Ostatnie lata to czas dynamicznego rozwoju energetyki wykorzystującej źródła odnawialne. Czy farmy wiatrowe – poza energią – mają jakąś wartość dodaną? Czy lokalna społeczność może skorzystać na instalacji turbin?

Zwiększa się poziom wytwarzanej i wprowadzanej do sieci energii ze źródeł odnawialnych. W wielu regionach naszego kraju pracujące turbiny wiatrowe przestają stanowić novum. Wskaźnik średniego rocznego przyrostu mocy, wytwarzanej przez elektrownie wiatrowe na świecie, stanowi doskonałą ilustrację tego trendu. Rok 2012 okazał się rekordowym pod wględem nowych mocy zainstalowanych w energetyce wiatrowej – wyniosły one aż 44,6 GW. Natomiast wszystkie farmy wiatrowe, pod koniec ubiegłego roku, generowały moc w wysokości 282 GW. Na korzystanie z tego typu energii zdecydowało się już 100 krajów. Przyczynianie się tej technologii do ograniczenia zużycia paliw kopalnych oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych jest argumentem podnoszonym przez zwolenników za ekspansji OZE.

Według EWEA 2012 rok stanowił kamień milowy w europejskim przemyśle energetycznym. Pomimo trudności związanych z kryzysem w Unii Europejskiej udało się przekroczyć granicę 100 GW pochodzących z siły wiatru. Liderami w przyłączaniu kolejnych mocy wiatrowych są Niemcy, Brytyjczycy, Włosi oraz Hiszpanie. Chociaż Polacy nie są w stanie im dorównać, to zajmują wysoką pozycję w rankingu, dołączając w 2012 roku 880 MW (czyli o połowę więcej niż w roku 2011).

Argumentom przemawiającym za zasadnością wspierania technologii związanych z energią wiatrową, towarzyszą też istotne motywy ekonomiczne. Wzrost liczby elektrowni wiatrowych dzięki dywersyfikacji źródeł energii oraz ograniczenie jej importu przekłada się bezpośrednio na poziom bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Branża OZE to również szeroki wachlarz możliwości zatrudnienia. Według szacunków Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej do 2020 roku przy produkcji energii, pochodzącej z siły wiatru, na zatrudnienie może liczyć 66 tysięcy Polaków. Inwestycje towarzyszące budowie farm wiatrowych otwierają też drogę do modernizacji słabiej rozwiniętych rolniczych regionów kraju. Przyjazne dla środowiska i korzystne – z ekonomicznego punktu widzenia – elektrownie wiatrowe mogą także stać się symbolem pozytywnej przemiany w skali mikro. Mieszkańcy gmin, w których zainstalowano farmy wiatrowe będą więc obserwować poprawę standardu życia.
Rozwój tej gałęzi gospodarki i jej innowacyjność przekładają się również na wzrost potencjału przemysłowego, choćby przez rozpoczęcie produkcji elementów konstrukcyjnych farm wiatrowych na szeroką skalę. Raport „Energetyka wiatrowa w Polsce", przygotowany dla PSEW potwierdza ogromne możliwości produkcyjne Stoczni Gdańskiej, która jest w stanie wybudować 400 wież do turbin w ciągu roku. Wzrost znaczenia niekonwencjonalnych źródeł energii oznacza także rozwój sieci przesyłowych oraz infrastruktury komunikacyjnej.

Budowa elektrowni wiatrowej to szansa nie tylko na aktywizację w skali makro. Realizacja poszczególnych inwestycji wpływa także na aktywizację zawodową mieszkańców oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Tworzenie infrastruktury drogowej, stawianie turbin wiatrowych, czy wreszcie - eksploatacja elektrowni otwierają nowe możliwości zatrudnienia osobom prywatnym. Firmom dają możliwość podpisania intratnych kontraktów. Na pracę liczyć mogą geodeci, budowlańcy, monterzy, elektrycy, inżynierowie oraz konserwatorzy urządzeń.

Inwestor, czerpiący zyski z działającej farmy wiatrowej, chętniej nawiązuje z mieszkańcami szerszą współpracę. Angażuje się w życie lokalnej społeczności – wspiera i organizuje imprezy kulturalne lub sportowe, czasami także przekazuje na rzecz gminy darowizny, przeznaczane np. na remonty szkół.

Korzyści z OZE stają się szczególnie wyraźne i jasne, kiedy zderzy się je z rozwiązaniami tradycyjnymi. Konwencjonalne, wykorzystujące węgiel elektrownie, nie dość, że emitują dużą ilość gazów cieplarnianych i dwutlenku węgla, to wymagają głębokiej ingerencji w lokalne ekosystemy (linie kolejowe, magazyny, zakłady przetwórstwa i przeładunku surowca, itp). Tego typu inwestycje infrastrukturalne mogą przynieść trwałe szkody w obrębie fauny i flory oraz krajobrazu danej gminy. W przypadku farm wiatrowych poziom ingerencji w środowisko naturalne jest wyraźnie niższy, ponieważ generują one mniej odpadów.

Gmina, na terenie której powstanie farma wiatrowa może się spodziewać znacznego zwiększenia wpływów do budżetu. Właściciel elektrowni zobowiązany jest do corocznego odprowadzania podatku od nieruchomości. Każda pojawiająca się na terenie danej gminy turbina wiatrowa oznaczać może zysk balansujący w granicach kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Najczęściej wraz z pojawieniem się elektrowni wiatrowej na terenie gminy poprawia się infrastruktura drogowa. Pojawiają się nowe drogi dojazdowe, z których mogą korzystać mieszkańcy. Obecność tego typu inwestycji nie pozostaje oczywiście bez wpływu na atrakcyjność inwestycyjną gminy i rozwój gospodarczy całego regionu. Lepsza sytuacja budżetowa gminy automatycznie zwiększa szanse nie tylko na inwestycje, ale i na pozyskiwanie unijnych funduszy, czy komercyjnych kredytów.

Na elektrowniach wiatrowych zyskują nie tylko całe społeczności, ale także poszczególni mieszkańcy. Podpisana z inwestorem umowa dzierżawy lub służebności na posadowienie elementów farmy wiatrowej, skutkuje bowiem znacznym i długoterminowym zwiększeniem zasobności prywatnego portfela. Wysokość dochodów związanych z dzierżawą lub służebnością uzależniona jest od indywidualnie wynegocjowanych stawek, ale okres dzierżawy jest przeważnie podobny i wynosi co najmniej kilkanaście lat.

Dodatkowo za sprawą inwestorów dochodzi do uregulowania niejasnych stanów prawnych nieruchomości. Przeprowadzane są postępowania spadkowe, zasiedzeniowe czy rozgraniczeniowe. Dla wielu nieruchomości zakłada się księgi wieczyste.

Dla urzędników oraz włodarzy gmin prace nad postawieniem farmy wiatrowej stanowią możliwość zdobycia bezcennego doświadczenia. Udział w procedurze planistycznej i środowiskowej, które poprzedzają realizację inwestycji, daje okazję do zetknięcia się z wieloma nowymi zagadnieniami prawnymi i nabycia cennych kompetencji zawodowych z dziedziny prawa administracyjnego, jak również z dziedziny skutecznego zarządzania i negocjacji. Wśród obywateli wzrasta poziom świadomości prawnej obywateli oraz ich zaangażowanie w sprawy lokalnej społeczności. Budowa elektrowni wiatrowej to działanie z troską o ludzi i środowisko. Warto wykorzystać ten fakt przy tworzeniu wizerunku gminy, jako nowoczesnej, zasobnej, sprawnie zarządzanej, a jednocześnie czystej, ekologicznej i przyjaznej środowisku.

Marcin Płoszka, wspólnik w kancelarii Robaszewska&Płoszka. Radcowie Prawni