W dniu 10 kwietnia 2014 zebrał się konwent starostów województwa mazowieckiego, aby w ramach regionalnej konferencji klimatycznej porozmawiać o ochronie klimatu na Mazowszu. Nie obyło się bez dyskusji na temat Janosikowego a także bez zachwytów nad widokiem z wysokiego płockiego brzegu na Jezioro Włocławskie.

Konwent rozpoczął się od przyjęcia uchwały konwentu dotyczącej Janosikowego i wsparcia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w wysiłkach na rzecz ograniczenia tego mechanizmu. Przypomnijmy, że Janosikowe było niegroźnym mechanizmem wyrównywania przychodów pomiędzy samorządami relatywnie bogatymi i relatywnie biednymi w momencie, kiedy wzrost gospodarczy był wysoki. W obliczu kryzysu przychody województwa z podatków zmalały na tyle, że naliczona na podstawie wysokości przychodów z poprzednich lat danina na rzecz biedniejszych województw zaprowadziła województwo na skraj bankructwa. Mimo iż ciasno zaciśnięto pas na wszystkich wydatkach Urzędu Marszałkowskiego, w tym wynagrodzeniach pracowników i wydatkach stałych na utrzymanie budynków Urząd nie był w stanie płacić całości żądanych przez Państwo kwot. Trybunał Konstytucyjny uznał mechanizm naliczania Janosikowego za niezgodny z konstytucją dopiero wtedy, gdy przekonał się, że w czasach kryzysu niesie on ze sobą daleko niekorzystne skutki dla samorządu. A ile jeszcze takich mechanizmów polegających na założeniu, że wzrost gospodarczy musi trwać mamy zbudowanych w naszą gospodarkę? OFE? Giełda? Obligacje? Zadłużenie kraju za granicą? Ale powróćmy do konferencji.

Następnie prezentację na temat prac nad dostosowywaniem polskiego prawa do wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej przedstawił przedstawiciel Ministerstwa Środowiska, Mateusz Balcerowicz. Prezentacja wywołała ciekawe postulaty ze strony starostów, iż powiaty powinny dostać część kompetencji w zakresie zarządzania ciekami wodnymi wraz z odpowiednimi środkami na ich realizację. Powtórzył się także postulat pojawiający się na innych konferencjach regionalnych, aby powiaty otrzymały większy procent przychodów z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska na ich terenie.

Po pierwszej przerwie głos zabrał Tadeusz Narkun ze Związku Powiatów Polskich przedstawiając wyniki debat klimatycznych. Następnie dr Wojciech Szymalski z Instytutu na rzecz Ekorozwoju zachęcał uczestników do aktywnego zbierania danych i wykonywania obliczeń śladu węglowego na poziomie powiatów. Przez Starostwa powiatowe przepływają praktycznie wszystkie dane umożliwiające obliczenie śladu węglowego, więc dlaczego nie miałyby one ich wykorzystać, zwłaszcza iż wielkość emisji gazów cieplarnianych będzie także wskaźnikiem rezultatów osiąganych przez środki z Unii Europejskiej wydatkowanie w okresie 2014-2020 – mówił Szymalski. Zarówno te słowa, jak i podane przykłady działań innych powiatów na rzecz ochrony klimatu wzbudziły żywe zainteresowanie słuchaczy.

Jako lokalna perspektywa gospodarcza przedstawiła się także firma Haintze&Haintze, która w Małej Wsi pod Płockiem zamierza otworzyć fabrykę ceramicznych elementów budowlanych, które składają się na system HCH. System HCH, będący całkowicie polskim wynalazkiem, umożliwia budowę domu tak, jak z klocków lego, bez zaprawy murarskiej i klejów. Jest to ciekawe rozwiązanie zwłaszcza dla obszarów, w których występują problemu z dostępem do wody, choć technologia jest możliwa do zastosowania w każdym klimacie.

Po drugiej przerwie odbyła się sesja dotycząca finansowania ochrony klimatu w okresie 2014-2020. Bardzo ciekawą prezentację nt. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego przedstawił Pan Krzysztof Frankowicz z Urzędu Marszałkowskiego. Wymiana oświetlenia, czy szerzej, montaż inteligentnych systemów gospodarki komunalnej sterujących np. oświetleniem ulicznym i monitorujących jego stan to jedna z najbardziej efektywnych inwestycji w ograniczanie emisji gazów cieplarnianych – podpowiadał Krzysztof Frankowicz. Z innych ciekawych informacji warto wskazać, że w zakresie termomodernizacji będzie preferowane wykonywanie inwestycji gwarantujących co najmniej 30% redukcję zużycia energii (tzw. termomodernizacja głęboka), a drogi rowerowe będą obecnie finansowane z priorytetów transportowych, a nie jak dotychczas związanych z turystyką, której prawie w ogóle w nowej perspektywie finansowej nie ma w programach dofinansowania.

Andrzej Daniluk w Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie przedstawił kompleksowo ofertę funduszu dla samorządów. Podkreślił przy tym, że już obecnie WFOŚiGW w Warszawie częściowo rozdziela środki z Funduszu Spójności, a w nowym okresie finansowania prowadzone są rozmowy nt. rozdzielania części środków z wojewódzkiego RPO przez administrację funduszu. Na koniec bankowe instrumenty finansowania ochrony klimatu przedstawił Piotr Kubiak z Banku Ochrony Środowiska.

Na konferencji obecnych było ponad 50 przedstawicieli powiatów województwa mazowieckiego. Sądząc po żywych reakcjach w trakcie prezentacji oraz rozmowach w kuluarach koncepcja budowy lokalnego bogactwa powiatów w oparciu o odnawialne zasoby dostępne lokalnie zdobyła uznanie słuchaczy.   

Kolejne konferencje odbędą się:

- 15 kwietnia w Augustowie – województwo podlaskie.

- 23 kwietnia w Rypinie – województwo kujawsko-pomorskie.

 

Notował: Wojciech Szymalski