Rolnictwo odpowiada za 10% emisji gazów cieplarnianych w UE, a także inne procesy szkodliwe dla środowiska. Nowa Wspólna Polityka Rolna chce to zmienić.

Rolnictwo wbrew bliskim związkom z naturą, nie jest najprzyjaźniejszą środowisku formą ludzkiej działalności gospodarczej. Charakter produkcji rolniczej sprawia, że ta wypuszcza do atmosfery także metan i podtlenek azotu – gazy o porównywalnej do dwutlenku węgla szkodliwości.

Wpływ rolnictwa na środowisko

Zgodnie z najnowszymi danymi Eurostatu z 2012 r., rolnictwo UE wyemitowało (łącznie metan i podtlenek azotu) 470 mln t ekwiwalentu CO₂ (CO₂e) – czyli odpowiadało za prawie 10 proc. wszystkich emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej w tym roku (4,55 mld t CO₂e). W Polsce było to prawie 37 mln t CO₂e, czyli 9 proc. wszystkich emisji.

Europejska Agencja Środowiska (EEA) pisze w swoim raporcie pt. „Środowisko Europy 2015 – Stan i prognozy”: Pomimo poprawy stanu środowiska w ostatnich dekadach, przed Europą stoją poważne wyzwania. Europejski kapitał naturalny jest degradowany przez działalność społeczno-ekonomiczną, taką jak rolnictwo, rybołówstwo, transport, przemysł, turystykę oraz rozwój miast. 

Należy przy tym zauważyć, że z wyliczeń rolniczych emisji wyłączane są tzw. emisje LULUCF, czyli emisje sektora użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa. Pozostaje to w zgodzie z ustaleniami międzynarodowymi, które wyłączają te emisje z działań dotyczących ochrony środowiska przed negatywnymi konsekwencjami zmian klimatu. ONZ co prawda od 2011 r. jest forum rozmów w sprawie kontynuowania tego wyjątku, ale nie przyniosły one dotychczas żadnych efektów – następna runda rozmów planowana jest na maj br.

Prócz emisyjności, rolnictwo wpływa na środowisko także na wiele innych sposobów. Wycinanie lasów pod pola uprawne, używanie nawozów, które później trafiają do wód gruntowych, wprowadzenie monokultur na danym terenie – to wszystko odbija się na ogólnym stanie przyrody.

Zazielenienie

By temu przeciwdziałać, w nowej Wspólnej Polityce Rolnej na lata 2014-2020 obowiązują ścisłe warunki zazielenienia (ekologizacji). Muszą one być wypełniane przez większość tych rolników, którzy pobierają dotacje z Unii Europejskiej – choć właściciele najmniejszych gospodarstw rolnych mogą być wyłączeni.

Ekologizacja w ramach WPR ma na celu ochronę dwóch głównych elementów zdrowego środowiska: dobrej jakości gleby oraz bioróżnorodności. Np. zgodnie z nowymi zasadami, rolnicy posiadający od 10 do 30 ha muszą uprawiać dwie rośliny uprawne, natomiast od właścicieli 30 ha wymagane jest uprawianie trzech roślin, ale do 75 proc. ziemi może być obsadzone "główną rośliną uprawną". Ma to zapewnić, że rolnictwo w UE nie będzie polegało na monokulturowych farmach.

Ekolodzy są natomiast niezadowoleni z faktu, że w ostatecznej wersji WPR nie udało się zawrzeć wymogów dotyczących konieczności stosowania się rolników do istniejących już unijnych przepisów dotyczących ochrony wód. Były one zawarte w pierwszej propozycji WPR przygotowanej przez ówczesnego komisarza ds. rolnictwa Daciana Cioloşa (obecny premier Rumunii) w 2011 r., ale przepadły w późniejszych negocjacjach między państwami członkowskimi.

Jednak wymogi zazielenienia, to nie tylko obowiązki – to także dodatkowe pieniądze. Jak informuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czyli organizacja zarządzająca płatnościami dla rolnikach w Polsce, dla polskich rolników płatność z tytułu realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska […]wynosić będzie ok. 74 euro/ha.

Plany reform

Obecny system nie będzie obowiązywał do końca obecnej WPR. 8 marca Komisja Europejska zakończyła zbieranie opinii w ramach publicznych konsultacji co do efektywności działania polityki zazielenienia po roku od jej wejścia w życie.

Wyniki konsultacji są w trakcie opracowywania i będą publikowane przez KE TUTAJ. Komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Phil Hogan obiecuje, że zostaną one wzięte pod uwagę w trakcie przeglądu i ewentualnej reformy przepisów dot. zazielenienia.

Źródło: Euractiv.pl

Raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) „Środowisko Europy 2015 – Stan i prognozy” dostępny jest TUTAJ