Zanieczyszczenie powietrza powoduje w Polsce blisko 50 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie¹. Zdarzają się dni, w których przebywanie na "świeżym powietrzu" może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Jednak minister zdrowia Konstanty Radziwiłł w wywiadzie dla radia TOK FM udzielonym 3 stycznia br. określił smog mianem "zagrożenia troszkę bardziej teoretycznego".

- Wypowiedź Ministra Zdrowia jest co najmniej zaskakująca. Smog to realne i śmiertelne zagrożenie - powiedział Paweł Szypulski z Fundacji Greenpeace. - Związek zanieczyszczenia powietrza z chorobami układu krwionośnego, układu oddechowego i układu nerwowego, a także rakotwórcze działanie pyłów zawieszonych i benz(a)pirenu są naukowo udowodnione.

Bezpośrednie zagrożenie zdrowotne związane z zanieczyszczeniem powietrza dobrze ilustrują wyniki analiz przeprowadzonych przez Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu². W dniach, których występuje szczególnie wysoki poziom zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10, ogólna liczba zgonów rośnie o 6%, a liczba udarów mózgu aż o 9%. Umieralność podwyższona jest także w ciągu kilkunastu dni od epizodu smogowego.

Poważnym problemem jest również długotrwałe narażenie na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. Prowadzi ono do odsuniętych w czasie skutków zdrowotnych, takich jak choroby serca i układu oddechowego. Zanieczyszczenie powietrza pyłami zawieszonymi zostało też w 2013 r.  sklasyfikowane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC), jako czynnik o udowodnionym działaniu rakotwórczym³. Jak wynika z przedstawionych przez HEAL Polska analiz w Krakowie – najbardziej zanieczyszczonym dużym mieście w naszym kraju – smog odpowiada za ok. 25% przypadków raka płuca⁴. Niewiele lepiej jest w innych miastach południowej Polski – Katowicach (21%), Nowym Sączu (22%), Bielsku-Białej (20%), czy Wrocławiu (17%).

Badania naukowe wskazują także negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza na funkcjonowanie układu nerwowego dzieci i młodzieży oraz wpływ ekspozycji prenatalnej na rozwój układu oddechowego i układu nerwowego. W badaniach prowadzonych w Krakowie stwierdzono IQ niższe o blisko 4 punkty u dzieci matek narażonych na zanieczyszczenie powietrza w porównaniu do dzieci matek mniej narażonych⁵.

- Lekceważenie zagrożenia, jakim jest zanieczyszczenie powietrza, jest skrajnie nieodpowiedzialne - dodaje Paweł Szypulski z Greenpeace. - W dniach, w których stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu jest szczególnie wysokie powinniśmy być o tym informowani, a osoby z grup najbardziej narażonych - osoby z chorobami układu krążenia i układu oddechowego, kobiety w ciąży, małe dzieci oraz osoby starsze powinny ograniczać przebywanie na zewnątrz.

W związku z konsekwencjami zdrowotnymi, z którymi wiąże się smog, wiodące organizacje medyczne: Polskie Towarzystwo Chorób Płuc, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, Polskie Towarzystwo Neurologiczne, Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Polska Liga Walki z Rakiem oraz Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP, a także Fundacja Greenpeace Polska zaapelowały w listopadzie 2016 r. do ministra środowiska o ułatwienie dostępu do informacji o niebezpiecznym stężeniu smogu. We wspólnym stanowisku organizacje postulują obniżenie obowiązujących obecnie poziomów informowania i alarmowania o zanieczyszczeniu powietrza szkodliwym pyłem zawieszonym (PM10) do 100 μg/m³. Poziomy, po przekroczeniu których pojawia się obowiązek poinformowania społeczeństwa lub ogłoszenia alarmu smogowego, są w Polsce niemal trzykrotnie wyższe niż przeciętnie w innych krajach europejskich.

Przypisy:

[1] Por. European Environment Agency, “Air quality in Europe — 2016 report”, http://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2016

[2] Por. wyniki badań Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, http://healpolska.pl/wp-content/uploads/2016/11/161115-prezentacja-Aneta-Ciślak.pdf

[3] Por. komunikat IARC, “IARC: Outdoor air pollution a leading environmental cause of cancer deaths”, http://www.iarc.fr/en/media-centre/iarcnews/pdf/pr221_E.pdf

[4] Por. analiza HEAL Polska, “Rakotwórcze powietrze – kalkulacje HEAL dot. wpływu zanieczyszczeń powietrza na zapadalność na nowotwór płuca”, http://healpolska.pl/aktualnosci/rakotworcze-powietrze-kalkulacje-heal-dot-wplywu-zanieczyszczen-powietrza-na-zapadalnosc-na-nowotwor-pluca/

[5] Por. Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, „Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka. Badania w Krakowie.”, http://powietrze.malopolska.pl/wp/wp-content/uploads/Zanieczyszczenia_powietrza_w_Krakowie_a_zdrowie_dzieci.pdf

Źródło: Fundacja Greenpeace Polska