Rynek Energii Odnawialnej rozmawia na temat smart grid z Bartoszem Wojszczykiem, Global Smart Grid Technical Solutions Leader w firmie GE Energy. 

reo.pl: Podczas pana spotkania z dziennikarzami w warszawskiej siedzibie GE wspomniał pan, że smart grid to technologia, którą opracowano nie tyle w celu zmniejszania cen, co raczej w celu zmniejszania tempa ich wzrostu. Jednak w świadomości społecznej rozwiązania smart grid zdają się być postrzegane przede wszystkim jako rozwiązania ograniczające ceny. Jakie czynności Pana zdaniem należałoby podjąć, aby zaznajomić ludzi z rozwiązaniami smart grid? Jakie korzyści zastosowania tych systemów będą najbardziej odczuwalne dla użytkowników końcowych?

Bartosz Wojszczyk: Na pierwszy rzut oka rozwiązania smart grid (czyli inteligentne systemy elektroenergetyczne) są korzystne przede wszystkim dla zakładów energetycznych, ponieważ zapewniają im wiele opcji wprowadzania do sieci energii ze źródeł odnawialnych, poprawiają jakość zasilania pod względem parametrów technicznych oraz pozwalają ograniczać straty przesyłowe i dystrybucyjne, jak również podnosić bezpieczeństwo zaopatrzenia w energię. Prawie każdy projekt związany z systemami smart grid musi uwzględniać zachowania oraz potrzeby odbiorców energii. Z punktu widzenia pewnych konsumentów systemy smart grid poprawiają dostępność energii poprzez ograniczanie przerw w jej dostawach. Jednak dla jeszcze większej grupy konsumentów rozwiązania te mogą oznaczać przede wszystkim niższe ceny, o ile rynek gotowy będzie zaoferować możliwość dynamicznej wyceny energii elektrycznej (time of use) zależnie od pory dnia. Ponadto, inwestycje w systemy smart grid niekoniecznie oznaczać muszą wyższe rachunki za energię. Dzięki odpowiednim przedsięwzięciom, sektor energetyczny może poprawić efektywność zarządzania sieciami i zasobami ludzkimi, przez co obniżyć koszty dostawy energii elektrycznej do odbiorców końcowych.

Istnieje jeszcze jedna, bardzo istotna kwestia związana z tymi rozwiązaniami. Projekty inwestycyjne związane z systemami smart grid mają bardzo techniczny charakter, przez co odbiorcy zwykle nie rozumieją, na czym one polegają. Ważne jest więc, aby przekonać odbiorców o dodatkowej wartości, jaką rozwiązania te mogą dla nich oznaczać. Bez efektywnej komunikacji pomiędzy sektorem energetycznym a odbiorcami nie zdziałamy zbyt wiele. Odbiorcy muszą dostrzegać korzyści, jakie im samym przynoszą rozwiązania wdrażane w sektorze energetycznym; w przeciwnym wypadku wiele programów może zakończyć się niepowodzeniem.

reo.pl: W jakim stopniu przestarzała sieć przesyłowa w Polsce będzie wpływać na wdrażanie odnawialnych źródeł energii?

BW: Polska zobowiązała się, że do 2020 roku energia odnawialna stanowić będzie 15% łącznej produkcji energii. Polska infrastruktura sieciowa nie jest całkowicie przestarzała, jednakże bez odpowiedniej modernizacji nie będzie możliwe czerpanie pełnych korzyści płynących z integracji źródeł odnawialnych. Możliwość pełnego wykorzystania tej energii będzie ograniczona potencjalnymi obciążeniami sieci w czasie rzeczywistym, a zmienna podaż energii odnawialnej może prowadzić do powstawiania problemów takich, jak zawodność i niskie bezpieczeństwo dostaw energii – pomimo względnie wysokiego poziomu produkcji energii z odnawialnych źródeł. Intensywne włączanie kolejnych źródeł tej energii do sieci energetycznej w jej obecnym stanie doprowadziłoby do trudnych do przewidzenia awarii sieci w dużej skali, które odbijałyby się niekorzystnie na wynikach finansowych zarówno przedsiębiorstw energetycznych, jak i korzystających z energii podmiotów biznesowych. Szkodziłoby to również niewątpliwie wizerunkowi przedsiębiorstw energetycznych.

Aby skutecznie poradzić sobie z tymi problemami, konieczne będzie zaprojektowanie, wdrożenie i eksploatacja sieci energetycznej z uwzględnieniem nowoczesnych i zawansowanych rozwiązań technologicznych/systemowych, jak i zmiana podejścia do procesów projektowania i ekspolatacji samych sieci.

reo.pl: Czy możliwa jest zmiana systemu rozliczeń z użytkownikami na system uwzględniający jakość energii, działający w taki sposób, aby możliwe było uwzględnianie w rozliczeniach ilości zużytej „zielonej energii”? Czy klient mógłby wybierać np. energię o większym lub mniejszym udziale energii ze źródeł odnawialnych? Czy rozliczenia tego typu są obecnie w ogóle brane pod uwagę?

BW: Wiele przedsiębiorstw energetycznych na świecie oferuje klientom tego typu modele biznesowe. Dostawcy energii podejmują decyzje w sprawie pakietów cenowych w porozumieniu z organami regulacyjnymi. GE koncentruje się na rozwoju rozwiązań smart grid, które umożliwiają realizację tych opcji.

reo.pl: Jak oceniłby pan działania polskich władz lokalnych zmierzające do wdrożenia systemu smart grid oraz inwestowania w „zieloną energię”?

BW: Przyglądając się działaniom podejmowanym przez różnych uczestników rynku, wydaje mi się, że rozwiązania z grupy inteligentnych systemów elektroenergetycznych (smart grid) stają się coraz bardziej poważniej traktowaną dziedziną inwestycji. Dowodem na to może być choćby fakt przeznaczenia przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce istotnych funduszy (ok. 300-500 milionów złotych) na wdrażanie odnawialnych źródeł energii w wielu lokalizacjach. Fundusz potwierdził więc znaczenie współpracy spółek i jednostek administracyjnych w realizacji projektów tego typu. Mimo że jest wiele przykładów projektów pilotażowych rozwiązań inteligentnych realizowanych w Polsce, to jednak w większości zostały one podjęte z inicjatywy prywatnych spółek lub konsorcjów. Mamy nadzieję, że gdy wyniki tych projektów pilotażowych zaczną być widoczne, władze lokalne wykażą się większym zaangażowaniem. Istnieje duża potrzeba zaprezentowania korzyści płynących z rozwiązań tego typu w sposób, który będzie jasny dla przedstawicieli administracji.

Z punktu widzenia „zielonej energii”, polskie władze lokalne angażują się głównie w procedury administracyjne. Podejmują one decyzje o wydawaniu pozwoleń na budowę i pozwoleń środowiskowych wymaganych do realizacji różnych inwestycji z zakresu źródeł energii odnawialnej. W lokalnych strukturach administracyjnych spotykamy wielu ludzi o innowacyjnym podejściu, którzy dostrzegają potencjał energii odnawialnej. Jednak większy nacisk należy kłaść na kompleksowe planowanie przestrzenne, wspieranie rozwoju źródeł energii odnawialnej, które na szczeblu lokalnym wygenerują nie tylko nowe miejsca pracy, ale też wpływy podatkowe. Musimy tylko dać tym ludziom możliwości korzystania z wiedzy i praktyk stosowanych przez bardziej doświadczonych partnerów oraz zapewnić im dostęp do bardziej pogłębionej wiedzy, dzięki której będą mogli dostrzec szansę, jaką technologie i rozwiązania tego typu mogą dać ich lokalnym społecznościom.

reo.pl: Jakiego rodzaju problemy wiążą się z przestojami produkcji energii odnawialnej? W jaki sposób system smart grid może poradzić sobie z różnymi i niestałymi źródłami energii odnawialnej? Czy rozwiązania smart grid są w stanie pomóc w integrowaniu i wdrażaniu koncepcji rozproszonego generowania energii?

BW: Odnawialne źródła energii są źródłami o zmiennym i niestabilnym charakterze, a przedsiębiorstwa energetyczne mają ograniczoną kontrolę nad zmianami (przestojami lub spadkiem ilości surowca) zachodzącymi w takich „generatorach energii”, jak wiatr czy słońce, muszą stawić czoła ryzyku związanemu ze zmiennością produkcji energii z tych źródeł. Technologie smart grid udostępniają rozwiązania umożliwiające reagowanie na zmiany popytu oraz przechowywanie energii, które dobrze sprawdzają się podczas włączania do sieci różnego rodzaju źródeł energii odnawialnej.

W sieciach tradycyjnych energia elektryczna przepływa w jednym kierunku – z elektrowni do klienta. Jednak z uwagi na to, że coraz większe ilości energii odnawialnej wytwarza się w formie rozproszonej, czyli wprowadzana jest ona do sieci w różnych jej punktach, w tym również od strony sieci dystrybucyjnej albo niskich napięć. Istniejąca sieć nie była w przeszłości projektowana z myślą o wielokierunkowym przepływie energii. Dwukierunkowy przepływ energii, zaawansowane systemy sterowania oraz zaawansowane technologie automatyki sieciowej mogą pomóc w bezpiecznym wprowadzaniu energii wiatru, słońca oraz innych alternatywnych źródeł energii do sieci dystrybucyjnej (albo niskiego napiecia) oraz w zarządzaniu jej, w czasie rzeczywistym, zgodnie z potrzebami i miejscami podwyższonego popytu.

reo.pl: Wdrożenie systemów smart grid wymagać będzie kilku lat wprowadzania systematycznych i stopniowych zmian. Ile lat zajmie pełen rozwój i wdrożenie systemów smart grid w Europie?

BW: Komunikat Komisji Europejskiej zatytułowany „Rozwiązania Smart Grids: od innowacji do wdrożenia” (European Commission Communication 'Smart Grids: from innovation to deployment') wyraźnie określa najważniejsze wstępne inwestycje, jakich należy dokonać w ciągu najbliższych kilku lat poprzez odpowiednie mechanizmy finansowania i w uzgodnieniu z Europejskim Strategicznym Planem Technologii Energetycznych (SET), aby potwierdzić przydatność tych technologii. GE popiera te zalecenia, ponieważ uwzględniają one większość wyzwań, z jakimi musi zmierzyć się Unia Europejska, aby zapewnić kompleksowe wdrożenie rozwiązań smart grid. W szczególności popieramy podejście Komisji do kwestii ułatwiania i przyspieszania wdrażania odpowiednich norm oraz tworzenia uregulowań promujących rozwiązań systemów smart grids. Podejście to powinno zaowocować ciągłymi inwestycjami w technologie smart grids w krajach Unii Europejskiej. Uczestnictwo najważniejszych graczy w grupie zadaniowej Smart Grids Task Force na pewno istotnie przyczyniło się do identyfikacji wspomnianych wcześniej kluczowych kwestii.

reo.pl: Czy może pan przedstawić pozytywne przykłady wdrożeń rozwiązań smart grid w Europie? Jakie programy lub rozwiązania należałoby zrealizować w celu wdrożenia rozwiązań smart grid w Polsce?

BW: Doskonałe przykłady współpracy pomiędzy rządem, regulatorami, producentami, a dostawcami energii w kwestii wdrażania technologii smart grid można znaleźć na ternie Wielkiej Brytanii. Fundusz Low Carbon Networks Fund, dysponujący środkami na poziomie 500 milionów funtów, jest inicjatorem innowacyjnych zmian, jakie muszą dokonać się w sieciach energetycznych w Wielkiej Brytanii w celu urzeczywistnienia idei sektora energetycznego o niskim poziomie emisji gazów cieplarnianych. Starannie opracowane badania i projekty umożliwią wykorzystanie zdobywanej dzisiaj wiedzy na większą skalę w przyszłości, przy ograniczeniu do minimum kosztów ponoszonych przez klientów w Wielkiej Brytanii. Ogółem – brytyjski regulator sektora energetycznego szacuje, że sektor energetyczny w Wielkiej Brytanii musi wydać do 200 miliardów funtów, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw i jednocześnie spełnić wymagania środowiskowe na przestrzeni najbliższej dekady. Do 32 miliardów funtów z tych inwestycji przeznaczonych zostanie na same sieci. Wyniki i informacje zebrane podczas wszystkich badań sponsorowanych przez fundusz LCN pozwolą operatorom sieci lepiej zrozumieć inwestycje, jakie będą wymagane w przyszłości. Co ważniejsze, umożliwią one również dokonanie przeglądu rozwiązań alternatywnych, które pozwolą uniknąć kosztownych inwestycji.

Cały wywiad mogą przeczytać Państwo na stronie REO.pl w zakładce Wywiady