1 grudnia rozpoczyna się Konferencja Stron konwencji klimatycznej. Peruwiańska Lima to ostatni przystanek przed przyszłoroczną konferencją w Paryżu, gdzie ma zostać uzgodnione globalne porozumienie na rzecz ochrony klimatu.

Proces klimatycznych negocjacji toczy się od lat. Być może dlatego budzi umiarkowane i wybiórcze zainteresowanie mediów (szczególnie polskich, chętniej skupiających się na doraźnych konfliktach w kraju, niż na ważnych procesach globalnych). Trzeba jednak podkreślić, że uzgodnienia z Limy warunkują sukces konferencji paryskiej, a tym samym - naszą przyszłość. Dlatego warto uważnie śledzić jej przebieg.

Architektura negocjacji jest niezwykle skomplikowana. I nic dziwnego, próbuje przecież pogodzić interesy nauki, licznych gałęzi gospodarki oraz krajów uczestniczących w negocjacjach - o różnych oczekiwaniach i możliwościach. Kilka ścieżek negocjacyjnych, setki dokumentów i wiele grup nacisku, prezentujących swój punkt widzenia.

Przez najbliższe kilkanaście dni będziemy dla Was śledzić przebieg konferencji, filtrować informacje i podawać je w strawnej (choć raczej nie lekkostrawnej) formie.

Na początek zaprezentujemy punkt widzenia kilku powszechnie szanowanych organizacji i instytucji - głosy reprezentatywne dla dużych grup interesu, całych krajów, czy kontynentów.

Perspektywa organizacji ekologicznych

Dziś stanowisko Climate Action Network (CAN) - największej na świecie sieci organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną klimatu i pomocą rozwojową, skupiającej m.in. WWF, Greenpeace, Oxfam, czy Friends of the Earth.

W Limie ustalony zostanie kształt paryskiego porozumienia. Wg CAN Lima może (i musi) być punktem zwrotnym na ścieżce do ambitnego i sprawiedliwego porozumienia klimatycznego. Jakie decyzje muszą zapaść w Peru, by tak się stało?

Mitygacja i finansowanie przed rokiem 2020

Paryskie porozumienie wejdzie w życie w roku 2020. Jednak by zapobiec dramatycznym zmianom klimatu, trzeba działać już dziś. Wg naukowców obecne wysiłki nie są wystarczające, by powstrzymać niebezpieczny wzrost temperatur. Mamy do czynienia z tzw. "luką emisyjną" (czyli rozbieżnością pomiędzy potrzebami redukcyjnymi wynikającymi z analiz naukowych, a zobowiązaniami składanymi przez polityków).

To dlatego:

• COP20 powinien zobowiązać strony Konwencji do podniesienia poziomu swych zobowiązań i wzmocnienia działań redukcyjnych do roku 2020.
• COP20 powinien zobowiązać grupę roboczą ds. nowego porozumienia klimatycznego (ADP) do wypracowania 2-letniego planu na lata 2015-2017; plan miałby definiować, jak zamknąć lukę emisyjną.
• COP20 powinien ocenić wkład poszczególnych donorów do Zielonego Funduszu Klimatycznego GCF (o GCF pisaliśmy tutaj); omówić, jaki powinien być ten wkład w dalszej perspektywie, np. do roku 2020.
• COP20 powinien zobowiązać kraje rozwinięte (ale też gospodarki szybko wschodzące) do stopniowego zwiększania dorocznych wpłat do GCF, tak by osiągnąć pożądany poziom finansowania.
• W trakcie Segmentu Wysokiego Szczebla ministrowie środowiska państw członków Konwencji powinni nakreślić mapę drogową odnośnie finansowania do roku 2020.
• Kraje rozwinięte powinny zadeklarować co najmniej 80 mln dolarów wkładu do funduszu adaptacyjnego.
• Grupa kontaktowa ds. rewizji okresu zobowiązań 2013-2015 (JCG), w świetle najnowszych wyników naukowych, powinna zaapelować do państw rozwiniętych o zrewidowanie ich zobowiązań na najbliższe 6 lat.

Kształt i zawartość nowego porozumienia (po roku 2020)

Decyzja COP20 w sprawie “wkładów krajowych” (Intended Nationally Determined Contributions)

Na drodze do nowego porozumienia, poszczególne kraje zobowiązane są do przedstawienia tzw. Intended Nationally Determined Contributions (INDC). W tych dokumentach (oczekiwanych w pierwszym kwartale 2015 r) mają zadeklarować swoje przyszłe zobowiązania redukcyjne oraz sposoby ich realizacji. Wg CAN decyzja COP20 w sprawie INDC powinna zawierać:

• Proces oceny poszczególnych INDC pod kątem ich zgodności z potrzebami oraz pod kątem sprawiedliwego podziału wysiłków redukcyjnych.
• Finansowanie w ramach poszczególnych INDC.
• Zachętę, by INDC zawierały również działania adaptacyjne. Kraje najbiedniejsze powinny uzyskać wsparcie w przygotowaniu INDC.
• Zachętę do zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w procesie przygotowania INDC (m.in. w postaci konsultacji społecznych).

Decyzja COP20 w sprawie porozumienia paryskiego powinna zawierać:

• Długookresowy globalny cel zredukowania do zera emisji ze spalania paliw kopalnych oraz przejścia w 100% na odnawialne źródła energii - jak najszybciej, ale nie później niż w roku 2050.
• Wspólne zobowiązanie członków Konwencji do przesunięcia wsparcia publicznego (w postaci funduszy i regulacji) z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii oraz zwiększenie odporności na zmiany klimatu.
• Ustalenie globalnych celów w zakresie tego publicznego wsparcia.
• Zielone światło dla rozważenia nowych instrumentów i kanałów, umożliwiających pozyskanie dodatkowych środków na ochronę klimatu, z jeszcze niewykorzystanych źródeł.
• Zgodę co do przyjęcia obszernego i sprawiedliwego systemu monitorowania, sprawozdawczości i weryfikacji funduszy klimatycznych (Measuring, Reporting and Verification - MRV).
• Zgodę na przyjęcie ambitnego, globalnego celu w zakresie adaptacji do zmian klimatu w ramach paryskiego porozumienia. COP20 powinien zachęcić kraje rozwijające się do opracowania i wdrożenia krajowych planów adaptacyjnych.
• Przyjęcie wiarygodnego, dwuletniego planu działań w ramach mechanizmu Loss and Damage (zajmującego się skutkami ekstremów pogodowych w krajach rozwijających się).
• Wzmocnienie roli społeczeństwa obywatelskiego w ramach wszystkich ścieżek negocjacyjnych, w trakcie wdrażania postanowień nowego protokołu i w procesach MRV.
• Rekomendację dla Centrum i Sieci na rzecz Technologii Klimatycznych (Climate Technology Centre and Network) - CTCN powinno rozważyć wsparcie krajów rozwijających się w zakresie nowych technologii, w postaci doradztwa i capacity building.

Marta Śmigrowska, na podstawie Climate Action Network International.