Aktualności

Recykling statków wyzwaniem dla zrównoważonej gospodarki (19837)

Katarzyna Dmochowska
2016-09-15


galeria

Fot. pixabay.com

Złomowanie  statków w wielu przypadkach nie ma nic wspólnego ze zrównoważoną gospodarka. Na świecie jest około 50 000 statków, z czego co roku około tysiąca kończy swoją żywotność. Ok. 70% nieużytków jest złomowanych na azjatyckich plażach Bangladeszu, Indii czy innych rozwijających się krajów w warunkach niespełniających wymogów związanych z bezpieczeństwem pracowników oraz bezpieczeństwem dla środowiska. 

Obecna sytuacja

Statki, po okresie przydatności do eksploatacji (25 – 30 lat) są złomowane. Statki mogą być rozkładane na części i poddawane recyklingowi w wielu stoczniach na świecie (w Europie, Azji, Stanach Zjednoczonych).  Z racji kwestii finansowych aż 70% statków (dane za 2012 rok) są złomowane w krajach rozwijających się - głównie w  Azji (Bangladesz, Indie, Chiny, inne).  Obszary złomowania statków w Azji były kiedyś atrakcyjnie turystycznie. Obecnie są to miejsca wysypisk odpadów niebezpiecznych, które zagrażają zdrowiu ludzkiemu i środowisku naturalnemu.

Odpady w postaci zużytych obiektów pływających stanowią ważną i dużą część wszystkich odpadów przemysłowych powstających na świecie. Zatrważające są statystyki mówiące o tym, iż z samej Unii Europejskiej od 40 000 do 1,3 mln ton odpadów toksycznych ze statków jest eksportowana do Azji każdego roku. 

Na szczęście coraz więcej stoczni i firm podejmuje się rozbiórki statków w Europie (np. w Wielkiej Brytanii, w Belgii) gdzie złomowanie statków  odbywa się z zupełnie inny sposób  – tutaj wymogi Unii Europejskiej oraz Konwencji Bazylejskiej są przestrzegane, co wpływa pozytywnie na zdrowie pracowników oraz środowisko naturalne.

O działaniach związanych ze złomowaniem statków i bezpieczeństwem tego działania dla ludzi i środowiska czytaj na Shipbreaking Platform. 

Z czego są zbudowane statki i co z tymi materiałami można zrobić?

Głównym materiałem jest stal, która nadaje się do recyklingu. W Indiach aż 10%* zapotrzebowania na stal jest pokrywana z recyklingu statków.

Ponadto prawie wszystkie elektroniczne i elektryczne części są sprzedawane do ponownego użycia.  Wartościowe metale takie jak miedź, zawarta w elektrycznych kablach, może być wykorzystana jako składnik niszczarki do metali itp. Itd.

Części silnika po odpowiednim przygotowaniu mogą być  ponownie sprzedane.

Części kadłuba statku są stapiane i możliwe do wykorzystania w wielu różnych produktach zawierających żelazo.  

Ponadto w konstrukcji statków znajduje się wiele odpadów niebezpiecznych w tym substancje toksyczne.

 

Recykling i utylizacja odpadów niebezpiecznych

Toksyczne odpady znajdujące się w konstrukcji statków to: ołów, azbest (składnik starych statków zbudowanych przed latami 80-tymi), polichlorowane bifenyle (PCB), inne metale ciężkie.

Baterie ołowiowo-litowe mogą być poddane procesowi recyklingu.

Niektóre odpady są spalane i  wykorzystane jako energia cieplna, inne są spalane w celu utylizacji.

Wyjątek stanowi tutaj plastik, który często zawiera substancje toksyczne i nie może być spalony.

Toksyczny ołów czy azbest,  nie nadają się do recyklingu. Do lat 80-tych wykorzystywano azbest do produkcji statków. Na szczęście w latach 80-tych zakazano użycia azbestu przy produkcji statków, gdyż substancja ta jest zbyt niebezpieczna dla ludzi i środowiska a bezpieczna jego likwidacja jest  nieopłacalna.

W recyklingu odpadów niebezpiecznych ważną rolę odgrywa cement, który zmniejsza toksyczność substancji i ułatwia ich transport.

Międzynarodowe prawo związane ze złomowaniem obiektów transportu morskiego.

Na świecie obowiązuje  Konwencja Bazylejska (Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych) , dotycząca usuwania odpadów niebezpiecznych, którą podpisało w sumie  170 państw, w tym Indie i Bangladesz. Niestety w Azji, przy rozbiórce statków firmy recyklingowe często nie przestrzegają zasad bezpieczeństwa pracowników. Istnieje wiele luk prawnych ułatwiających korporacjom uniknięcie odpowiedzialności prawnej za niedostosowanie swoich działań do przepisów.

Od 2012 roku w Europie wprowadzono  przepisy stanowiące o tym iż każda jednostka pływająca z Europejską flagą może być złomowana tylko i wyłącznie w stoczniach znajdujących się na tak zwanej zielonej liście. Niestety tutaj również istnieje wiele luk prawnych wykorzystywanych przez firmy.  

Warunki pracy w trakcie rozbiórki statków

Praca przy rozbiórce statków należy do najbardziej niebezpiecznych zawodów świata.

Toksyczne odpady powodują choroby u pracowników stoczni.   

Średnia długość życia pracownika stoczni jest alarmująco niska i wynosi jedynie 40 lat.

W Bangladeszu, przy złomowaniu statków pracuje aż 20% dzieci poniżej 15 roku życia.   Rocznie tysiące osób ginie w stoczniach, gdyż dochodzi do wielu wypadków w wyniku braku przestrzegania zasad bezpieczeństwa.

Złomowanie statków a środowisko naturalne

Naturalne środowisko jest często niszczone. Na przykład w Bangladeszu w celu ułatwienia transportu statków do stoczni  praktykuje się wycinanie  dużych ilości drzew namorzynowych. Drzewa owe stanowią  ochronę  przed monsunami. Ponadto substancje toksyczne ze statków wpływają negatywnie na znajdujące się w morzach ryby i okoliczny morski ekosystem.

Propozycja zrównoważenia procesu złomowania statków  

a)      Bezpieczeństwo

Według Shipbreaking Platform złomowanie statków powinno odbywać się poza plażą w warunkach umożliwiających bezpieczne użycie ciężkiego sprzętu oraz zapewniających sprzęt przeciwpożarowy i  dostęp dla karetek.   

b)      Zachowanie podstawowych praw pracowniczych:

Międzynarodowe prawa pracownicze powinny być zachowane we wszystkich stoczniach na świecie. Pracownicy powinni mieć prawo do organizacji protestów dotyczących polepszenia warunków pracy oraz powinni mieć zapewnione opiekę w klinikach zdrowotnych w miejscu pracy.

c)       Zaprzestanie „nielegalnego składowania” toksycznych statków poprzez załatanie luk prawnych, stale  wykorzystywanych przez firmy.

d)      Odpowiedzialność prawna za złomowanie statków powinna być  po stronie właścicieli statków.

e)      Ekoprojektowanie statków i ich recycling

Właściciele statków oraz firmy produkujące statki powinny budować statki z jak największej ilości materiałów nietoksycznych. Zielone Stocznie przeznaczone do recyklingu statków powinny zostać wyznaczone I nagradzane za swoja działalność.

 

 *Rekacewicz, Philippe (25 Feb 2012). "Shipbreaking in Asia | GRID-Arendal - Maps & Graphics library"

Autor: Katarzyna Dmochowska, ChronmyKlimat.pl, na podstawie: National Geographic, Wikipedii, Shipbreaking Platform, BBC News

 


ChronmyKlimat.pl – portal na temat zmian klimatu dla społeczeństwa i biznesu. © Copyright Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
Redakcja: ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa, tel. +48 +22 8510402, -03, -04, fax +48 +22 8510400, portal@chronmyklimat.pl


Projekt "Polityka klimatyczna szansą dla Polski. Jak ją wykorzystać? (KLIMAPOLKA)" jest dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za treść materiałów odpowiada wyłącznie Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju.