Niskie alokacje i ich szybkie wykorzystanie wskazują, że możliwe są wyższe ambicje klimatyczne i finansowanie zielonej energii w Polsce.

Podczas gdy w okresie 2014-2020 niektóre regiony w Polsce wydały 2-3 razy więcej środków unijnych na energię odnawialną i zwiększenie efektywności energetycznej budynków publicznych, niż pierwotnie planowano, poziom planowanych wydatków na energię niskoemisyjną był wyjątkowo niski: tylko 7,7% środków z EFRR i FS przeznaczono na infrastrukturę zielonej energii (bez czystego transportu). To czyni Polskę 4. najmniej wydatkującym krajem pod tym względem.

Niski priorytet finansowania infrastruktury zielonej energii wiąże się z brakiem strategii oraz planowania długoterminowego, bo krajowe polityki energetyczne lub klimatyczne są przestarzałe lub nie istnieją. Chociaż znaczne kwoty funduszy unijnych zostały wchłonięte od czasu przystąpienia Polski do UE, to ich wkład nie pozwolił krajowi na osiągnięcie - skromnego – 15%. celu w zakresie energii odnawialnej na 2020 r.

Jednocześnie wsparcie finansowe rządu dla sektora węglowego pozostało wysokie. Przejście na czystą energię powinno zostać przekazane w ręce obywateli polskich, indywidualnych lub stowarzyszonych i organizowanych przez władze lokalne. Tam właśnie fundusze unijne mogą dać największy pożytek.

Rekomendacje dla polski na okres finansowania 2021-2027:

- Wyższe alokacje należy przyznać odnawialnym źródłom energii. W bieżącym okresie alokacje OZE zostały przekroczone o 30% (na energię słoneczną) pomimo ogólnego opóźnienia we wdrażaniu funduszy unijnych. Bariery prawne dla inwestycji w siłownie wiatrowe powinny zostać usunięte, aby  przydziały odpowiednio wzrosły.

- Środki na rzecz efektywności energetycznej powinny zostać zwiększone, ponieważ prawie 100% dostępnego finansowania zostało już wykorzystane. Środki na efektywność energetyczną zostały wykorzystane bez żalu, co pokazuje, że bardziej ambitny program można wdrożyć niezwłocznie i tym samym pomóc w walce z zanieczyszczeniem powietrza;

- Programy mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej budynków prywatnych muszą być lepiej przygotowane, aby zaradzić obecnemu opóźnieniu w wydatkowaniu funduszy UE w sektorze mieszkaniowym.

- Należy dążyć do bardziej zintegrowanego podejścia do projektów w celu integracji różnych aspektów, takich jak: odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna, magazynowanie energii elektrycznej.

- Wymagane są większe wydatki na inteligentne sieci, ponieważ obecny wskaźnik absorpcji na poziomie 88% podkreśla potrzebę lepszego zarządzania energią elektryczną;

- Należy promować rozwiązania oparte na przyrodzie w miastach i na obszarach wiejskich, które zapewniają potrójne dywidendy w postaci łagodzenia zmiany klimatu, adaptacji i ochrony ekosystemów. Te rodzaje projektów uzyskały marginalną uwagę w okresie 2014-2020.

Materiał jest fragmentem raportu: Finansowanie transformacji energetyczno-klimatycznej w Unii: niewykorzystany potencjał funduszy regionalnych (raport w całosci w języku angielskim), wydanego przez CAN-Europe.

Materiał opublikowano jako część projektu LIFE_UNIFY - łącząc Unię Europejską na rzecz działań klimatycznych dofinansowanego ze środków instrumentu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Poglądy wyrażone w tej informacji nie muszą być zgodne ze stanowiskiem Komisji Europejskiej.