Energetyczne wykorzystanie biomasy pochodzenia rolniczego ważnym elementem Wspólnej Polityki Rolnej - to temat konferencji zorganizowanej dziś w Sopocie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Konferencja odbywa się w ramach polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej i wpisuje się w realizację sektorowego priorytetu „Biomasa, zasoby odnawialne - elementem poprawy bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju gospodarczego UE".

Wprowadzając w tematykę obrad minister Marek Sawicki przypomniał zapisy Traktatu Rzymskiego, w którym nakreślono cele Wspólnej Polityki Rolnej. Zapytał czy cele takie jak np. zapewnienie zadowalającego standardu życia ludności wiejskiej czy też stabilizacja rynków rolnych, w ostatnich latach, były właściwie realizowane.

„W kwestii regulacji rynków rolnych Wspólna Polityka Rolna poniosła klęskę. Nie jest w stanie aktywnie reagować na zachodzące zjawiska. Dziś zróżnicowanie cen dla rolników jest zależne od działań spekulacyjnych prowadzonych przez duże koncerny. Nadal pozostajemy w konwencji tego samego myślenia. Dziś, gdy mamy rosnące wymagania żywnościowe świata nie jesteśmy gotowi, aby w pełni im sprostać" – podkreślił minister.

Zaznaczył, że to energetyka odnawialna winna być ważnym elementem WPR. „Nie ma takiego źródła energii, które w 100 % pokrywałoby nasze potrzeby, dlatego znów wracamy do energetyki rozproszonej. I tu stajemy do konkurencji z monopolem węglowym i naftowym. Dlatego też proponowanie bioenergii wcale nie jest łatwe. Stara energetyka przyzwyczajona jest do dużych mocy przesyłowych i małe źródła energii nie bardzo do niej pasują. Trzeba pomyśleć o tym, aby produkując bioenergię na miejscu można było wykorzystać istniejącą jeszcze dziś małą infrastrukturę. Trzeba także określić, gdzie są granice importu i przewozu biomasy" – powiedział minister i podkreślił, że należy się zastanowić nad tym, czy przywożenie do Europy biomasy z innych regionów świata ma jakikolwiek sens w kontekście chociażby zanieczyszczania atmosfery poprzez emitowania dużej ilości CO2.

Podczas dzisiejszego spotkania ministrowi Sawickiemu towarzyszył sekretarz stanu Kazimierz Plocke oraz podsekretarz stanu Tadeusz Nalewajk. Wśród gości byli wiceministrowie rolnictwa państw członkowskich, przedstawiciele Rady, Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, a także nauki, agencji działających w obszarze rolnictwa oraz wojewódzkiej administracji rządowej i samorządowej.

Prowadzona dyskusja obejmowała zagadnienia związane z rozwojem odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich oraz wykorzystaniem do celów energetycznych, wspólnotowych zasobów biomasy pochodzenia rolniczego. Ważnym elementem spotkania była kontynuacja dyskusji na temat możliwości poprawy konkurencyjności wspólnotowego rolnictwa poprzez rozwój w jego obszarze inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii.

"Podstawowym celem rolnictwa jest i będzie produkcja zdrowej, bezpiecznej żywności, dla wyżywienia wszystkich ludzi. Produkcja bioenergii może natomiast stanowić działalność dodatkową, będącą uzupełnieniem rolniczych dochodów i wykorzystującą w pierwszej kolejności produkty uboczne i pozostałości poprodukcyjne. Należy zdawać sobie sprawę również z tego, że to jedynie czasowe źródło pozyskiwania energii. Wkrótce, poprzez osiągnięcia naukowe i techniczne mamy szanse pozyskać inne, prostsze i bardziej konkurencyjne jej źródła" – zaznaczył minister Sawicki

Podczas dyskusji m.in. stwierdzono, że:

1. Doceniając wagę polityki klimatyczno-energetycznej realizowanej przez Wspólnotę, a także mając na uwadze przyszłe wyzwania niezbędnym jest harmonijna realizacja wszystkich celów określonych w Dyrektywie 2009/28/WE.
2. Realizacja ważnego celu Wspólnej Polityki Rolnej zapisanego w art. 33 Traktatu Rzymskiego jakim jest „Zapewnienie zadawalającego standardu życia ludności wiejskiej, zwłaszcza poprzez podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie” wymaga stworzenia warunków do pełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego posiadanego bądź będącego do dyspozycji rolników i jest możliwa poprzez :
   a) Aktywną Wspólną Politykę Rolną wpierającą rozwój produkcji oraz eksport do krajów trzecich nadwyżek przetworzonych produktów rolniczych;
   b) Wykorzystanie do celów energetycznych lokalnie dostępnych produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przemysłu rolnego i spożywczego;
   c) Wspieranie upraw rolniczych (nie konkurujących z rynkiem żywności) dedykowanych celom energetycznym;
   d) Wsparcie rolników i mieszkańców wsi zainteresowanych lokalnym wykorzystaniem biomasy rolniczej na cele energetyczne.
3. Nie tylko Wspólna Polityka Rolna, ale również polityka spójności oraz polityka energetyczna winny sprzyjać rozwojowi rozproszonych obiektów energetycznych opartych na biomasie rolniczej, których zapotrzebowanie na surowce do wytwarzania energii wynika z potencjału produkcyjnego gospodarstwa lub grupy gospodarstw. Jednocześnie gospodarstwa te winny być zdolne do zagospodarowania we własnym zakresie pozostałości po wytwarzaniu energii odnawialnej. Tylko takie podejście daje gwarancję ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz ochronę środowiska w tym bioróżnorodności.
4. Analiza danych (FAOSTAT) wskazuje, że na przestrzeni ostatnich 18 lat potencjał produkcyjny rolnictwa Wspólnoty uległ zmniejszeniu o około 10 mln ha użytków rolnych natomiast w tym samym okresie światowy potencjał produkcyjny tylko w 15 wybranych krajach (poza UE) wzrósł o około 100 mln ha użytków rolnych. Powierzchnia lasów Wspólnoty zwiększyła się o około 25 mln ha, natomiast w 15 wybranych krajach (poza UE) spadła o około 150 mln ha.
5. Z analizy zachodzących zdarzeń gospodarczych wynika, że realizowane politykiklimatyczno-energetyczna oraz Wspólna Polityka Rolna sprzyjają przywozowi na terytorium Wspólnoty przetworzonej oraz nieprzetworzonej biomasy rolniczej, która następnie wykorzystywana jest do celów energetycznych. Uprawnione zatem wydaje się być twierdzenie, że dotychczasowe działania Wspólnoty mogą sprzyjać, a przynajmniej nie zapobiegają, niekorzystnym dla klimatu zjawiskom jakim jest ubytek powierzchni lasów w strefie tropikalnej i subtropikalnej.
6. Z dużym zaniepokojeniem odbieramy analizy ekspertów wskazujące na dalszy wzrost importu biomasy do celów energetycznych w perspektywie roku 2020. Zachodzące zjawiska o charakterze gospodarczym, o których mowa w pkt 5, stanowią wystarczającą podstawę do refleksji, przeprowadzenia poszerzonych analiz oraz wypracowania skutecznych działań. Kryteria zrównoważonej produkcji biomasy winny być rygorystycznie przestrzegane nie tylko przy wykorzystywaniu na cele energetyczne biomasy produkowanej we Wspólnocie, ale również stanowić ważny element procedury kontroli przy jej imporcie na terytorium Wspólnoty. Realizacja polityki klimatyczno-energetycznej oraz WPR nie powinna nawet pośrednio zachęcać do powiększania w krajach trzecich powierzchni użytków rolnych kosztem powierzchni lasów.
7. Struktura rolnictwa w większości państw członkowskich oraz energetyczna charakterystyka biomasy jednoznacznie określają, że racjonalne jest jej wykorzystanie lokalnie, w miejscu powstawania, czyli w rozproszonych źródłach wytwarzania energii.
8. Cele w zakresie ochrony klimatu, a w konsekwencji rozwoju odnawialnych źródeł energii określane dla Wspólnoty winny:
   a) Wynikać z dostępności biomasy na terytorium Wspólnoty oraz uwzględniać uzasadnioną ekonomicznie odległość na jaką ta biomasa jest transportowana – przykładowo przesył ciepła ze źródła centralnego uzasadniony jest na odległość maksimum 20-30 km;
   b) Uwzględniać społecznie akceptowany poziom wsparcia dla OZE:
   - jednorazowy na etapie inwestycji (podatnicy),
   - długofalowy na etapie eksploatacji (konsumenci - wyższy koszt zakupu energii);
   c) Uwzględniać społecznie akceptowane sąsiedztwo źródeł wytwarzania odnawialnej energii.
9. Realizację celów klimatycznych, poprawę bezpieczeństwa energetycznego oraz istotny impuls dla rozwoju obszarów wiejskich można uzyskać poprzez rozwój rozproszonych OZE wykorzystujących lokalnie dostępne surowce (biomasa) i inne nośniki energii odnawialnej (wiatr, woda itp.) ustalając właściwie:
   a) Wsparcie dla inwestycji w rozproszone OZE w ramach polityki spójności oraz w ramach II filara WPR;
   b) Wsparcie na etapie inwestycji i eksploatacji winno być ograniczone wyłącznie do obiektów rozwiązujących problemy środowiskowe, społeczne oraz gospodarcze - nie możemy wspierać obiektów generujących takie problemy;
   c) Pożądane jest uproszczenie Wspólnotowych procedur administracyjnych.
10. Wspólna Polityka Rolna winna aktywnie wspierać i preferować rozwój odnawialnych źródeł energii opartych na biomasie rolniczej, a zwłaszcza mini i mikro, oraz tam gdzie jest to możliwe, regionalnych biogazowni rolniczych, które wykorzystując do produkcji energii produkty uboczne oraz pozostałości z rolnictwa i przemysłu rolnego sprzyjają ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych jak też ograniczają koszty produkcji rolniczej. Zasadnym jest szybkie i aktywne włączenie Wspólnej Polityki Rolnej w realizację celów określonych w polityce klimatyczno-energetycznej oraz wzajemne powiązanie tych polityk. Jednym z ważnych działań winno być rozważenie możliwości wprowadzenia zmian w załączniku Nr 1 do Traktatu Rzymskiego, który winien uwzględniać między innymi możliwość energetycznego wykorzystania biomasy, a zwłaszcza produkcji biogazu rolniczego.
11. WPR w powiązaniu z politykami: klimatyczną, energetyczną i finansową powinna pozytywnie wpływać na rozwój sektora rolnego, bezpieczeństwo energetyczne oraz ochronę środowiska naturalnego;
12. WPR wdrożyła na odpowiednim poziomie standardy sprzyjające ochronie klimatu i środowiska w związku z czym nie zachodzi uzasadniona potrzeba rozbudowy na poziomie rolnika, poza tym co jest wdrożone w krajach członkowskich, działań kontrolnych w zakresie zrównoważonej produkcji biomasy na cele energetyczne.
13. Brak jest ekonomicznych i klimatycznych przesłanek aby odnawialne źródła energii (ze względu na ich specyfikę) rozwijać jako kopię elektroenergetyki systemowej – korporacyjnej. Rozproszone OZE winny uzupełniać i/lub zastępować elektroenergetykę systemową zwłaszcza na obszarach wiejskich.
14. Wszyscy musimy mieć świadomość, że zastępowanie importu kopalnych nośników energii importem biomasy nie poprawia bezpieczeństwa energetycznego Wspólnoty i poszczególnych krajów członkowskich oraz przynosi co najmniej wątpliwe skutki dla ochrony klimatu i ograniczania emisji gazów cieplarnianych.
15. OZE, zwłaszcza oparte na biomasie, to nie tylko szansa dla rolnictwa, ale również występujące w większości krajów Wspólnoty problemy utrudniające pełne wykorzystanie na cele energetyczne dostępnych produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przetwórstwa rolnego.
16. Na obszarach wiejskich nie wykorzystujemy odnawialnych źródeł energii na poziomie wynikającym zarówno z posiadanego potencjału jak też skali istniejących potrzeb.
17. Jesteśmy zobowiązani do szybkiego przeprowadzenia oceny wszystkich skutków generowanych przez obowiązujące zasady wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz stosownie do potrzeb dokonania ich korekty tak aby skorygowane cele i zasady ich realizacji sprzyjały realizacji wszystkich celów zdefiniowanych w polityce klimatyczno-energetycznej.
18. Ważnym działaniem Wspólnoty winny być badania naukowe oraz wsparcie wdrażania nowych technologii energetycznego wykorzystania biomasy nie konkurującej z rynkiem żywności.
19. Racjonalne wykorzystanie rozproszonych odnawialnych źródeł energii jest szansą na wzrost przychodów rolniczych, rozwój obszarów wiejskich oraz istotny udział sektora rolnego w realizacji celów określonych polityką klimatyczno-energetyczną. Musimy zrobić wszystko, aby tę szansę wykorzystać.