Ubóstwo energetyczne, które niedawno zostało dostrzeżone jako poważny problem społeczny, polega na doświadczaniu trudności w zaspokojeniu podstawowych potrzeb energetycznych gospodarstw domowych za rozsądną cenę.

Łączy ono kwestię ubóstwa ekonomicznego z niską efektywnością energetyczną zamieszkiwanych budynków. Na podstawie dotychczas przeprowadzone analizy można szacować, że w 2016 roku ok. 12,2% Polaków, czyli ok. 4,63 mln osób, dotkniętych było tym problemem. Aż 75% wszystkich ubogich energetycznie zamieszkiwało domy jednorodzinne. Ubóstwo to przynosi znaczne straty społeczne, w szczególności w zakresie zdrowia i wydatków na nie.

Projekt PEP 2040 nie odnosi się w żadnym miejscu do efektywnych sposobów ograniczania ubóstwa energetycznego. Brak określonych kierunków działania świadczy o lekceważeniu tego zjawiska. Wprowadzony dodatek energetyczny jest nie tylko zdecydowanie za niski. Skala jego oddziaływania, ze względu na ograniczenia formalne, również jest bardzo mała. Tymczasem ubóstwo energetyczne stanowić powinno ważki kierunek działania polityki energetycznej, ściśle powiązany z ograniczaniem niskiej emisji, gdyż dotyczy w przeważającej mierze rodzin zamieszkujących budynki o bardzo wysokim zużyciu energii. Pomoc dla rodzin dotkniętych ubóstwem energetycznym powinna być w pierwszej kolejności kierowana na obszary najbardziej wrażliwe. W szczególności w tych działaniach powinny znaleźć się:

 Wypracowanie krajowej definicji ubóstwa energetycznego oraz monitorowanie skali i charakterystyki zjawiska w Polsce w celu tworzenia polityki opartej na wiedzy.
 Weryfikacja funkcjonowania mechanizmu dodatku energetycznego, połączonego obecnie z mechanizmem dodatku mieszkaniowego.
 Modyfikacja istniejących mechanizmów w ramach ustawy o efektywności energetycznej.
 Modyfikacja obecnie funkcjonującego Funduszu Termomodernizacji i Remontów – w szczególności mechanizmu premii termomodernizacyjnej.
 Kontynuacja grantów przeznaczonych na poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych w ramach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
 Wprowadzenie mechanizmu gwarancji finansowych dla ubogich podmiotów (np. wspólnot mieszkaniowych) zaciągających kredyt na inwestycje podnoszące efektywność energetyczną.
 Finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną za pośrednictwem organizacji pozarządowych.
 Mechanizm wsparcia procesu wychodzenia z ubóstwa energetycznego dla bezrobotnych.

Na obszary, gdzie występują gospodarstwa domowe dotknięte ubóstwem energetycznym, kierowana powinna być pomoc ze środków publicznych. Obecnie wysokie wparcie – często 80–90% dotacji do inwestycji – jest przeznaczanych na wymianę kotłów. Otrzymują je głównie osoby zamożne i średnio zamożne. Nie jest to dobra polityka.

Tekst całej opinni przygotowanej przez Fundację Instytut na rzecz Ekorozwoju na prośbę Stowarzyszenia EKO-UNIA nzjadziejsz tutaj: Opinia o projekcie polityki energetycznej do roku 2040