Polska jako kraj, o najgorszej jakości powietrza w Unii Europejskiej powinna szczególnie zwrócić uwagę na możliwość redukcji zanieczyszczeń do atmosfery. Jednym ze sposobów jest zastępowanie energetyki węglowej przez odnawialne, przyjazne zdrowiu źródła energii.

Zdrowie publiczne na całym świecie jest narażone na wpływ wielu czynników takich jak zanieczyszczenie powietrza, czy skażenie wód. Każdego roku powodują one miliony przedwczesnych zgonów, rozprzestrzenianie się i rozwój wielu chorób, a także znaczące obniżenie jakości życia współcześnie żyjących ludzi. Wedle szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) czynniki środowiskowe powodują nawet 25% współczesnych chorób i zgonów w skali świata.

W Polsce od wielu lat odczuwa się negatywne skutki zanieczyszczenia środowiska. Głównym zagrożeniem środowiskowym zdrowia publicznego w naszym kraju jest zanieczyszczenie powietrza. Każdego roku powoduje ono ponad 45 tysięcy przedwczesnych zgonów. Ponadto przyczynia się do rozwoju i nasilenia chorób układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, częstszej zachorowalności na nowotwory i wielu innych schorzeń.  Dodatkowo pogorszenie się  jakości zdrowia publicznego powoduje zewnętrzne koszty zdrowotne, które ponosi cała gospodarka.  W przypadku zanieczyszczenia powietrza w Polsce zewnętrzne koszty zdrowotne szacowane są na 12,9%  PKB (ok. 102 mld dolarów rocznie).

By osiągnąć przyjazny dla zdrowia ludzkiego stan środowiska, należy kompleksowo myśleć o obszarach działalności człowieka mogących wpływać destrukcyjnie na przyrodę. Jednym z takich obszarów jest energetyka. Produkcja energii jest procesem, w którym emitowanych jest wiele szkodliwych substancji do atmosfery. Jest to skutek spalania paliw kopalnych - węgla, ropy, gazu.

Polska jako kraj, w którym powietrze jest najbardziej zanieczyszczone w Unii Europejskiej powinna szczególnie zwrócić uwagę na możliwość redukcji zanieczyszczeń do atmosfery. Jednym ze sposobów jest zastępowanie energetyki węglowej przez odnawialne, przyjazne zdrowiu źródła energii. O tym można się przekonać czytając raport organizacji HEAL Polska*.

Według najnowszej publikacji HEAL pt. „Energia przyjazna zdrowiu. Czy i jak źródła energii wpływają na stan zdrowia publicznego?”- porównującej skutki zdrowotne poszczególnych źródeł produkcji energii - energetyka węglowa to jedno z najbardziej szkodliwych dla zdrowia źródeł energii, a spalania węgla w Europie należy zaprzestać do 2040 roku.

Jest to szczególnie zauważalne w Polsce, najbardziej zanieczyszczonym pod względem jakości powietrza kraju Unii Europejskiej, w którym energetyka w ponad 80% opiera się na wysokoemisyjnym spalaniu węgla. 

Z kolei odnawialne źródła energii, stanowiące 11,45 % miksu energetycznego (8,18% z wiatru, 0,21% ze słońca), przy stworzeniu sprzyjających warunków miałyby szanse w najbliższych dekadach stopniowo zastępować emisyjną energetykę ze źródeł konwencjonalnych.

Opinia ta wydaje się być szczególnie ważna w kontekście niedawnego przyjęcia nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii, która w znacznym stopniu zatrzymuje rozwój odnawialnej energetyki obywatelskiej (w szczególności przyczynia się do ograniczenia rozwoju energetyki wiatrowej). Energetyka odnawialna nie tylko jest przyjazna dla zdrowia, ale i wpływa na poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Rozwój produkcji energii ze źródeł odnawialnych przyczyni się do poprawy zdrowia publicznego w Polsce. Bardzo ważne jest także podnoszenie efektywności energetycznej oraz redukcja krajowego zużycia energii.

Jak sugeruje publikacja HEAL - odchodzenie od węgla powinno następować stopniowo. Do 2040 r. węgiel powinien całkowicie zniknąć z miksu energetycznego, a tymczasowe wsparcie dla systemu opartego o OZE powinno stanowić spalanie gazu. Organizacja podkreśla również znaczenie wykonywania kompleksowych analiz wpływu strategii energetycznych na zdrowie publiczne i zaangażowania sektora ochrony zdrowia w dyskusję na temat stosowanych źródeł energii oraz ich skutków zdrowotnych.

* Heal Polska (Health and Environment Alliance) – europejska organizacja typu non-profit, analizująca wpływ środowiska na zdrowie obywateli Unii Europejskiej.

Autor: Katarzyna Dmochowska, Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, na podstawie  HEAL Polska