolejowy.pl z dnia 12.11.2012 roku, Umowa DB – E.ON: Więcej energii dla kolei ze źródeł odnawialnych.

 

dr Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju

 

 

Wykorzystano materiały:

Informacje ze strony internetowej www.bahn.de oraz koncernu DB AG www.deutschebahn.com, m.in.:
- Raport roczny z działalności w 2012 roku (www1.deutschebahn.com/ecm2-db-de/gb_2012);
- Strategia działalności do roku 2020 (www1.deutschebahn.com/ecm2-db-de/gb_2012/strategie.html);
- Informacje o ofercie 100% Oekostrom: www.bahn.de/micro/view/nachhaltiges_reisen/index.shtml?dbkanal_007=L01_S01_D001_KIN0001_direkt0-100prozent_LZ01.
Wybrane artykuły ze strony www.rynek-kolejowy.pl, m.in.:
- "Umowa DB - E.ON: Więcej energii dla kolei ze źródeł odnawialnych" z dnia 12.11.2012 roku‘‘;
- "Ekologiczna kolej to mit" z dnia 14.05.2013.
Dane statystyczne Międzynarodowej Unii Kolejowej (UIC) ze strony internetowej www.uic.org.
Oraz informacje własne autora.

 

Uwagi:

Jest to 15. z materiałów w opracowanym przez dr. Wojciecha Szymalskiego cyklu "Oblicza Energiewende", w którym co tydzień prezentujemy inną twarz zmian w niemieckiej gospodarce i społeczeństwie związanych z przejściem na odnawialne źródła energii. Zapraszamy na energetyczną wycieczkę po Niemczech.

Cykl artykułów powstał w ramach projektu LIFE+ "Dobry klimat dla powiatów", a jego źródłowym miejscem publikacji jest portal www.chronmyklimat.pl. Wszystkie artykuły z cyklu są udostępnione na licencji Creative Commons CC-BY-SA 3.0 PL (creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/).

 

 

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.