Roślinność jest niezwykle ważnym komponentem środowiska w przestrzeni miejskiej. Widzimy, gdy pięknie kwitnie, gdy jesienią gubi liście, ale czy zdajemy sobie sprawę z tego, że jej funkcjonowanie przynosi nam ogromne korzyści? Tworzy tereny biologicznie czynne, które pełnią podstawowe funkcje: biologiczne, hydrologiczne, klimatyczne, oraz funkcje pochodne: społeczne, psychiczne i wychowawcze, estetyczne, plastyczne, artystyczne, akustyczne, ochronne (sanitarne), żywicielskie. Niniejszy cykl artykułów powstał, aby przybliżyć spektrum dobroczynnych korzyści, jakie przynoszą nam - naszemu zdrowiu i środowisku w mieście - funkcje pełnione przez tereny zieleni.

Jedną z właściwości zieleni jest tłumienie hałasu. Czynnikiem wpływającym na rozprzestrzenianie się hałasu jest nie tylko zieleń, ale i ukształtowanie terenu, na którym się ona znajduje,  mikroklimat (temperatura, wilgotność powietrza, natężenie wiatru) itd. Fale dźwiękowe są rozpraszane głównie przez pnie, gałęzie i pochłaniane przez liście.

Efektywność tłumienia zależy od gęstości ulistnienia, jego powierzchni, wysokości, szerokości, rodzaju (szczególnie korzystnie wpływają różne gatunki roślin i piętrowość  nasadzeń), od wielkości terenu zajmowanego przez zieleń. Badania laboratoryjne wykazują, że siła tłumienia wzrasta wraz z ilością liści przypadających na jednostkę objętości. Zieleń ma działanie dźwiękochłonne głównie wtedy, gdy występuje w zwartych grupach, jednak nie jest elementem eliminującym hałas, lecz go redukującym.

Właściwie posadzone drzewa i krzewy mogą redukować słyszalność hałasu nawet o połowę. Takie wygłuszenie wymaga  barier z zieleni o szerokości  od 70 do 100 m. Przy ograniczonej przestrzeni w miastach niestety rzadko jest to możliwe. Stosowane przy ulicach pasy zieleni o szerokości  od 2 do nawet 10 metrów  obniżają hałas tylko 1-2 decybeli. Jednakże, obecność nawet takiej wąskiej bariery roślinnej powoduje wielokrotne rozpraszanie i pochłanianie części energii akustycznej, łagodzi gwałtowność i tłumi „szorstkość” dźwięków, a tym samym zmniejsza dokuczliwość hałasu, mimo niedużego obniżeniu jego poziomu.  

Dlatego każde nawet pojedyncze drzewo lub krzew są bardzo ważne dla ochrony ludzi i ich środowiska przed niepożądanym i uciążliwym hałasem. Skuteczność barier z roślinności jest głównie związana z percepcją walorów krajobrazowych, co oznacza wykorzystanie drzew, krzewów i innych roślin dla poprawy estetyki otoczenia, zwłaszcza wzdłuż ulic, dróg i ekranów dźwiękochłonnych.

Zieleń posadzona przy ekranach dźwiękochłonnych (szczególnie różnego rodzaju pnącza), zwiększa skuteczność ekranów tworząc dodatkową warstwę tłumiącą hałas. Na terenach charakteryzujących się bogatą roślinnością, odczuwanie uciążliwości z powodu pobliskich tras komunikacyjnych jest na ogół zdecydowanie mniejsze, niż tam, gdzie roślinności jest mało.

Okazuje się, że zieleń może chronić przed takim zjawiskiem jak „lśnienie na drodze”. Dotyczy to kierowców oślepianych przez światła innych pojazdów. Zabezpieczeniem mogą być ciągłe pasy zieleni (głównie rośliny krzewiaste o wysokości ok. 160 cm) pomiędzy jezdniami. Najlepsze do tych celów gatunki to: dzika róża, trzmielina, itp. .Zieleń jest także wykorzystywana przy ciągach komunikacyjnych jako osłona przeciwśnieżna. W celu zapobieżenia zasypywaniu śniegiem dróg na obszarach niezabudowanych formuje się z zieleni specjalne osłony. Osłony przeciwśnieżne tworzy się głównie z żywopłotów.

Zieleń jest często stabilizatorem zboczy lub skarp. Wymywane przez deszcz mogą się osuwać i opadać. Dzięki bogatemu systemowi korzeniowemu zieleni posadzanej skarpy i zbocza nie osuwają się. Jest to naturalny sposób na wzmocnienie i stabilizację podłoża.

Marlena Sajnog

Źródło:

Batorczak A., Kalinowska A., 2010, Na spotkanie różnorodności biologicznej, Szkolne obserwacje drzew – Poradnik Nauczyciela,   Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym, Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Czerwieniec M., Lewińska J.,1996, Zieleń w mieście, Kraków

Sadowski J.,  1982,Podstawy akustyki urbanistycznej. Arkady, Warszawa

Sobczyńska K.U. Zieleń jako element współczesnego miasta i jej rola w przestrzeniach Publicznych Poznania, Politechnika Poznańska Wydział Architektury, Poznań 2014 r.

 

Jeśli podobał Ci się ten artykuł, możesz wesprzeć powstanie nowego, wpłacając datek na rzecz Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju.