29 listopada 2013 roku w Horyńcu-Zdroju odbędzie się ósma regionalna konferencja klimatyczna realizowana w ramach projektu ''Dobry klimat dla powiatów''. Organizatorami są Instytut na rzecz Ekorozwoju i Związek Powiatów Polskich. Prezentujemy wywiad z panem Jerzym Batyckim — starostą powiatu jarosławskiego.

W konferencji wezmą udział starostwie z województwa podkarpackiego, którzy zajmą się sprawami związanymi z ochroną klimatu w kontekście regionalnym, możliwościami dofinansowania projektów związanych z ochroną klimatu z dotacji unijnych w latach 2014-2020 oraz możliwościami uzyskania wsparcia finansowego na tego typu działania w Polsce.

Zaproszeni na konferencję eksperci doradzą samorządowcom, w jaki sposób powinni rozpocząć na swoim terenie działania związane z ochroną klimatu, jak gminy i powiaty powinny ze sobą współpracować w tych sprawach oraz jakie korzyści, na poziomie gospodarczym, społecznym i poprawy zdrowia mieszkańców, uzyskają.

W związku z konferencją prezentujemy wywiad z panem Jerzym Batyckim — starostą powiatu jarosławskiego.

Jak ocenia Pan programy edukacji ekologicznej w powiecie?

Takie programy są bardzo potrzebne, choć samo starostwo raczej jest tylko partnerem do ich realizacji w samorządach miejskich i gminnych, przy okazji akcji szkolnych, projektów promujących ekologię i ochronę środowiska.

Świadomość ekologiczna dzieci i młodzieży stoi na bardzo wysokim poziomie, głównie dzięki wielkiemu zaangażowaniu nauczycieli w propagowanie tej tematyki.

Powiat angażuje się przede wszystkim w akcje edukacyjno-informacyjne dotyczące przechodzenia na opał inny niż węgiel. Sporym problemem jest palenie śmieci, któremu musimy zapobiegać. Staramy się dotrzeć do mieszkańców, informować ich, że palenie śmieci ma negatywny wpływ nie tylko na sprzęt i otoczenie, ale przede wszystkim na ich zdrowie.

A co w powiecie się robi, by być ekologicznym i chronić klimat?

Przechodzimy, zaczynając od największych jednostek i obiektów użyteczności publicznej, na opał gazowy. Odbywa się cykliczna i zaplanowana termomodernizacja kotłowni. Na instalacje grzewcze, gazowe wydano do tej pory w jednostkach organizacyjnych powiatu jarosławskiego przeszło 5 mln zł.

Aktualnie zaangażowaliśmy się także we współpracę z Nadleśnictwem Jarosław — promujemy i wspieramy edukację poprzez tzw. ''zielone klasy'', dające możliwość lekcji i wycieczek promujących ekologię.

Co jest motorem napędowym działań proekologicznych w powiecie jarosławskim?

Motywacją jest świadomość zagrożeń dla ludzi, duże koszty utrzymania, możliwość pozyskania funduszy — dofinansowanie, zmniejszone koszty pracy.

Warto angażować się w takie działania, choć na większe efekty trzeba będzie poczekać. Dziś, dzięki dobrej edukacji ekologicznej, to młodzi uczą starszych, jak ważna jest ochrona środowiska przez segregację, oszczędność wody, prądu.

Bardzo istotne są także duże oczekiwania mieszkańców powiatu, choć często trudno przekonać ich do niektórych rozwiązań. Potrzeba więcej czasu na informacje, przekonanie, przedstawienie dobrych stron. Przykładem są farmy wiatraków w gminie Laszki, gdzie od ponad roku trwa walka zwolenników i przeciwników takiego źródła energii.

Jeszcze jedno, co nas motywuje, a wręcz obliguje — to przepisy prawne, podpisane umowy projektowe o współpracy, zadania własne powiatu, świadomość społeczna — tego, że mamy obszar czysty, ekologiczny i musimy dołożyć wszelkich starań, aby taki pozostał.

Z kim starostwo współpracuje w zakresie ekologii?

Świetnie układa się nam współpraca, w różnych dziedzinach, z sąsiadującym z nami rejonem jaworowskim na Ukrainie. W nowej perspektywie finansowania z UE chcemy wspólnie doprowadzić rzekę Szkło do stanu ekologicznie czystego. Już włożono wiele pracy w jej oczyszczenie.

''Powiat jarosławski atrakcyjny turystycznie i gospodarczo z czystym środowiskiem naturalnym w celu poprawy życia społeczeństwa'' — to wizja powstała podczas debaty klimatycznej projektu ''Dobry klimat dla powiatów''. Jakie działania są obecnie podejmowane, aby ja zrealizować?

Po debacie zapoznałem się z, będącym jej wynikiem, raportem. Na pewno będziemy do niego sięgać w najbliższym czasie planując strategie, inwestycje, wiemy też do kogo z aktywnych podczas debaty uczestników możemy się zwrócić w poszczególnych gminach, aby razem działać. Nie zawsze, niestety, mamy możliwości finansowe, aby realizować w całości wizję, jaka się z raportu wyłania, lecz zachęcamy i wspieramy samorządy gminne w jej realizacji, zwłaszcza że obszar powiatu to piękny region, czysty, ekologiczny z olbrzymim potencjałem dla przedsięwzięć proekologicznych.

Wiele możliwości dają przede wszystkim miejscowości wypoczynkowe — Radymno z dużym zalewem i Radawa, z kąpieliskiem mniejszym, ale za to z wyjątkowym, pełnym jodu mikroklimatem. Ale nie tylko one, bo sporą część naszego powiatu zajmują lasy. Atrakcją są też zabytki, unikalne w skali kraju — jak kamienica Orsettich, w której mieści się prowadzone przez powiat muzeum czy Chotyniec, którego cerkiew wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Chętnie angażujemy się w promowanie powiatu i jego pięknych miejsc, jesteśmy tez otwarci na propozycje współpracy.

Co powiat robi, aby w odnawialne źródła energii było łatwiej inwestować na jego terenie?

Ze względu na ograniczone finanse nasza rola często kończy się na zachęcaniu, informowaniu, wspieraniu wójtów, władz gminnych, dla których częstym problemem jest opór mieszkańców. Trzeba jednak powiedzieć, że coraz więcej ludzi rozumie, że musimy iść w tę stronę — korzystać z rozwiązań takich, jakie mają nowoczesne regiony.

Powiat jarosławski nie ma zbyt bogatych gmin, skrupulatnie liczymy pieniądze, ale coraz większa jest świadomość ekologiczna co widać, choćby po coraz większej liczbie osób, segregujących odpady.

W powiecie dużą popularnością cieszą się kotłownie na biomasę. Jakimi inwestycjami może się powiat pochwalić w tym zakresie? Jest jakiś szczególnie godny polecenia przykład?

Niedawno powstawało sporo plantacji wierzby energetycznej, które jednak skończyły się ze względu na przerwę w pracy elektrociepłowni w Stalowej Woli, będącej jej nabywcą. Obecnie powstające kotłownie na biomasę to raczej indywidualne przedsięwzięcia.

Jak na działania proklimatyczne reagują mieszkańcy? Dostrzega pan jakieś zmiany w podejściu lokalnej społeczności do zagadnień ochrony klimatu?

Z całą pewnością większa jest świadomość mieszkańców, ale jeśli pojawia się jakaś konkretna propozycja, np. farmy wiatrowe, spalarnie biomasy, ekologiczne oczyszczalnie przy domach, to ludzie protestują, pewnie ze względu na małą wiedzę na ten temat. Młodych ludzi się edukuje, co widać w szkołach, w rożnych programach, a dla starszych brakuje informacji. Rozpowszechnione są kolektory słoneczne, dużo ludzi w nie inwestuje i widzi korzyści.

W Horyńcu 29 listopada 2013 odbędzie się konferencja klimatyczna projektu ''Dobry klimat dla powiatów''. Czego oczekuje Pan od tego typu wydarzenia?

To świetnie, że ktoś podejmuje tą niełatwą tematykę. Od konferencji oczekuję informacji o źródłach finansowania działań ekologicznych oraz o tym, jak działać w tym obszarze. Mam nadzieję, że poznam jakieś dobre pomysły oraz będę mógł skonsultować na bieżąco tematy z tego zakresu.

W latach 2014-2020 na projekty dotyczące ochrony i adaptacji do zmian klimatu przeznaczone będą bardzo duże środki z funduszy unijnych. Jakie macie Państwo pomysły na ich wykorzystanie? Co jest potrzebne w powiecie, aby lepiej chronić klimat i adaptować się do jego zmian, a mogłoby być z tych funduszy sfinansowane?

Problemem są złej jakości wody przy oczyszczalniach gminnych. Może warto działalność tych oczyszczalni scalić, ale na to potrzeba planu i środków finansowych. Chcemy chronić nasz unikalny leśny obszar, a jednocześnie zaprosić do korzystania z niego turystów, przedsiębiorców nastawionych na działania proekologiczne, agroturystykę. Trzeba edukować mieszkańców, zdecydować się na działania chroniące środowisko, ale i dające ludziom pracę, żeby nie uciekali z tego terenu. Gminy muszą dokończyć inwestycje w kanalizację i gazyfikację. Trzeba wyznaczyć obszary do konkretnych działań np. do produkcji energii odnawialnej.

Z całą pewnością chcemy współpracować z ościennymi powiatami, województwem, krajami sąsiednimi, zwłaszcza Ukrainą i razem pozyskiwać fundusze.

A osobiście co pan robi dla klimatu w domu, w pracy?

Informuję, czytam, dzielę się nawet prywatnie, po sąsiedzku, wiedzą, zachęcam do zachowania czystości w swoim otoczeniu, niepalenia śmieci.

Oszczędzam wodę i prąd, standardowo segreguję śmieci — staram się nie kupować zbyt wielu rzeczy, których nie można ponownie wykorzystać, poddać recyklingowi. Pod tym kątem również oceniam zakupy na potrzeby urzędu i jego jednostek. Staram się także, aby starostwo angażowało się w akcje promujące edukację ekologiczną i, najogólniej mówiąc, zdrowy styl życia.