Zmienia się klimat, zmienia się również myślenie o adaptacji do jego zmian. W wielu miastach powstają strategie, których celem będzie takie zarządzanie przestrzenią miejską, aby wyeliminować lub ograniczyć negatywny wpływ zmian klimatu na życie i komfort mieszkańców. Warszawa przygotuje taką strategię w Polsce jako pierwsza.

Powstaje ona w ramach projektu Adaptcity. Strategia będzie oparta między innymi na stworzonej już mapie klimatycznej Warszawy. O mapę klimatyczną Warszawy zapytaliśmy dr Wojciecha Szymalskiego prezesa Instytutu na rzecz Ekorozwoju lidera projektu Adaptcity.

Czym jest mapa klimatyczna dla Warszawy? Po co jest tworzona?

Wojciech Szymalski: Mapa klimatyczna miasta stołecznego Warszawy to podstawowy zbiór informacji, które pozwalają ocenić klimat Warszawy i to, jak przez ostatnie lata się zmienił. Dzięki nim możemy określić, w jakim stopniu Centrum Warszawy jest cieplejsze niż np. Ursynów,  Białołęka czy peryferia stolicy. Mapa  pozwala też zorientować się, w których dzielnicach spada więcej deszczu a, gdzie można się spodziewać mniejszych opadów. Pozwala to łatwiej określić lokalizację  przyszłych podtopień, oczywiście biorąc też pod uwagę, infrastrukturę kanalizacji deszczowej, ilość terenów zielonych oraz przepuszczalność gleby. Możemy też prześledzić dane historyczne, gdzie podtopień było najwięcej, analizując miejsca i ilość interwencji straży pożarnej. Każdy, kto zajrzy do tych map może wysnuć własne wnioski w zależności od zagadnień, które go najbardziej interesują oraz zrozumieć jak aktywność miejska wpływa na klimat miasta. Np. na terenach, gdzie powstała obwodnica zauważymy wzrost temperatury. Np. w Centrum, gdzie domów i asfaltowych ulic jest najwięcej a stosunkowo mało zieleni, tworzą się tak zwane wyspy gorąca. Tutaj mieszkańcy będą musieli pomyśleć o np. ograniczeniu dopływu ciepła do mieszkań lub ich dodatkowym chłodzeniu.   

Po co tworzona jest taka mapa?

Mapa powstała przede wszystkim po to, aby uzyskać informacje potrzebne do tworzenia Strategii Adaptacji do Zmian Klimatu m.st. Warszawy. Żyjemy w klimacie, który zmienia się. Dotychczas, przez długie lata był on dość stały. Zima, wiosna, lato, jesień, oczywiście z różnymi wahaniami, do których my, Polacy jesteśmy przyzwyczajeni. Jednak tej oczywistości pór roku nie możemy dłużej traktować jako coś normalnego.  Już wiemy z całą pewnością, że klimat będzie się zmieniał. Podam przykład - do tej pory odnotowywaliśmy około 40 dni mroźnych w roku i około 20 dni upalnych. W najbliższych latach to się zmieni, będzie odwrotnie, znacznie więcej dni upalnych niż tych z  temperaturą poniżej -10 st. C. Taka sytuacja stawia na głowie dotychczas stosowane schematy np. budowania budynków, budowy i utrzymania dróg, zmienia też schematy obiegu wody. Tworząc mapy klimatyczne dla Warszawy przyświecał nam cel znalezienia najlepszych rozwiązań adaptacyjnych dla stolicy, biorąc pod uwagę twarde dane terenowe.  

Co będzie znajdować się w strategii Adaptacji do zmian klimatu m.st. Warszawy?

Strategia będzie dokumentem mieszanym. Z jednej strony pokaże kierunki, w których miasto powinno się przekształcać. Bo skoro zmieni się klimat a ilość dni gorących i mroźnych będzie inna niż dotychczas to np. inaczej trzeba będzie projektować budynki. I tutaj administracja miejska może wskazać pewne wytyczne dla deweloperów  lub indywidualnych inwestorów. Wyrazić je np. poprzez plany zagospodarowania terenu. Strategia powinna wskazać kierunki, w których te wytyczne powinny iść. Ten dokument wskaże również  pewne programy, które powinny być realizowane przez władze miasta we współpracy z mieszkańcami, czy może nawet przez samych mieszkańców. Będą zaprezentowane przykłady inicjatyw czy rozwiązań zastosowanych na świecie z sukcesem.

Weźmy np. sytuację, którą ostatnio obserwujemy – wzrost nawalnych opadów. Wodę tę trzeba gdzieś pomieścić. Łatwo powiedzieć, ale trudniej zrobić, bo trzeba rozbudować system deszczowej kanalizacji miejskiej. Może się jednak okazać, że to nie jest takie proste, a przebudowa pochłonie ogromne  sumy pieniędzy, inwestycja będzie ciągnąć się latami. Szukamy zatem innych rozwiązań, w których np. administracja miejska będzie zachęcała mieszkańców poprzez różne działania np. opóźnianie spływu wody czy gromadzenie wody deszczowej w przydomowych zbiornikach na deszczówkę.

Jak mapa klimatyczna i Strategia do Adaptacji Zmian Klimatu może przydać się zwykłym mieszkańcom? Czy np. jeśli decyduję się na zakup mieszkania to powinnam przejrzeć mapy i zorientować się czy w miejscu, gdzie planuję zakup jest bezpiecznie na wypadek nagłych opadów i np. nie podtopi mi piwnicy.

Chociażby takie wnioski na podstawie tych map można wysnuć. W naszym opracowaniu są zamieszczone mapy historycznych interwencji straży pożarnej. Widać na nich, gdzie interwencji było najwięcej i z jakiego powodu. Np. ktoś kto chce kupić działkę pod budowę domu, analizuje dane i widzi, że w tej okolicy straż pożarna często interweniowała na skutek podtopień.  Może wtedy ta osoba się zastanowi, czy kupować w tej okolicy, czy może tak budować dom, aby niwelować skutki częstych podtopień.

 Wiemy, że mapa może się przydać również architektom przy projektowaniu budynków,  szczególnie tych w centrum, gdzie różnice w poziomie temperatur są znaczące w porównaniu z obrzeżami miasta. Informacja, że temperatura w centrum jest o jakieś 2-3 st C wyższa , jest dość istotna i projekt powinien przewidywać  lepsze przystosowanie do okresu letniego poprzez zastosowanie dodatkowych systemów zasłon, wentylacji czy chłodzenia, których np. na obrzeżach miast nie ma potrzeby stosować.

Gdzie taką mapę można znaleźć i zapoznać się z nią?

Te mapy dostępne są w Internecie na stronie www.adapcity.pl z omówieniem i krótkim wyjaśnieniem oraz na portalu mapowym Warszawy. Tutaj mapy wyposażone są w narzędzie interaktywne pozwalające na wyszukanie konkretnego adresu. Można wtedy zobaczyć  jak rozkłada się temperatura, czy ilość opadów w danej okolicy albo czy tereny są przepuszczalne dla wody. Mapy są dość proste w obsłudze.  Pracujemy nad umieszczaniem w Internecie map, które będą pokazywały prognozowane zmiany klimatu w Warszawie.