13 stycznia br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Chodzi głównie o emisje z urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i ochrony przeciwpożarowej.

Fluorowane gazy cieplarniane (substancje HFC, PFC i SF₆) są stosowane jako czynniki chłodnicze, środki spieniające i gaśnicze, gazy pędne w aerozolach oraz rozpuszczalniki. Ich emisja do atmosfery wpływa na ocieplanie się klimatu. Z kolei gazy niszczące warstwę ozonową to freony i halony (tzw. substancje zubożające warstwę ozonową – SZWO), które wciąż znajdują się w urządzeniach, ale których stosowanie jest bardzo ograniczone.

Nowa ustawa ma ograniczyć emisję szkodliwych gazów do atmosfery. Ma się to odbywać przede wszystkim poprzez:

• zapewnienie instalowania, serwisowania i demontażu urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane (F-gazy) i SZWO przez personel posiadający odpowiednie do zakresu wykonywanych czynności certyfikaty;
• zapewnienie prowadzenia okresowych kontroli szczelności urządzeń i systemów zawierających SZWO lub F-gazy przez operatorów tych urządzeń i systemów;
• wprowadzenie systemu monitorowania i kontroli przepisów UE i przepisów ustawy dotyczących F-gazów i SZWO;
• wprowadzenie systemu administracyjnych kar pieniężnych i przepisów karnych za niewypełnianie obowiązków wynikających z prawa UE oraz ww. ustawy w zakresie F-gazów i SZWO.

W ustawie określono także, że podmioty wprowadzające do Polski produkty, urządzenia, systemy ochrony przeciwpożarowej oraz gaśnice (zawierające fluorowane gazy cieplarniane lub SZWO), a także pojemniki zawierające te gazy i substancje, będą musiały umieszczać na nich etykiety w języku polskim.

Przewidziano także utworzenie Centralnego Rejestru Operatorów Urządzeń i Systemów Ochrony Przeciwpożarowej. Będzie on zawierał m.in. informacje o podmiotach użytkujących duże (zawierające co najmniej 3 kg substancji) urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne i pompy ciepła, systemy ochrony przeciwpożarowej i niektóre inne urządzenia, a także o rodzaju ilości substancji zubożającej warstwę ozonową lub fluorowanego gazu cieplarnianego, zawartych w tych urządzeniach i systemach.

Osoby serwisujące urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła oraz systemy zawierające fluorowane gazy cieplarniane lub substancje zubożające warstwę ozonową będą musiały posiadać odpowiedni certyfikat wydawany bezterminowo.

Ustawa reguluje kwestie sprawozdawczości w odniesieniu do substancji zubożających warstwę ozonową oraz fluorowanych gazów cieplarnianych. Na podmioty przywożące tego typu substancje do Polski oraz je wywożące zostanie nałożony obowiązek przekazywania rocznych sprawozdań do wyspecjalizowanej jednostki. Obowiązek ten dotyczyć będzie także podmiotów stosujących te substancje i gazy w procesach wytwarzania produktów (np. pianek), produkcji, instalacji, serwisowaniu lub konserwacji urządzeń i systemów, a także podmiotów prowadzących ich odzysk, recykling, regenerację lub niszczenie.

Za kontrolę przestrzegania przepisów ustawy będą odpowiadać Inspekcja Ochrony Środowiska i Państwowa Straż Pożarna oraz Minister Obrony Narodowej lub organy przez niego wskazane.

Ustawa dotyczyć będzie w szczególności podmiotów:

• prowadzących działalność w zakresie produkcji i usług związanych ze stosowaniem substancji zubożających warstwę ozonową oraz F-gazów (to m.in. obrót tymi substancjami i gazami, obrót produktami, urządzeniami, systemami i gaśnicami je zawierającymi lub od nich uzależnionymi);
• użytkujących produkty, urządzenia i systemy oraz gaśnice zawierające te substancje lub gazy lub od nich uzależnione;
• jednostek prowadzących szkolenia personelu, jednostek wydających zaświadczenia o odbytym szkoleniu, jednostek oceniających i jednostki certyfikującej personel, a także jednostki certyfikującej przedsiębiorców;
• wyspecjalizowanej jednostki – Instytutu Chemii Przemysłowej;
• organów Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organów pionu kontrolno-rozpoznawczego Państwowej Straży Pożarnej.

Przepisy ustawy mają na celu wdrożenie regulacji Unii Europejskiej, tj.:

• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową;
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 842/2006 z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych;
• rozporządzeń Komisji Europejskiej będących przepisami wykonawczymi do ww. rozporządzeń;
• art. 6 ust. 3 dyrektywy (WE) nr 40/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. dotyczącej emisji z systemów klimatyzacji w pojazdach silnikowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 70/156/EWG.

Opracowanie i wytłuszczenia Marta Śmigrowska na podstawie komunikatu Ministerstwa Środowiska