W toku prac prowadzonych w ramach projektu INFLOW, jednego z 16 w programie BONUS+ (Wielostronne zaproszenie do projektów badawczych w ramach wspólnego programu badań nad Morzem Bałtyckim), powstaje model naturalnej zmienności w ekosystemach morskich, który pogłębi naszą wiedzę na temat długofalowego wpływu zmian na Morze Bałtyckie. Projekty BONUS+ są finansowane w ramach krajowych programów państw nadbałtyckich na łączną kwotę 22 mln EUR, z czego 7,27 mln EUR zapewnia grant przyznany w ramach schematu ERA-NET Plus z budżetu Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE.

Sieć BONUS rozpoczęła działalność jako ERA-NET i zgromadziła organizacje finansujące badania naukowe z rejonu Morza Bałtyckiego, a konkretnie z: Danii, Estonii, Federacji Rosyjskiej, Finlandii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Polski i Szwecji.

Zmiany klimatu, szybki przyrost ludności oraz intensywna eksploatacja obszarów morskich i przybrzeżnych zagrażają środowiskom morskim na całym świecie. Naukowcy ze Służby Geologicznej Finlandii odkryli, że Morze Bałtyckie oraz rośliny i zwierzęta, których przetrwanie jest od niego uzależnione, znajdują się na pierwszej linii walki z tymi wpływami.

"Zakres wyczerpywania się zapasów tlenu w Morzu Bałtyckim stanowił duży problem już tysiąc lat temu, pomimo minimalnej interferencji ze strony człowieka" – zauważa Aarno Kotilainen, koordynator projektu INFLOW, profesor ze Służby Geologicznej Finlandii. "Następnie klimat uległ ochłodzeniu i tempo wyczerpywania się tlenu spadło. Jednakże klimat uległ ponownemu ociepleniu w XX w., co z kolei nasiliło proces wyczerpywania się tlenu".

Profesor Kotilainen zauważa: "Niektóre szacunki sugerują, że zmiany klimatu powodują w Morzu Bałtyckim wzrost temperatury powierzchniowej wody, nasilenie wiatrów i skrócenie okresu utrzymywania się pokrywy lodowej. Zmiany w procesach hydrograficznych i biogeochemicznych Morza Bałtyckiego mogą oddziaływać na cały ekosystem". Profesor wskazuje, że z powodu "złożonych zależności przyczynowo-skutkowych bardzo trudno jest ocenić zakres i trendy tych oddziaływań".

Jednakże należy zauważyć, że trendy te ogólnie przekładają się na niezbyt zachęcającą prognozę na przyszłość, gdyż obciążenia zewnętrzne Morza Bałtyckiego stale rosną w następstwie intensyfikującej się działalności człowieka.

Partnerzy INFLOW wykorzystują modelowanie w analizie osadów morskich Morza Bałtyckiego, aby dowiedzieć się więcej na temat wcześniejszego stanu tego basenu – aż do 6 000 lat wstecz – i podjąć próbę zrozumienia prawdopodobnych wpływów zmian klimatu na Morze Bałtyckie i szerszy region Północnego Atlantyku.

Nowe informacje rzucą światło na temperaturę powierzchniowej warstwy wody, pokrywę lodową i poziom eutrofizacji w różnych okresach. Naukowcy wykorzystają następnie te dane do opracowania symulacji modelowych, które pozwolą wyselekcjonować scenariusze oddziaływania naturalnych i antropogenicznych zmian klimatu na ekosystem Morza Bałtyckiego. Informacje te będą mieć zdaniem naukowców kluczowe znaczenie w toku tworzenia planów zrównoważonego użytkowania obszarów morskich i przygotowań na skutki zmian klimatu.

Naukowcy od wielu lat zdają sobie sprawę z podupadającego zdrowia Morza Bałtyckiego. Każdego lata na przykład coraz większa powierzchnia morza jest pokryta kwitnącymi glonami w następstwie zanieczyszczenia azotanami i fosforanami pochodzącymi z intensywnego rolnictwa. Glony zużywają tlen kosztem ryb i innych form życia. Przeławianie jest kolejnym działaniem, które stawia nie lada wyzwanie przed ekosystemem morskim.

Wspomniane zagrożenia, wraz z innymi trudnościami, jakie stają przed regionem, zostały objęte unijną "Strategią dla regionu Morza Bałtyckiego", która ma na celu koordynowanie działań UE, państw członkowskich, regionów, organizacji panbałtyckich, instytucji finansujących i podmiotów pozarządowych na rzecz promowania bardziej zrównoważonego rozwoju regionu.

Więcej informacji:
INFLOW: www.bonusportal.org/INFLOW
BONUS: www.bonusportal.org
Działania ERA-NET: ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm?pg=eranet-projects-home


źródło: © Unia Europejska, 2005-2011, fot. www.sxc.hu
www.cordis.europa.eu