Unijne fundusze naprawcze COVID-19 mają napędzać „zieloną transformację” i oduzależnić nas od paliw kopalnych – ale lobbing branżowy zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym sprawił, że firmy naftowe i gazowe oraz przedsiębiorstwa użyteczności publicznej pozostają jednymi z największych beneficjentów we Włoszech, Hiszpanii, Portugali i Francji.

Komisja Europejska powiedziała, że ​​chce uniknąć miliardowych dofinansowań dla przemysłu paliw kopalnych. Pomimo wysyłania mieszanych sygnałów, należy przyznać, że w tych czterech przypadkach KE starała się wykluczyć bezpośrednie finansowanie projektów związanych z paliwami kopalnymi, w tym kontrowersyjnego wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS).

Jednak ogromna rola wodoru i gazów ze źródeł odnawialnych w krajowych planach odbudowy rzuciła ratunek dla zaangażowanych firm paliw kopalnych, a także dla ich głównego produktu: gazu kopalnego. Firmy produkujące paliwa kopalne są już zaangażowane w ponad 80% europejskich projektów wodorowych opartych na odnawialnych źródłach energii i postrzegają tę technologię jako konia trojańskiego, który wprowadza wodór oparty na paliwach kopalnych.

Co najmniej 8,3 miliarda euro jest dostępne na projekty związane z wodorem i gazem odnawialnym we wszystkich czterech krajach, dzięki skoordynowanym wysiłkom lobbingowym przemysłu paliw kopalnych, w tym licznej liczbie spotkań lobbystów, oraz dzięki głośnym wydarzeniom z decydentami i faktycznemu zaproszeniu do sporządzania projektów i wdrożenia krajowych planów naprawy. Nie tylko przekazywanie publicznych pieniędzy przemysłowi znanemu z prób blokowania i opóźniania działań na rzecz klimatu, ale nadmierny nacisk na wodór może zablokować Europę i uzależnić ją na dziesięciolecia od paliw kopalnych.

We Włoszech:

• Wydatki na wodór w planie naprawy wzrosły czterokrotnie między kolejnymi projektami dzięki lobbingowi na rzecz „niebieskiego” wodoru kopalnego z CCS, zanim Komisja pozyskała fundusze UE na projekty związane z paliwami kopalnymi. Oczekuje się jednak, że rząd włoski nadal będzie je finansował.
• Rząd wydaje ponad 4,5 miliarda euro z funduszy UE na wodór i biometan, ale tylko 4 miliardy euro na poprawę stanu OIT i sprzętu medycznego.
• Włoski rząd odbył co najmniej 100 spotkań z branżą paliw kopalnych w sprawie funduszy naprawczych, z czego połowa to Eni, Enel i Snam.
• Eni lobbuje za „niebieskim” wodorem kopalnym w celu dekarbonizacji transportu, ale de facto przyznał, że wykorzysta to paliwo w swoich rafineriach, czyli m.in. tworzyć benzynę i olej napędowy

W Hiszpanii:

• W planie działania na rzecz energii ze źródeł odnawialnych przeznaczono na ten cel 1,6 miliarda euro, czyli o 50% więcej niż budżet przeznaczony na poprawę krajowego systemu opieki zdrowotnej. Ale ogólnie dla projektów wodorowych może być dostępna pula 17,8 mld euro.
• Firmy księgowe Wielkiej Czwórki były zaangażowane w opracowywanie sposobu, w jaki fundusze naprawcze będą wydawane na poziomie krajowym, a teraz będą zaangażowane w realizację planów. Ponieważ wśród ich klientów znajdują się te same duże firmy energetyczne ubiegające się o fundusze, stanowi to rażący konflikt interesów.
• Tylko Endesa, Naturgy i Iberdrola zaproponowały projekty o wartości 53 miliardów euro, który, jeśli zostanie zaakceptowany, stanowiłyby ponad 70% hiszpańskich funduszy naprawczych.
• Projekt planu wydatków wykluczył społeczeństwo obywatelskie, ale wynik jest uderzająco podobny do projektu zaproponowanego przez główne lobby biznesowe w kraju.

W Portugalii:

• Wdrażanie krajowego planu naprawy, który został przygotowany przez dyrektora ds. ropy i gazu, będzie teraz nadzorowany przez ten sam dyrektor.
• Tylko 18,4% planu naprawy Portugalii jest ukierunkowane na „zieloną transformację”, mimo że rząd i UE twierdzą, że łącznie 38%.
• Wysoka częstotliwość spotkań między największymi krajowymi firmami zajmującymi się paliwami kopalnymi a ministrami wzbudziła wystarczające podejrzenia, aby wszcząć śledztwo w sprawie jednego z największych proponowanych projektów wodorowych. 

We Francji

• Według przewodniczącego France Hydrogène, głównej grupy handlowej koordynującej lobbing wodorowy we Francji, „kluczowe aspekty” jej mapy drogowej planu odzyskiwania wodoru „zostały przejęte przez rząd francuski”.
• Wydatki lobbystyczne France Hydrogène podwoiły się rok do roku od 2017 r., osiągając 200 000–300 000 euro w 2020 r., podczas gdy roczne zarejestrowane działania lobbystyczne dotyczące wodoru wzrosły pięciokrotnie, z 9 w 2017 r. do 47 w 2020 r.
• Francja nie wydaje żadnego ze swoich unijnych funduszy naprawczych na dodatkową energię elektryczną ze źródeł odnawialnych, aby zaspokoić zapotrzebowanie swojego „zielonego” programu wodorowego.
• Przemysł paliw kopalnych odgrywa ważną rolę we francuskich planach naprawczych i zdecydowanie popiera wodór, dzięki rządowi tworzącemu liczne partnerstwa publiczno-prywatne, takie jak ogólnobranżowa Narodowa Rada Wodoru.

Na poziomie UE:

• Grupy lobbingowe zajmujące się paliwami kopalnymi w Brukseli intensywnie wykorzystują „drzwi obrotowe”, zatrudniając wcześniej pracowników w Komisji Europejskiej, Parlamencie Europejskim i stałych przedstawicielstwach UE.
• Branża naciska na Komisję, aby przyjęła „neutralne pod względem technologicznym” podejście do wydatków na fundusze naprawcze, aby ich ulubione projekty, takie jak CCS i „niebieski” kopalny wodór, mogły otrzymywać pieniądze publiczne.
• Pomimo decyzji Komisji w sprawie przyznania funduszy UE na włoski „niebieski” kopalny wodór z CCS, unijni komisarze ds. klimatu i energii publicznie poparli te technologie.
• Wnioski o wolność informacji ujawniły, że pracownicy wysokiego szczebla Komisji Europejskiej i zespół UE ds. odzyskiwania danych regularnie wymieniają platformy z przemysłem naftowym i gazowym, a także zachęcają ich do udziału w funduszach naprawczych.

Jak pokazuje raport, przemysł agresywnie lobbuje na szczeblu krajowym i unijnym nie tylko za „zielonym” wodorem i biometanem, ale także za „niebieskim” wodorem i CCS. I pomimo tego, że Komisja wydaje się wykluczać je z unijnych funduszy naprawczych, nadal dostępne są inne europejskie i krajowe fundusze na wsparcie tych projektów dotyczących paliw kopalnych. Należu spodziewać się nasilenia lobbingu na szczeblu krajowym, a fundusze naprawcze zostaną udostępnione przez UE od drugiej połowy lipca.

Jedyną drogą do naprawy bez paliw kopalnych, która stawia na pierwszym miejscu sprawiedliwość społeczną i środowiskową, zamiast przeznaczać więcej środków publicznych do kieszeni zanieczyszczających środowiska, jest odcięcie przemysłu paliw kopalnych od publicznych procesów decyzyjnych na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym , podobnie jak istniejące ograniczenia w przemyśle tytoniowym.

Raport dostępny TUTAJ w języku angielskim