Uwzględnianie zmian klimatu stanowi dziś niezbędny element wszelkich planów i rozważań odnoszących się do zrównoważonej gospodarki. Mówiąc o perspektywach w tym zakresie, trzeba odwołać się do Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA2020). W dokumencie tym „uwzględniono i przeanalizowano obecne i oczekiwane zmiany klimatu, w tym scenariusze zmian klimatu dla Polski do roku 2030. Wykazały one, że największe zagrożenie dla gospodarki i społeczeństwa będą stanowiły ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak deszcze nawalne, powodzie, podtopienia, osunięcia ziemi, fale upałów, susze, huragany, osuwiska itp. Zjawiska te będą występowały prawdopodobnie z coraz większą częstotliwością i natężeniem, obejmując coraz większe obszary kraju”.

Według SPA2020 straty wywołane ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi w pierwszej dekadzie XXI wieku w naszym kraju kosztowały 54 mld zł. Skutki zmian klimatu do 2020 roku mogą nas kosztować kolejne 86 mld zł, a jeżeli Polska nie podejmie odpowiednich działań, do 2030 roku trzeba będzie wydać blisko 120 mld zł.

Prowadzenie świadomych działań w zakresie zrównoważonego gospodarowania woda i retencjonowania wód opadowych w polskich miastach to obecnie konieczność i jeden z niezbędnych elementów adaptacji do zmian klimatu. Jak pokazują wyniki warsztatów prowadzonych w ramach projektu „Opracowanie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu dla 44 miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców”, temat ten, tj. zarzadzanie wodami opadowymi, jest obecnie głównym wyzwaniem dla większości polskich miast.

Podobne problemy były zgłaszane przez mieszkańców Warszawy w czasie konsultacji społecznych „Strategii adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warszawy do roku 2030 z perspektywa do roku 2050” w ramach projektu „Przygotowanie strategii adaptacji do zmian klimatu miasta metropolitalnego przy wykorzystaniu mapy klimatycznej i partycypacji społecznej” (ADAPCITY), realizowanego przez Fundacje Instytut na rzecz Ekorozwoju, Miasto Stołeczne Warszawa, Unie Metropolii Polskich oraz Verband Region Stuttgart.

Na skutek zmian klimatu następują długotrwałe okresy wysokiej temperatury i brak opadów. Susza, która wyniszcza rośliny, oznacza często konieczność podlewania zieleni miejskiej woda z miejskich wodociągów, co generuje dodatkowe koszty i jest marnowaniem ograniczonych zasobów wody pitnej. Warto wiec propagować w miastach sposoby zrównoważonego gospodarowania woda.

Polskie miasta przygotowują się do systemowego gospodarowania woda. Powstają poradniki, z których mogą korzystać jednostki miejskie, deweloperzy, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także osoby mieszkające w domach jednorodzinnych. Przyjrzyjmy się konkretnym działaniom w tym zakresie.

Wrocław

Wydział Inżynierii Miejskiej Urzędu Miejskiego wraz z Uniwersytetem Przyrodniczym opracował „Katalog dobrych praktyk – zasady zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi pochodzącymi z nawierzchni pasów drogowych”, o którym dalej piszemy bardziej szczegółowo.

Wrocław w sposób systemowy podchodzi do konieczności zwiększenia ochrony miasta przed skutkami nawalnych deszczy, które powodują powodzie miejskie i podtopienia ulic czy budynków. Podpisane przez Prezydenta Wrocławia w marcu 2017 roku Zarządzenie w sprawie gospodarowania wodami opadowymi było pierwszym wyrazem systemowego działania ukierunkowanego na zmianę podejścia do zarzadzania wodami opadowymi w mieście; zarządzenie to pozwala tez na dostosowanie kompetencji jednostek do nowej ustawy Prawo wodne. Opracowanie „Katalogu dobrych praktyk” było również konsekwencja tego zarządzenia.

Łódź

Łódzka Spółka Infrastrukturalna przygotowała bezpłatny przewodnik po najprostszych i najtańszych rozwiązaniach deszczówkowych. Opracowanie „Cenna deszczówka – krótki przewodnik o tym, jak zatrzymać ją na działce” przybliżą przyjazne naturze rozwiązania, które można zastosować na działkach i w przydomowych ogrodach, wykonując je samodzielnie, niskim nakładem pracy i kosztów.

Bydgoszcz

Bydgoszcz nad Brda staje się promotorem tworzenia „zielono-niebieskiej” infrastruktury, czyli odpowiednio zaprojektowanych parków, ogrodów deszczowych, naturalnych zbiorników retencyjnych, rowów przydrożnych, dachów zielonych, a także rozwiązań indywidualnych dotyczących powierzchni przydomowych. Programowi zmian przyświeca idea, by miasto stało się odporne na zmiany klimatu, aby funkcjonowało jak „gąbka”, akumulując wodę deszczowa i umożliwiając jej wykorzystanie w okresach suszy. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy realizuje już pierwsze kontrakty w ramach projektu „Budowa i przebudowa kanalizacji deszczowej i dostosowanie sieci kanalizacji deszczowej do zmian klimatycznych na terenie miasta Bydgoszczy”, współfinansowanego przez UE.

W Bydgoszczy również opracowano poradnik-katalog, który pokazuje na przykładach, jak miasto i jego mieszkańcy mogą gospodarować deszczówka. Katalog może się stać wsparciem nie tylko dla inwestycji miejskich, deweloperów, ale i dla osób indywidualnych, które chcą się aktywnie włączyć w działania adaptacyjne.

Kraków

Również w Krakowie powstało opracowanie, które świadczy o tym, ze w mieście zdecydowano się na podejście ekohydrologiczne, a zielona infrastruktura będzie traktowana jako element gospodarowania wodami opadowymi. W dokumencie „Aspekty hydrologiczne. Aneks IV do opracowania Kierunki rozwoju i zarzadzania terenami zieleni w Krakowie na lata 2017-2030”4 wymienione zostały błękitno-zielone rozwiązania, które można wykorzystywać w gospodarowaniu wodami opadowymi: nasadzenia drzew, parki, dachy zielone, zielone ściany, ogrody deszczowe w pojemnikach i w gruncie, ogrody deszczowe infiltrujące do gruntu, oczyszczalnie hydrofitowe, pasaże roślinne, zielone niecki chłonne, niecki filtracyjne, zielone rowy infiltracyjne, stawy retencyjne, krawężniki odwadniające czy nawierzchnie przepuszczalne. Koncepcja stworzenia tego dokumentu wywodzi się z opracowanego w 2012 roku „Programu Ochrony Środowiska dla miasta Krakowa na lata 2012-2015 z uwzględnieniem zadań realizowanych w 2011 roku oraz perspektywa na lata 2016-2019”.

Warto podkreślić, ze niektóre miasta, jak np. Kraków, Gdańsk i Wrocław, przewidziały w swoich budżetach programy dotacyjne, których celem jest motywowanie mieszkańców do stosowania małej retencji, czyli zagospodarowywania wód opadowych w miejscu, gdzie one powstają. 

W poradniku przedstawiamy dobre wzory w zakresie zrównoważonego gospodarowania woda.

 

 

POBIERZ PORADNIK

POBIERZ PLAKATY