Wbrew powszechnym przekonaniom rozwój gospodarczy idzie w parze z zapobieganiem zmianom klimatu. Dowodzi tego raport „Lepszy wzrost, lepszy klimat: Nowa gospodarka klimatyczna” przygotowany przez Światową Komisję ds. Ekonomii i Klimatu.

Autorzy raportu, na podstawie doświadczeń wybranych krajów, miast oraz firm pochodzących z całego świata, dowodzą możliwości pogodzenia rozwoju z gospodarką niskoemisyjną. Państwa na wszystkich poziomach dochodów mają możliwość podtrzymywania stałego wzrostu gospodarczego, redukując jednocześnie ryzyko związane ze zmianami klimatycznymi. Dzięki zmianom strukturalnym, jakie zachodzą w gospodarce światowej, innowacjom technologicznym i dostępności kapitału, taka zmiana gospodarki jest nie tylko możliwa, ale także może przynieść wymierna korzyści. Niezbędna jest jedynie silna i zdeterminowana wola polityczna.

– Najbliższe 15 lat ma dla światowej gospodarki znaczenie fundamentalne – piszą autorzy. – Przechodzi ona obecnie głęboką przemianę strukturalną – wzrośnie w tym czasie o ponad połowę, a ponad miliard ludzi przeprowadzi się do miast. Około 90 bilionów dolarów zostanie zainwestowane w infrastrukturę oraz systemy energetyczne. Sposób, w jaki owa przemiana zostanie dokonana, ukształtuje przyszłe wzorce rozwoju, produktywność i standard życia.

Niekontrolowana emisja gazów cieplarnianych już dziś przynosi poważne konsekwencje dla ekonomii światowej. Zaniechanie zdecydowanych działań w najbliższym dziesięcioleciu sprawi, że wzrost średniej temperatury powyżej 2 st. C wydaje się nieuchronny. Co więcej, obecny kurs światowej gospodarki i emisji CO2 prowadzi nas prostą drogą do wzrostu aż o 4 st. C pod koniec tego stulecia. Możliwe, że doprowadzi to do sytuacji, w której zmiany klimatyczne wymkną się spod kontroli i staną się nieodwracalne. Wysoka koncentracja gazów cieplarnianych oraz opóźnienia w redukcji ich emisji sprawiają, że przestawienie światowej gospodarki na niskoemisyjne tory staje się coraz większym wyzwaniem.

Przyszły wzrost gospodarczy nie musi naśladować obecnego modelu, polegającego na uzależnieniu od paliw kopalnych. Wystarczy wykorzystać potężny potencjał, jaki tkwi w inwestycjach w zwiększoną energooszczędność, transformację strukturalną oraz w zmianach, jakie umożliwia nam najnowocześniejsza technologia.

Miasta źródłem wzrostu ekonomicznego

Miasta wytwarzają ok. 80% światowej produkcji gospodarczej, zużywają ok. 70% energii, generując podobny odsetek gazów cieplarnianych. Sposób, w jaki przebiegać będzie przyszły rozwój miast, w dużej mierze zdeterminuje kierunek światowej gospodarki i związanych z nim zmian klimatycznych.

Niestety, większość miast rozwija się obecnie w sposób nieuporządkowany i pozbawiony planowania, co sprawia, że ponoszą one wysokie koszty ekonomiczne, społeczne i środowiskowe. Jak zauważyć można na przykładzie wielu metropolii, które wdrażają nowoczesną wizję rozwoju, możliwe jest formowanie miast w oparciu o transport publiczny. Pozwala to na dynamiczny wzrost ekonomiczny, zmniejszając jednocześnie szkodliwe emisje. Ten rodzaj inwestycji w infrastrukturę miejską może zmniejszyć ilość kapitału potrzebnego na jej budowę aż o 3 biliony dolarów w ciągu najbliższych 15 lat.

Wykorzystanie dostępnego terenu

Możliwość wyżywienia populacji świata, prognozowanej na 8 mld w roku 2030, zależy od wydajności produkcji powiązanej z zachowaniem środowiska naturalnego. Najnowsze technologie umożliwiają zwiększenie wydajności produkcji żywności, zapewniając jednocześnie ochronę lasów oraz zmniejszenie emisji powiązanej z hodowlą i uprawą ziemi. Przywrócenie do użytku zdegradowanych 12% terenów rolniczych pozwoliłoby na wyżywienie dodatkowych 200 mln ludzi.

Czysta energia i energooszczędność

Czysta, odnawialna energia przyszłości jest tuż za rogiem. Węgiel jest coraz droższy, a jego spalanie – obarczone rosnącym uzależnieniem od importowanych surowców i zanieczyszczeniem powietrza. Spadające koszty energetyki wiatrowej i słonecznej mogą doprowadzić do sytuacji, w której już za 15 lat energetyka odnawialna zajmować będzie aż połowę wytwarzania energii. Zwiększone inwestycje w efektywność energetyczną to także szansa na zmniejszenie zapotrzebowania na energię. Decentralizacja wytwarzania energii, możliwa dzięki lokalnym, odnawialnym źródłom, pozwoli na doprowadzenie elektryczności do gospodarstw zamieszkiwanych przez ponad miliard ludzi.

Autorzy raportu nie tylko diagnozują obecną sytuację na świecie, ale także przedstawiają swoje rekomendacje, które pozwolą przeprowadzić transformację światowej gospodarki:

1. Przyspieszenie transformacji światowej gospodarki, poprzez uwzględnienie zmian klimatycznych w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych na każdym poziomie decyzyjnym.
2. Zawarcie wiążącego globalnego porozumienia klimatycznego, zwiększającego wsparcie dla polityki lokalnej poszczególnych państw, wysyłającego silny sygnał do inwestorów prywatnych.
3. Likwidacja dopłat do paliw kopalnych, zniesienie dopłat rolnych a także przesunięcie finansowania i zasobów na wsparcie najuboższych.
4. Wprowadzenie przewidywalnego podatku od emisji CO2 jako część reformy fiskalnej.
5. Zmniejszenie kosztów kapitałowych, ponoszonych na inwestycje niskoemisyjne, oraz zwiększenie dostępności do instytucjonalnych zasobów kapitałowych.
6. Wspieranie niskoemisyjnych technologii do poziomu, w którym zadziała efekt skali, oraz potrojenie inwestycji w badania i rozwój czystej energii.
7. Prowadzenie polityki miejskiej w sposób umożliwiający rozwój i rozbudowę masowej komunikacji.
8. Zatrzymanie wylesiania do roku 2030 poprzez stworzenie zachęt do długoterminowych inwestycji i ochrony obszarów leśnych, a także zwiększenie finansowania tych działań do poziomu 5 mld dol. rocznie.
9. Odtworzenie 500 mln ha zniszczonych lasów i obszarów rolnych do roku 2030.
10. Zwiększenie tempa odchodzenia od gospodarki węglowej poprzez zamykanie wyeksploatowanych elektrowni w krajach wysoko rozwiniętych i powtórzenie tego procesu w krajach o średnim dochodzie poczynając od roku 2025.

Wprowadzenie w życie reguł i inwestycji proponowanych w raporcie pozwoli na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o połowę wielkości niezbędnej do zmniejszenia ryzyka zmian klimatu. Silniejsze i szeroko zakrojone wprowadzenie rekomendowanych działań pozwoliłoby na ograniczenie emisji aż o 90%. Wszystkie te posunięcia niosą ze sobą liczne korzyści ekonomiczne i społeczne. Niezbędne będą także działania w dalszym okresie – konieczne do powstrzymania zmian klimatycznych – takie jak rozwój technologii wychwytywania CO2 czy przechowywania energii.

Ważne jest powstanie wiążącego i sprawiedliwego porozumienia światowego, wspierającego działania na poziomie państw. Kraje wysoko rozwinięte powinny dać przykład poprzez ambitniejsze cele redukcyjne oraz zmobilizowanie wsparcia technologicznego i finansowego, jakiego oczekują kraje rozwijające się. Bez udziału krajów rozwijających się, odpowiedzialnych za dwie trzecie światowej emisji, światowe porozumienie nie będzie możliwe.

– Przestawienie gospodarki na niskoemisyjne tory nie będzie zadaniem łatwym – konkludują autorzy raportu. Nie wszystkie z rekomendowanych działań przyniosą korzyść każdej zainteresowanej stronie. Mimo że w wyniku takiej polityki powstanie wiele nowych miejsc pracy, a wiele firm odniesie korzyści finansowe, będą także przegrani. Należeć będą oni głównie do wysokoemisyjnego sektora przemysłowego. Dlatego też autorzy raportu podkreślają konieczność pomocy robotnikom i społecznościom dotkniętym zmianami.

Dowody zaprezentowane w raporcie pokazują, że istnieje szerokie pole działań, pozwalających pogodzić ze sobą wzrost gospodarczy i zmniejszenie ryzyka zmian klimatycznych. Międzynarodowi liderzy stają przed wyjątkową możliwością skierowania świata na ścieżkę zrównoważonego rozwoju. Korzyści, jakie odniosą mieszkańcy Ziemi, są niezaprzeczalne, a na działanie nie pozostało już tak wiele czasu.

Pełny raport można znaleźć TUTAJ.

Piotr Siergiej, Chronmklimat.pl

Redakcja ChronmyKlimat.pl zezwala na przedruk tego artykułu pod warunkiem podania nazwiska autora oraz źródła wraz z aktywnym linkiem do portalu (ChronmyKlimat.pl).