Wspólna polityka rolna UE po 2022 r. (WPR) odegra kluczową rolę w walce z kryzysem klimatycznym. Podczas gdy trwają rozmowy trójstronne między prawodawcami UE, państwa członkowskie rozpoczęły już opracowywanie krajowych planów strategicznych WPR. 

Członkowie CAN Europe ocenili projekty planów strategicznych pięciu państw członkowskich. Ze sprawozdania wynika, że krajowe plany strategiczne wymagałyby poważnych zmian, jeżeli państwa członkowskie mają osiągnąć swoje cele w zakresie klimatu, energii i różnorodności biologicznej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.

Po uzgodnieniu zasad WPR na koniec 2022r. państwa członkowskie wdrożą je za pośrednictwem "planów strategicznych WPR" opracowanych na szczeblu krajowym i monitorowanych przez Komisję Europejską. Sprawozdanie pt. "Czy plany strategiczne WPR pomoże w realizacji bardzo potrzebnych działań w dziedzinie klimatu?" koncentruje się na konkretnym celu 4 WPR: rolnictwo i łagodzenie zmiany klimatu oraz analizuje środki zaproponowane przez państwa członkowskie (Danię, Francję, Niemcy, Irlandię i Hiszpanię) w swoich projektach dokumentów.

W przypadku Danii w sprawozdaniu wyjaśniono, że duńskie rolnictwo intensywnie wykorzystujące zwierzęta gospodarskie prowadzi do wysokich emisji gazów cieplarnianych. Jednak ani duńskie zalecenia SWOT, ani zalecenia UE dla Danii nie wyznaczają celu w zakresie redukcji emisji lub intensywności hodowli. Natomiast duński SWOT opowiada się za ciągłą bezczynnością klimatu. Duńska sieć organizacji pozarządowych, duńska grupa 92 wzywa rząd do odpornego na klimat duńskiego planu strategicznego WPR na koniec 2022r. poprzez zmniejszenie emisji zwierząt gospodarskich o 50% do 2030r., zwiększenie poziomu węgla organicznego w glebie, ponowne nawilżenie torfowisk i zastąpienie importowanej soi krajową produkcją białka trawy.

Dan Belusa z duńskiej sieci organizacji pozarządowych duńskiej grupy 92 powiedział: „Dania potrzebuje w swoim strategicznym planie WPR, aby wyznaczyć ambitny cel sektorowy w zakresie redukcji rolnictwa, jeśli poważnie potraktuje realizację celu redukcji emisji w całej gospodarce o 70% do 2030 r. Duńskie rolnictwo od dziesięcioleci jest zwolnione z działań w dziedzinie klimatu. W szczególności cel zmniejszenia o połowę liczby zwierząt gospodarskich przyniesie wiele korzyści również dla środowiska i różnorodności biologicznej, która wciąż spada".

We Francji, podczas gdy sektor rolny odpowiada za 20% emisji pochodzących z tego kraju, w projekcie planu strategicznego WPR nie uwzględni się celu redukcji emisji sektorowych z francuskiej krajowej strategii niskoemisyjnej. W sprawozdaniu przypomina się, że cele krajowej strategii niskoemisyjnej na rzecz redukcji emisji o 18% do 2030r. i redukcji emisji o 46 % do 2050r. w sektorze rolnym muszą zostać podkreślone w krajowym planie strategicznym WPR.

Cyrielle Denhartigh z francuskiej sieci organizacji pozarządowych Réseau Action Climat France powiedziała: "Brak ambicji francuskiego ministerstwa rolnictwa w kwestiach środowiskowych i klimatycznych jest niepokojący. Francuski plan strategiczny WPR powinien być wykorzystywany w celu zapewnienia bardziej przyjaznego dla klimatu i odpornego systemu rolnictwa poprzez wdrożenie narzędzi wsparcia WPR."

W przypadku Niemiec w sprawozdaniu podkreślono, że zarówno krajowy plan na rzecz energii i klimatu, jak i ocena potrzeb w ramach planu strategicznego WPR stanowią, że krajowy cel redukcji emisji z rolnictwa można osiągnąć tylko wtedy, gdy liczba zwierząt gospodarskich zostanie skutecznie zmniejszona, a emisje z torfowisk i gleb ekologicznych zostaną zmniejszone. Jednak ani warunki, ani żaden z ekoprogramów wymienionych w projekcie planu strategicznego WPR nie odnosi się bezpośrednio do tych sektorów.

Tobias Reichert z Germanwatch powiedział: "Niemiecki cel redukcji emisji gazów cieplarnianych dla rolnictwa można osiągnąć jedynie poprzez gruntowną reformę sektora hodowlanego, co zaowocuje ściślejszym powiązaniem liczby zwierząt a gruntami rolnymi i mniejszą całkowitą liczbą zwierząt gospodarskich. Aby to osiągnąć, fundusze WPR nie mogą wspierać przemysłowych systemów hodowlanych, lecz zachęcać do ekscelifikacji i praktyk, takich jak zrównoważone wypasanie i zarządzanie użytkami zielonymi."

W ocenie irlandzkich projektów planów strategicznych WPR przypomina, że w "planie działania na lata 2020–2027 w sektorze mleczarskim" państwowa agencja badań rolnych przewidywała dalszy wzrost liczby krów mlecznych o kolejne 12% przed 2027r. Tworzy to zasadniczy konflikt między obecną polityką dalszej ekspansji mleczarskiej a potrzebą łagodzenia zmiany klimatu w przyszłej WPR. Projekt planu strategicznego WPR powinien być dostosowany do zobowiązania rządu irlandzkiego do 7% rocznej redukcji emisji gazów cieplarnianych i jego międzynarodowych zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego.

Ian Lumley z irlandzkiej organizacji pozarządowej An Taisce powiedział: "Irlandia jest odstająca od UE w ekspansji mleczarskiej. Po ogłoszeniu w Parlamencie "sytuacji nadzwyczajnej w dziedzinie klimatu" oraz w ramach obecnego koalicyjnego programu na rzecz rocznego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w wysokości 7% do 2030 r., krajowy plan WPR musi zapewnić, aby rolnictwo odgrywało sprawiedliwy udział w działaniach w dziedzinie klimatu. Wymaga to znacznej redukcji."

W przypadku Hiszpanii w sprawozdaniu przypomniano, że model obliczania kwoty praw do płatności podstawowej wykorzystanej do wdrożenia WPR na lata 2014–2020 zakończył się przyznaniem wyższych płatności gospodarstwom o bardziej intensywnych lub wyższych plonach. Kraj ten powinien wdrożyć wzmocnioną warunkowość dostosowaną do zwiększonych ambicji UE w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej, a nowe systemy ekologiczne powinny być wyraźnie ukierunkowane na działania w dziedzinie klimatu, ochronę różnorodności biologicznej i ochronę ekosystemów, aby osiągnąć zielone, odporne i sprawiedliwe rolnictwo.

Ana Márquez z SEO/Birdlife Spain powiedziała: Środki klimatyczne w obecnej WPR nie przyczyniły się do wysiłków i potrzeb UE w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej. Ponieważ sektor rolnictwa jest czwartym co do wielkości emitentem gazów cieplarnianych w Hiszpanii, zasadnicze znaczenie ma promowanie środków przyjaznych dla klimatu i środowiska w planie strategicznym WPR, aby zapewnić, że rolnictwo przyczynia się do realizacji celów europejskiego zielonego ładu i zobowiązań UE wynikających z porozumienia paryskiego."

W celu zwiększenia działań w dziedzinie klimatu w planach strategicznych WPR państw członkowskich niezwykle ważne jest, aby obecnie negocjowana WPR na okres po 2022 r. opierała się na zobowiązaniach w zakresie ochrony środowiska, klimatu i różnorodności biologicznej określonych w europejskim zielonym uziemieniu oraz w strategiach "Odłowi do rozwidlenia" i różnorodności biologicznej do roku 2030. WPR na koniec 2022r., która zostanie wkrótce sfinalizowana, musi stać się instrumentem służącym realizacji unijnych celów w zakresie klimatu, energii i różnorodności biologicznej.

Wendel Trio, dyrektor Climate Action Network (CAN) Europe, powiedziała: "Oczywiste jest, że obecnie wynegocjowana WPR po 2022 r. zaszkodziłaby środowisku naturalnemu, różnorodności biologicznej i nie zapewniła działań w dziedzinie klimatu, jeśli nie zostanie drastycznie ulepszona. Ważnym elementem byłaby ocena skuteczności w zakresie klimatu funduszy WPR w oparciu o przejrzyste i naukowe kryteria oraz wymagałaby początkowego udziału w wysokości co najmniej 30 % w odniesieniu do programów ekologicznych. W końcowych fazach rozmów trójstronnych prawodawcy UE muszą dostosować następną WPR do unijnych ambicji w zakresie klimatu i celów ochrony różnorodności biologicznej w ramach europejskiego zielonego ładu."

 Źródło: CAN Europe