16 stycznia okazał się bardzo istotnym dniem z punktu widzenia polskiego bezpieczeństwa energetycznego. W tym dniu Sejm przyjął nowelizację ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, która pozwala na realizację rządowego programu naprawy Kompanii Węglowej oraz projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Zasadniczym dylematem, który należało rozstrzygnąć w drugiej ustawie (OZE) był model rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce. Rząd i większość parlamentarna opowiadała się za systemem aukcyjnym, który promuje dużych producentów energii, z kolei opozycja podnosiła chęć rozwoju małych producentów energii, czyli energetykę obywatelską zwaną również prosumencką (producent i konsument w jednym) opartą na feed-in-tariff, czyli stałych cenach odbioru prądu do sieci. W przyjętej ustawie zachowano system aukcyjny dla dużych instalacji, ale również poprzez poparcie wniosku mniejszości przez głosy PiS, SLD, Twojego Ruchu oraz cześć koalicyjnego PSL wprowadzono system feed-in-tariff dla małych instalacji do 10 kW. Kluczowe znaczenie w głosowaniu odegrał PiS, który pokazał w roku wyborów prezydenckich i parlamentarnych, iż w kwestii OZE jest bardziej proobywatelski i prospołeczny niż Platforma Obywatelska.

Stworzony w ustawie model rynku OZE może być elastycznie zarządzany, ale również wyrównuje dysproporcje między koncernami a obywatelami. Przyjęte rozwiązania nie są doskonałe, brak w nich zapisów dotyczących spółdzielni energetycznych, mieszkaniowych, czy wspólnot, ale przybliżają one Polskę do globalnych trendów rozwoju energetyki.

W 2014 roku w Europie w OZE zaiwestowano 66 mld $ (wzrost o 1%) w ChRL 89,5 mld dol, USA 51,8 mld dol. (wzrost o 8%), a w Japonii 41,3 mld dol. (wzrost o 12%) w porównaniu z 2013 r. Polska jest dopiero na początku tej drogi.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego dzięki postępowi technologicznemu obecnie nie tylko wielkie koncerny mogą wzmacniać bezpieczeństwo kraju, ale również każdy obywatel produkujący, czy konsumujący pod różną postacią energię. Wpływ regulacji na bezpieczeństwo energetyczne będzie zależeć od skali zainteresowania obywateli i korporacji tego typu działalnością oraz od szczegółowych regulacji rządowych.

Istotnymi czynnikami wpływającymi na rozwój OZE są ceny ropy naftowej i gazu oraz zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego. Potencjalne korzyści płynące z ustawy to z perspektywy bezpieczeństwa przede wszystkim:

• zmniejszenie podatności Polski na zmiany cen importowanych surowców energetycznych ergo poprawa bezpieczeństwa ekonomicznego,
• rozproszona sieć producentów bardziej odporna na zakłócenia w wypadku konfliktu zbrojnego, ataku terrorystycznego, czy cyberataku,
• ograniczenie wydatków gospodarstw domowych poprzez ograniczenie kosztów zakupu energii oraz ograniczenie ryzyka związanego ze zmiennością cen, czego efektem będzie wzrost popytu i wzmocnienie struktur społecznych,
• kreowanie miejsc pracy w szeroko pojętej branży energetyki odnawialnej, ergo zwiększenie potencjału małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce,
• zmniejszenie deficytu handlowego z Federacją Rosyjską i ograniczenie dopływu dewiz do Federacji Rosyjskiej, ergo wzmocnienie mechanizmu sankcji.

Kluczowymi problemami w zastosowaniu OZE są kwestie implementacji technologii we wszystkich gałęziach produkcji i usług, szczególnie w transporcie oraz możliwości magazynowania energii. W tych obszarach prowadzone są bardzo intensywne badania naukowe, co zwiększa prawdopodobieństwo przełomu w najbliższych latach.

dr Krzysztof M. Księżopolski

Szef Programu „Bezpieczeństwo energetyczne i polityka klimatyczna” OAP UW, adiunkt w Instytucie Stosunków Międzynarodowych UW, autor książek „Ekonomiczne zagrożenia bezpieczeństwa państw” (2004), „Bezpieczeństwo ekonomiczne” (2011), redaktor naukowy publikacji „Bezpieczeństwo ekonomiczne w perspektywie politologicznej” (2012) i „Odnawialne źródła energii w Polsce. Wybrane problemy bezpieczeństwa, polityki i administracji” (2013), współautor podręcznika „Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie” (2014), autor wielu artykułów poświęconych zagadnieniu bezpieczeństwa i klimatu.