Opublikowany 15 grudnia 2011 r. „Plan działań w zakresie energii do roku 2050" ma zdaniem Komisji Europejskiej zapewnić bezpieczną, konkurencyjną i niskoemisyjną przyszłość dla sektora energetycznego. Ekspertów martwi jednak brak zdefiniowania konkretnych działań.

Głównym celem przyjętej strategii jest dążenie do obniżenia emisji dwutlenku węgla przy jednoczesnej poprawie konkurencyjności i bezpieczeństwa dostaw energii w Europie. Podstawę stanowią scenariusze, analizujące różne aspekty dekarbonizacji sektora energetycznego (m.in. efektywność energetyczną, odnawialne źródła energii, energię jądrową i CCS). Praktycznie bezemisyjna produkcja energii stanowi warunek realizacji celu określonego w przyjętej w marcu br. mapie drogowej gospodarki niskoemisyjnej, polegającego na obniżeniu emisji o ponad 80 procent do 2050 roku.

Eksperci obawiają się, że zapisy przyjętego dokumentu nie są wystarczające, podkreślając, że nie wyznacza on konkretnych, wiążących celów oraz pozostawia luki w polityce energetycznej między rokiem 2020 a 2050.

Komisarz ds. energii Günther Oettinger prezentując nowy dokument oświadczył: „Jedynie nowy model energetyki może spowodować, że w perspektywie długoterminowej nasz system będzie bezpieczny, konkurencyjny i zrównoważony. Obecnie mamy już europejskie struktury na potrzeby koniecznych działań strategicznych, które należy podjąć w celu zapewnienia odpowiednich inwestycji".

Podczas konferencji prasowej komisarz Oettinger podkreślił potrzebę skonkretyzowania tych działań strategicznych. W ślad za ogłoszonym planem w nadchodzących latach zostaną przedstawione dalsze inicjatywy dotyczące konkretnych obszarów polityki energetycznej. Zdaniem komisarza w roku 2014 powinny zostać zaproponowane nowe cele na rok 2030, dotyczące m.in. obniżania emisji dwutlenku węgla z sektora energetycznego, udziału odnawialnych źródeł energii czy wymogów technologicznych dla produkcji energii.

Scenariusze dla energetyki

Przeanalizowanie potencjalnych scenariuszy rozwoju europejskiego sektora energetycznego pozwoliło na postawienie kilku drogowskazów, które powinny zostać uwzględnione w polityce energetycznej do roku 2050:

• Wszystkie scenariusze umożliwiają osiągnięcie celu w zakresie redukcji emisji długoterminowo mogą kosztować mniej niż obecnie realizowane strategie, zatem dekarbonizacja systemu energetycznego jest wykonalna zarówno pod względem technicznym, jak i ekonomicznym.

• Efektywność energetyczna ma kluczowe znaczenie. Bez względu na wybrany scenariusz poprawa efektywności energetycznej jest niezbędna dla realizacji celów dotyczących ograniczenia emisji CO₂ w roku 2050. Zgodnie z założeniami scenariusza przewidującego wysoką efektywność energetyczną znaczna oszczędność energii (głównie w sektorze budownictwa) pozwoli na zmniejszenie zapotrzebowania na energię o 41% w roku 2050 w porównaniu do poziomu z okresu 2005-2006.

• Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii rośnie we wszystkich scenariuszach, osiągając 55-75% udział w końcowym zużyciu energii.

• Inwestycje na wczesnym etapie są mniej kosztowne. Niezwłocznie należy podjąć decyzje inwestycyjne, ponieważ konieczna jest modernizacja i zastąpienie przestarzałej infrastruktury. Podjęcie natychmiastowych działań może uchronić przed koniecznością wprowadzania bardziej kosztownych zmian w przyszłości.

• Obecnie realizowane inwestycje umożliwią ograniczenie wzrostu cen w przyszłości. Przewiduje się, że ceny energii elektrycznej będą rosnąć do roku 2030, po czym mogą ulec obniżeniu w związku z niższymi kosztami dostaw, polityką oszczędności i udoskonalonymi technologiami.

• Korzyści skali są konieczne. Europejskie podejście przyniesie skutek w postaci niższych kosztów i bezpieczeństwa dostaw w porównaniu z analogicznymi programami krajowymi.

Energetyczna mapa drogowa do 2050 r. stanie się teraz przedmiotem ogólnoeuropejskiej debaty. Organizacje pozarządowe już komentują ten dokument: "Z opublikowanego planu działań wynika, że uzyskanie czystej energii ze źródeł odnawialnych nie będzie kosztować podatników więcej niż pozyskiwanie brudnej i niebezpiecznej energii z węgla lub atomu. Komisja przecenia rolę węgla i energii jądrowej w celu zaspokojenia oczekiwań m.in. Polski i Francji, podczas gdy dane przedstawione w tym planie są jednoznaczne. Dowodzą, że nowoczesny system energetyczny nie może obejść się bez energii odnawialnej i efektywności energetycznej, ale z łatwością może pożegnać się z węglem i energetyką jądrową" – powiedziała Frauke Thies z unijnego oddziału Greenpeace.

„Z punktu widzenia Polski proponowana mapa drogowa może wyglądać na bardzo trudną do realizacji. Jednak biorąc pod uwagę stan polskiej energetyki – przestarzałej i wymagającej bardzo zdecydowanych działań, to proponowana opcja stwarza ogromne możliwości. Z jednej strony można rozwinąć program szerokiej poprawy efektywności energetycznej, a z drugiej – zasadniczo wspierać rozwój energetyki odnawialnej. Przyniesie to nie tylko korzyści w energetyce, lecz przede wszystkim ograniczy emisje gazów cieplarnianych, przyczyni się do rozwoju przemysłu służącego poprawie efektywności i rozwojowi OZE oraz stworzy setki tysięcy miejsc pracy, w znacznej części wzmacniające lokalne gospodarki” – powiedział Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju.